Nie można ustalić stawek opłaty targowej bez uprzedniego postanowienia o jej wprowadzeniu na terenie gminy

Gmina od kilku lat nie pobierała opłaty targowej, ale wydatki rosną, więc szukając nowych dochodów, postanowilismy uchwalić odpowiednią uchwałę w tej sprawie i ustalić stawki opłat. Regionalna izba obrachunkowa podważyła jednak legalność uchwały rady miasta w sprawie opłaty targowej, twierdząc, że akt prawny jest wadliwy, bo nie zawarto w nim zapisu przewidującego jego wprowadzenie. W naszej ocenie samo ustalenie stawek jest równoznaczne z wprowadzeniem opłaty. Czy możemy podważyć orzeczenie RIO?

Nie, uchwała jest wadliwa. Nie wystarczy bowiem samo ustalenie stawek, rada gminy powinna jednoznacznie postanowić w uchwale o wprowadzeniu opłaty targowej na terenie gminy, o ile zamierza pozyskać dochody z tego tytułu.

Zasady wprowadzenia

Z art. 15 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych (dalej: u.p.o.l.) wynika, że rada gminy może wprowadzić opłatę targową. Opłatę targową pobiera się od osób fizycznych, osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej, dokonujących sprzedaży na targowiskach. Targowiskami zaś są wszelkie miejsca, w których jest prowadzona sprzedaż (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 28 kwietnia 2022 r., sygn. akt III FSK 3195/21). Przy czym opłacie targowej nie podlega sprzedaż dokonywana w budynkach lub w ich częściach. Opłatę targową pobiera się niezależnie od należności przewidzianych w odrębnych przepisach za korzystanie z urządzeń targowych oraz za inne usługi świadczone przez prowadzącego targowisko.

W art. 16 u.p.o.l. postanowiono natomiast, że „zwalnia się od opłaty targowej:

1) osoby i jednostki wymienione w art. 15 ust. 1, które są podatnikami podatku od nieruchomości w związku z przedmiotami opodatkowania położonymi na targowiskach;

2) rolników i ich domowników prowadzących w piątki i soboty handel w rozumieniu art. 2 pkt 4 ustawy z 29 października 2021 r. o ułatwieniach w prowadzeniu handlu w piątki i soboty przez rolników i ich domowników (Dz.U. poz. 2290)”.

Z powyższego należy wnioskować, że obowiązywanie opłaty targowej na terenie gminy zależy od jej formalnego wprowadzenia na podstawie stosownej uchwały rady gminy.

Co najpierw

Można więc powiedzieć, że decyzja rady gminy w sprawie wprowadzenia opłaty targowej jest uprzednia w stosunku do decyzji rady gminy w sprawie określenia stawek tej opłaty. W tej drugiej kwestii rada gminy działa już na podstawie art. 19 u.p.o.l. Tamże m.in. postanowiono, że rada gminy, w drodze uchwały:

„1) określa zasady ustalania i poboru oraz terminy płatności i wysokość stawek opłat określonych w ustawie, z tym że:

a) stawka opłaty targowej nie może przekroczyć 1096,39 zł dziennie,

b) stawka opłaty miejscowej w miejscowościach, o których mowa w art. 17 ust. 1 pkt 1, nie może przekroczyć 3,22 zł dziennie,

c) stawka opłaty miejscowej w miejscowościach posiadających status obszaru ochrony uzdrowiskowej nie może przekroczyć 4,54 zł dziennie,

d) stawka opłaty uzdrowiskowej nie może przekroczyć 6,21 zł dziennie,

(…)

2) może zarządzić pobór tych opłat w drodze inkasa oraz określić inkasentów i wysokość wynagrodzenia za inkaso, a także może wprowadzić obowiązek prowadzenia przez inkasentów ewidencji osób, o których mowa w art. 17 ust. 1, zobowiązanych do uiszczania opłaty miejscowej oraz określić szczegółowy zakres danych zawartych w tej ewidencji, uwzględniając konieczność zapewnienia prawidłowego poboru opłaty miejscowej;

3) może wprowadzać inne niż wymienione w ustawie zwolnienia przedmiotowe od opłat lokalnych”.

Niezbędne czynności

Na temat wprowadzania opłaty targowej wielokrotnie wypowiadały się organy nadzoru. Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Rzeszowie w uchwale z 30 lipca 2019 r. (nr XVIII/1983/2019) przypomniało np., że to, czy w danej gminie będzie pobierana opłata targowa, zależy od woli organu stanowiącego tej jednostki samorządu terytorialnego. „Rada gminy zobowiązana jest więc do jednoznacznego wyrażenia swojej woli w tym zakresie poprzez wprowadzenie opłaty targowej na swoim terenie w drodze uchwały, a następnie ustalenie jej stawek. Nie może tego czynić w sposób dorozumiany jedynie poprzez wprowadzenie dziennej stawki opłaty targowej”. RIO podkreśliła, że wprowadzenie przez radę gminy dziennej stawki opłaty targowej, zarządzenie jej poboru w drodze inkasa i wyznaczenie inkasentów, bez uprzedniego wprowadzenia opłaty targowej na terenie gminy, w sposób istotny narusza art. 15 ust. 1 u.p.o.l.

Jednak szczególnie użyteczne w odpowiedzi na zadane pytanie będzie stanowisko Kolegium RIO w Lublinie zawarte w uchwale nr 882.41.2024 z 6 lutego 2024 r. Izba wszczęła postępowanie nadzorcze w celu stwierdzenia nieważności uchwały rady miejskiej w sprawie określenia zasad ustalania i poboru oraz terminów płatności, wysokości stawek opłaty targowej i zarządzenia jej poboru w drodze inkasa z powodu istotnego naruszenia art. 15 ust. 1 oraz art. 19 pkt 1 u.p.o.l. W toku tego postępowania nadzorczego stwierdzono m.in. wadę polegającą na braku wprowadzenia opłaty targowej na terenie gminy. Jak podkreślono, od 1 stycznia 2016 r. opłata targowa nie jest już opłatą obowiązkową, a z art. 15 ust. 1 u.o.p.l. wynika jednoznacznie, że na terenie gminy opłatę targową pobiera się po uprzednim jej wprowadzeniu przez radę gminy. Rada gminy jest zobowiązana więc do jednoznacznego wyrażenia swojej woli w tym zakresie. Wprowadzenie opłaty targowej w sposób dorozumiany, poprzez określenie wysokości stawek opłaty i uregulowanie innych kwestii związanych z jej poborem, bez uprzedniego wprowadzenia opłaty targowej na terenie gminy w sposób istotny narusza art. 15 ust. 1 u.p.o.l.

Podsumowując: dla legalnego poboru opłaty targowej nie jest wystarczające samo określenie jej stawek. Wcześniej rada gminy musi formalnie postanowić o wprowadzeniu tej opłaty. Wprowadzenie opłaty jest bowiem aktem woli uprzednim w stosunku do przyjęcia jej stawek, a nie odwrotnie. ©℗