Zamierzamy zmienić uchwałę w sprawie wzoru deklaracji dotyczącej odpadów w naszej gminie. Zmiana ma polegać na wprowadzeniu obowiązku podawania w tej deklaracji oprócz danych osobowych składającego (na ogół danych właściciela) również danych innych osób, które zamieszkują ze składającym, czyli np. imion i nazwisk członków jego rodziny. Te dane byłyby ujęte w załączniku, tzw. wykazie osób zamieszkujących daną nieruchomość. To ma również służyć lepszej kontroli obowiązków mieszkańców w zakresie wnoszenia ww. opłaty. Czy będzie to zgodne z prawem?
Nie. Po pierwsze, zgodnie z art. 6n ust. 1 pkt 1 i ust. 2 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach rada gminy, uwzględniając konieczność zapewnienia prawidłowego obliczenia wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, określi w drodze uchwały stanowiącej akt prawa miejscowego wzór deklaracji o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi składanej przez właścicieli nieruchomości, z uwzględnieniem art. 6m ust. 1a i 1b, obejmujący objaśnienia dotyczące sposobu jej wypełnienia oraz pouczenie, że deklaracja stanowi podstawę do wystawienia tytułu wykonawczego. Uchwała zawiera także informację o terminach i miejscu składania deklaracji. Rada gminy w uchwale może ponadto określić wykaz dokumentów potwierdzających dane zawarte w deklaracji o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi.
Po drugie należy wskazać, że celem delegacji ustawowej zawartej w art. 6n cytowanej ustawy było stworzenie wzoru deklaracji dla zapewnienia gminie prawidłowego obliczania wysokości opłaty oraz ułatwienia jej składania, co wynika wprost z art. 6n ust. 1 ustawy. Ustawowe wyliczenie zagadnień przekazanych radzie gminy do uregulowania w drodze uchwały w sprawie wzoru deklaracji jest wyczerpujące, nie jest zatem dopuszczalna wykładnia rozszerzająca (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 8 listopada 2012 r., sygn. akt II OSK 2012/12, wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z 30 listopada 2006 r., sygn. akt II SA/Wr 527/06; www.orzeczenia.nsa.gov.pl). Oznacza to, że w podejmowanym na podstawie cytowanych przepisów akcie prawa miejscowego nie można zamieszczać postanowień, które wykraczają poza treść tych przepisów.
Tylko konieczne dane
Ponadto warto zauważyć, że deklaracja o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi powinna zawierać jedynie takie dane, które są konieczne do prawidłowego obliczenia wysokości opłaty. Z tych też przyczyn należy przyjąć, że ewentualny załącznik „Wykaz osób zamieszkujących daną nieruchomość”, który miałby być elementem deklaracji na odpady, stanowiłby przekroczenie upoważnienia wynikającego z art. 6n ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Podkreślenia wymaga, że podanie danych personalnych tych osób nie stanowi informacji niezbędnych do prawidłowego obliczenia wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami. Wystarczającą do tego informacją będzie podanie liczby osób zamieszkujących daną nieruchomość. Takie stanowisko zajął również WSA w Krakowie w wyroku z 3 grudnia 2015 r., sygn. akt I SA/Kr 974/15. Podobne stanowisko zajął też krakowski WSA w wyroku z 18 maja 2015 r., sygn. akt I SA/Kr 532/15, akcentując, że podanie danych personalnych osób zamieszkujących na terenie nieruchomości stanowi przekroczenie upoważnienia wynikającego z art. 6n ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, nie są to bowiem informacje niezbędne do obliczenia wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami.
Ważna liczba osób
Dodać też należy, że to nie dane osobowe, lecz liczba osób ma znaczenie dla ustalenia wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Zatem deklaracja w sprawie wzoru opłat za gospodarowanie odpadami nie może służyć innym celom niż tylko obliczeniu opłaty przez składającego taką deklarację. Skoro więc wysokość opłaty zależy od liczby osób, a nie podania konkretnych osób, to nie mają znaczenia informacje w postaci danych osobowych tych osób, tj. imion i nazwisk. Również Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 20 stycznia 2016 r., sygn. akt II FSK2419/15, podkreślił, że uchwała stanowiąca akt prawa miejscowego (a taką jest m.in. uchwała rady gminy w sprawie ustalenia wzoru deklaracji na odpady komunalne) w zakresie, w jakim nakazuje podanie danych dotyczących nazwisk osób zamieszkujących daną nieruchomość, wykracza poza granice upoważnienia zawartego w art. 6n ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Tym samym NSA zaakceptował wspomniane wyżej stanowisko m.in. WSA w Krakowie.
Warto też wspomnieć, że w art. 1 pkt 1 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach określono obowiązki właściciela nieruchomości. Zatem to na właścicielu ciążą wskazane w ustawie obowiązki i tylko on będzie ponosił ewentualną odpowiedzialność za niewywiązywanie się z nałożonych zobowiązań. Brak jest zatem podstaw do wymagania przez organ gminy danych osób trzecich, które w żaden sposób i na żadnym etapie nie uczestniczą w procedurze dotyczącej naliczania czy egzekwowania opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi.
Powaga konstytucji
Wskazać też należy na art. 51 ust. 1 Konstytucji RP, który stanowi, że: „Nikt nie może być obowiązany inaczej niż na podstawie ustawy do ujawniania informacji dotyczących jego osoby”. Ograniczenie przetwarzania danych osobowych wynika z art. 23 ust. 1 pkt 2 i pkt 4 ustawy z 29 stycznia 1997 r. o ochronie danych osobowych. Według art. 23 ust. 1 tej ustawy: „Przetwarzanie danych jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy: 2) jest to niezbędne dla zrealizowania uprawnienia lub spełnienia obowiązku wynikającego z przepisu prawa (...), 4) jest to niezbędne do wykonania określonych prawem zadań realizowanych dla dobra publicznego (...)”. Ponadto w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej podkreśla się, że przepisy prawa krajowego powinny być interpretowane tak dalece, jak to możliwe, na podstawie brzmienia i celu dyrektywy, by zapewnić realizację tego celu. Celem tym jest ochrona prywatności, która powinna być rozpatrywana w świetle art. 8 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (por. wyrok NSA z 1 marca 2012 r., sygn. akt II OSK 2599/11). Jak z kolei wskazał Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w wyroku z 28 maja 2014 r., sygn. akt I SA/Gd 390/14, zbieranie danych osobowych osób zamieszkujących na terenie nieruchomości, na której powstają odpady, jest może przydatne do utrzymania czystości i porządku na terenie gminy (a właściwie kontroli wskazanych w deklaracji danych o liczbie mieszkańców), ale nie jest niezbędne do ustalenia wysokości opłaty, która jest uzależniona tylko od liczby osób zamieszkujących nieruchomość.
Dlatego wprowadzenie do uchwały rady gminy zapisu o proponowanej w pytaniu treści stanowić będzie istotne naruszenie prawa, a w szczególności stosownych przepisów ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach.
Podstawa prawna
Art. 6n ust. 1 pkt 1 i ust. 2 ustawy z 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 250).
Art. 23 ust. 1 pkt 2 i pkt 4 ustawy z 29 stycznia 1997 r. o ochronie danych osobowych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 2135 ze zm.).
