Starosta nie może żądać zwrotu dotacji, bo nauczyciel pracuje na zlecenie

Lokalni włodarze nie mogą wstrzymywać dotacji dla prywatnej szkoły ani żądać jej zwrotu tylko dlatego, że forma zatrudnienia nauczycieli była niezgodna z przepisami. Cel otrzymanego wsparcia finansowanego został zrealizowany – tak orzekł WSA.

Zgodnie z art. 10a ustawy z 26 stycznia 1982 r. – Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 984 ze zm.) m.in. w przedszkolach, innych formach wychowania przedszkolnego i szkołach nauczycieli zatrudnia się na podstawie umowy o pracę, zgodnie z kodeksem pracy. W przypadku nauczycieli prowadzących zajęcia bezpośrednio z uczniami lub wychowankami w wymiarze nie wyższym niż cztery godziny tygodniowo powierzenie prowadzenia tych zajęć może nastąpić również na innej podstawie niż etat. Z takim zastrzeżeniem, że w treści łączącego strony stosunku prawnego nie mogą przeważać cechy charakterystyczne dla stosunku pracy.

Dotacja do zwrotu

Tego dotyczyła sprawa zakończona orzeczeniem, którego uzasadnienie właśnie się ukazało. Jeden z mazowieckich powiatów na podstawie art. 35 ustawy z 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1400 ze zm.), określającej zasady wypłacania dotacji podmiotom prowadzącym niesamorządowe przedszkola i szkoły, zdecydował się na wydanie decyzji, w której domagał się zwrotu wypłaconej dotacji przyznanej prywatnemu liceum. Starosta uzasadniał to tym, że część nauczycieli jest zatrudniona na podstawie umów zlecenia, a ich wymiar pracy przekracza cztery godziny tygodniowo. Jego stanowisko podzieliło samorządowe kolegium odwoławcze (SKO).

Sprawa trafiła więc do wojewódzkiego sądu administracyjnego. Ten orzekł, że skoro nauczyciele zatrudnieni w liceum ogólnokształcącym świadczyli w nim pracę, realizując zadania tej placówki w zakresie edukacji, wychowania i opieki nad dziećmi, to organ nie może uznać, że pieniądze przeznaczone na sfinansowanie wynagrodzeń tych pracowników zostały wydane niezgodnie z przeznaczeniem. Skład orzekający podkreślił, że nie wolno odmówić dotacji tylko dlatego, że gmina uważa, iż wydatki były dokonywane z naruszeniem art. 10a Karty nauczyciela, więc jako przekraczające dopuszczalne prawem limity nie mogą być sfinansowane z przyznanej dotacji. Zdaniem sądu ta sprawa nie jest bowiem sprawą z zakresu prawa pracy, a jej przedmiotem jest ocena wykorzystania dotacji zgodnie z jej przeznaczeniem.

Nie ma związku z umową

WSA przypomniał, że zasady wykorzystywania dotacji oświatowej określa ustawa o finansowaniu zadań oświatowych. Stwierdzono w niej, że dotacja może być przeznaczona przede wszystkim na wynagrodzenia pracowników jednostki oświatowej. Ustawa nigdzie nie wskazuje, że zatrudnienie pracownika szkoły musi pozostawać w zgodzie z innymi przepisami, aby było kwalifikowane do finansowania z dotacji oświatowej. Nie ma np. przepisu, który nakazywałby zatrudnianie nauczycieli na podstawie umowy o pracę, jeżeli pracują oni z uczniami przez więcej niż cztery godzin tygodniowo.

Szkodliwy przepis

Na podstawie tej argumentacji WSA zdecydował o uchyleniu decyzji SKO, a także wcześniejszej decyzji starosty.

– Stanowisko sądu administracyjnego jest jak najbardziej racjonalne i tak należy je oceniać. W przeciwieństwie do przepisu, który narzuca formę zatrudniania nauczycieli i wskazuje jako preferowaną umowę o pracę – mówi Łukasz Łuczak, adwokat i ekspert ds. prawa oświatowego.

Według niego ten przepis jest zbyt sztywno sformułowany. Nie uwzgędnia chociażby tych sytuacji, gdy pracownik wykonuje dodatkową pracę w drugiej jednostce oświatowej i nie jest zainteresowany umową o pracę.

Prawnicy przyznają wprost, że jeśli starosta zauważył, iż nauczyciele są zatrudnieni niezgodnie z prawem, nie powinien domagać się zwrotu dotacji. Może jedynie np. zwrócić się do Państwowej Inspekcji Pracy o dokonanie stosownej kontroli.

– Ten wyrok jest przełomowy, ponieważ przepis art. 10a ma podłoże polityczne. Narzuca prywatnym podmiotom formę zatrudnienia osób współpracujących z niepublicznymi przedszkolami i szkołami. W ten sposób jest naruszana zasada legalizmu wyrażona w art. 7 konstytucji. Regulacja ta nakłada na organy państwowe przede wszystkim obowiązek działania zgodnie z obowiązującymi przepisami kompetencyjnymi, interpretowanymi w sposób ścisły. Starosta nie może zabierać dotacji tylko dlatego, że wydaje mu się, iż pracownicy są zatrudnieni w niewłaściwy sposób, a jednocześnie środki finansowe są wydatkowane zgodnie z przeznaczeniem – zauważa Robert Kamionowski, ekspert ds. prawa oświatowego, radca prawny, partner w kancelarii Peter Nielsen & Partners Law Office.

– W omawianej sprawie cel dotacji nie naruszył art. 35 ustawy o finasowaniu zadań oświatowych. Tym bardziej że od dekady dotacja obejmuje każdy wydatek na rzecz szkoły, a przede wszystkim wynagrodzenia nauczycieli – dodaje. ©℗