Standardy ochrony małoletnich. Nowe obowiązki dla samorządów

Obowiązek opracowania i wdrożenia standardów ochrony małoletnich wynika ze znowelizowanej Ustawy o ochronie małoletnich. Zmienione przepisy obowiązują od połowy lutego. Nie tylko placówki oświatowe mają ustawowy obowiązek wdrożenia standardów ochrony małoletnich. Jakie dokumenty muszą się znaleźć w powyższych procedurach? Do kiedy trzeba wywiązać się z tego obowiązku? Co na ich temat powinni wiedzieć rodzice dzieci?

Kogo obowiązują standardy ochrony małoletnich?

Zapisy znowelizowanej Ustawy z dnia 13 maja 2016 r. o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym i ochronie małoletnich weszły w życie w połowie lutego 2024 r. Z tą datą zaczął również obowiązywać art. 22b i 22c powyższego aktu nakładający obowiązek przyjęcia standardów ochrony małoletnich przez każdy organ zarządzający jednostką systemu oświaty, oraz inną placówką prowadzącą działalność opiekuńczą, wychowawczą, resocjalizacyjną, religijną, artystyczną, medyczną, rekreacyjną, sportową lub związaną z rozwijaniem zainteresowań, w której przebywają lub mogą przebywać małoletni.

Jak przygotować jednostkę do wdrożenia standardów ochrony małoletnich?

Zgodnie z wynikającym ze znowelizowanej Ustawy obowiązkiem należy opracować wskazaną w przepisach dokumentację.

– W opracowanym przez Biuro Analiz, Dokumentacji i Korespondencji Kancelarii Senatu dokumencie "Standardy ochrony dzieci jako prawny obowiązek placówek opiekuńczych i edukacyjnych w prawie krajów europejskich" znajduje się analiza przepisów obowiązujących w wybranych krajach europejskich, więc można ten dokument traktować jako pewną inspirację przy przyjmowaniu własnych standardów. Inspirację, a nie wzór, bo nie zawiera on gotowych regulacji, do zastosowania w konkretnej jednostce podlegającej temu obowiązkowi. Przygotowane standardy należy przyjąć zarządzeniem dyrektora danej placówki, jednak ich przyjęcie może, a nawet powinno być poprzedzone spotkaniem grupy roboczej utworzonej przez dyrektora, gdzie projekty będą dopracowywane – tłumaczy w rozmowie z serwisem gazetaprawna.pl Michał Łyszczarz, autor komentarza do Ustawy o systemie oświaty, ekspert z zakresu prawa oświatowego i samorządu terytorialnego.

Jakie dokumenty obejmują standardy ochrony małoletnich?

W standardach, w sposób dostosowany do charakteru i rodzaju podmiotu lub działalności, określić należy:

• zasady zapewniające bezpieczne relacje między małoletnim a personelem jednostki, placówki lub organizatora, a w szczególności zachowania niedozwolone wobec małoletnich,
• zasady i procedurę podejmowania interwencji w sytuacji podejrzenia krzywdzenia lub posiadania informacji o krzywdzeniu małoletniego,
• procedury i osoby odpowiedzialne za składanie zawiadomień o podejrzeniu popełnienia przestępstwa na szkodę małoletniego, zawiadamianie sądu opiekuńczego oraz w przypadku instytucji, które posiadają takie uprawnienia, osoby odpowiedzialne za wszczynanie procedury "Niebieskie Karty",
• zasady przeglądu i aktualizacji standardów,
• zakres kompetencji osoby odpowiedzialnej za przygotowanie personelu jednostki, placówki lub organizatora do stosowania standardów, zasady przygotowania tego personelu do ich stosowania oraz sposób dokumentowania tej czynności,
• zasady i sposób udostępniania rodzicom albo opiekunom prawnym lub faktycznym oraz małoletnim standardów do zaznajomienia się z nimi i ich stosowania,
• osoby odpowiedzialne za przyjmowanie zgłoszeń o zdarzeniach zagrażających małoletniemu i udzielenie mu wsparcia,
• sposób dokumentowania i zasady przechowywania ujawnionych lub zgłoszonych incydentów bądź zdarzeń zagrażających dobru małoletniego.

Co należy określić w standardach ochrony małoletnich?

W standardach ochrony małoletnich należy określić, m.in.:

• wymogi dotyczące bezpiecznych relacji między małoletnimi, a w szczególności zachowania niedozwolone,
• zasady korzystania z urządzeń elektronicznych z dostępem do sieci Internet,
• procedury ochrony dzieci przed treściami szkodliwymi i zagrożeniami w sieci Internet oraz utrwalonymi w innej formie,
• zasady ustalania planu wsparcia małoletniego po ujawnieniu krzywdzenia.

–Zagadnienia te mogą one znaleźć się w odrębnych dokumentach, ale równie dobrze można przyjąć jeden kompleksowy dokument określający standardy ochrony małoletnich – mówi Michał Łyszczarz.

Do kiedy należy przygotować i wdrożyć standardy ochrony małoletnich?

Wprowadzony nowelizacją, zwaną "Ustawą Kamilka", obowiązek wszedł w życie 15 lutego 2024 r., jednak na wdrożenie standardów ochrony małoletnich ustawodawca dał podmiotom, których ten obowiązek dotyczy trochę więcej czasu.

– Wymienione w Ustawie jednostki oświatowe prowadzące działalność opiekuńczą, wychowawczą, resocjalizacyjną, religijną, artystyczną, medyczną, rekreacyjną, sportową lub związaną z rozwijaniem zainteresowań, do której uczęszczają albo w której przebywają lub mogą przebywać małoletni bądź inni organizatorzy takiej działalności na wprowadzenie standardów mają czas do połowy sierpnia 2024 r. – mówi radca prawny Łukasz Zygmunt, ekspert w zakresie prawa administracyjnego i zagadnień związanych z obsługą JST.

Ustawa z dnia 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw wskazuje w art. 10, że podmioty mające obowiązek wprowadzenia standardów ochrony małoletnich mają tego dokonać w terminie sześciu miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy.

Co o standardach ochrony małoletnich powinni wiedzieć rodzice dzieci?

Zdanie eksperta rodzice powinni zapoznać się z dokumentacją dotyczącą standardów ochrony małoletnich.

– Muszą znać standardy oraz wynikające z nich zasady. Taki wymóg wynika zresztą z samych standardów. Ponadto rodzice mają możliwość wpływania na treść standardów, mogą być powoływani do grupy roboczej zajmującej się ich opracowaniem. Ostateczna treść standardów zależy jednak od dyrektora danej jednostki – zauważa Łyszczarz.