Wyliczając kwotę dotacji oświatowej, trzeba uwzględnić koszty obsługi wspólnej

Regionalna izba obrachunkowa stwierdziła, że nieprawidłowo wyliczyliśmy kwoty dotacji dla niepublicznych placówek oświatowych. A to dlatego, że obliczając podstawowe kwoty dotacji, a także je aktualizując, nie uwzględnialiśmy wydatków bieżących ponoszonych w centrum usług wspólnych na obsługę gminnych placówek oświatowych (np. wynagrodzenie księgowej, pracownika od obsługi płac). W rezultacie, w ocenie izby, taki sposób liczenia spowodował zaniżenie dotacji dla niepublicznych przedszkoli. Czy RIO ma rację?

Tak, pominięcie przy wyliczeniu podstawowej kwoty dotacji wydatków ponoszonych przez gminę na tzw. wspólną obsługę jednostek (w ramach wspólnej obsługi) stanowi naruszenie przepisów ustawy o finansowaniu zadań oświatowych.

Istota rozwiązania

Wspólną obsługę jednostek oświatowych (i innych jednostek organizacyjnych gminy) regulują art. 10a – 10c ustawy o samorządzie gminnym (dalej: u.s.g.). Z art. 10a u.s.g. wynika, że gmina może zapewnić wspólną obsługę, w szczególności administracyjną, finansową i organizacyjną:

1) jednostkom organizacyjnym gminy zaliczanym do sektora finansów publicznych,

2) gminnym instytucjom kultury,

3) innym zaliczanym do sektora finansów publicznych gminnym osobom prawnym utworzonym na podstawie odrębnych ustaw w celu wykonywania zadań publicznych, z wyłączeniem przedsiębiorstw, instytutów badawczych, banków i spółek prawa handlowego – zwanym dalej „jednostkami obsługiwanymi”.

Z kolei w art. 10b u.s.g. postanowiono, że wspólną obsługę mogą prowadzić urząd gminy, inna jednostka organizacyjna gminy, jednostka organizacyjna związku międzygminnego albo jednostka organizacyjna związku powiatowo-gminnego, zwane „jednostkami obsługującymi”. Rada gminy w odniesieniu do jednostek obsługiwanych określa, w drodze uchwały, w szczególności:

1) jednostki obsługujące,

2) jednostki obsługiwane,

3) zakres obowiązków powierzonych jednostkom obsługującym w ramach wspólnej obsługi.

Ponadto z art. 10c u.s.g. wynika, że zakres wspólnej obsługi nie może obejmować kompetencji kierowników jednostek zaliczanych do sektora finansów publicznych do dysponowania środkami publicznymi oraz zaciągania zobowiązań, a także sporządzania i zatwierdzania planu finansowego oraz przeniesień wydatków w tym planie. W przypadku powierzenia obowiązków z zakresu rachunkowości i sprawozdawczości jednostek obsługiwanych, o których mowa w art. 10a pkt 1 i 2, są one przekazywane w całości.

Zasady ustalania dotacji

Z kolei kwestię dotacji dla przedszkoli uregulowano w ustawie o finansowaniu zadań oświatowych (dalej: u.f.z.o.). W art. 12 tego aktu prawnego postanowiono, że „ilekroć w niniejszym rozdziale jest mowa o podstawowej kwocie dotacji dla przedszkoli, należy przez to rozumieć kwotę wydatków bieżących zaplanowanych na rok budżetowy na prowadzenie przez gminę przedszkoli, z wyłączeniem przedszkoli specjalnych i przedszkoli, w których zaplanowane wydatki bieżące finansowane z udziałem środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej przekraczają 50 proc. ich zaplanowanych wydatków bieżących, pomniejszonych o:

1) zaplanowane na rok budżetowy w budżecie gminy opłaty za korzystanie z wychowania przedszkolnego w tych przedszkolach, stanowiące dochody budżetu gminy,

2) zaplanowane na rok budżetowy w budżecie gminy opłaty za wyżywienie w tych przedszkolach, stanowiące dochody budżetu gminy,

3) sumę iloczynów odpowiednich kwot przewidzianych na rok budżetowy w części oświatowej subwencji ogólnej dla gminy na uczniów niepełnosprawnych z danymi rodzajami niepełnosprawności w przedszkolach oraz statystycznej liczby uczniów niepełnosprawnych z danymi rodzajami niepełnosprawności w tych przedszkolach,

4) zaplanowane na rok budżetowy w budżecie gminy wydatki bieżące finansowane z udziałem środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej na prowadzenie tych przedszkoli,

5) iloczyn kwoty przewidzianej na rok budżetowy w części oświatowej subwencji ogólnej dla gminy na dziecko objęte wczesnym wspomaganiem rozwoju w przedszkolu oraz statystycznej liczby dzieci objętych wczesnym wspomaganiem rozwoju w tych przedszkolach,

6) iloczyn kwoty przewidzianej na rok budżetowy w części oświatowej subwencji ogólnej dla gminy na uczestnika zajęć rewalidacyjno-wychowawczych w przedszkolu oraz statystycznej liczby uczestników zajęć rewalidacyjno-wychowawczych w tych przedszkolach,

7) zaplanowane na rok budżetowy w budżecie gminy wydatki bieżące na realizację programów rządowych, o których mowa w art. 90u ust. 1 ustawy z 7 września 1991 r. o systemie oświaty, zwanej dalej «ustawą o systemie oświaty», w tych przedszkolach

– i podzielonych przez statystyczną liczbę uczniów w tych przedszkolach pomniejszoną o statystyczną liczbę uczniów niepełnosprawnych w tych przedszkolach”.

Znaczenie mają także przepisy dotyczące aktualizacji dotacji, a zawarte w art. 43 u.f.z.o., gdzie w ust. 2 postanowiono, że aktualizacji kwoty dotacji, o której mowa w art. 15–21, art. 25 ust. 1–4 i 8, art. 26 ust. 1, 2 i 8, art. 28–30, art. 31 ust. 1, art. 40 i art. 41, dokonuje się:

1) w miesiącu roku budżetowego następującym po miesiącu, w którym upłynęło 30 dni od dnia ogłoszenia ustawy budżetowej na rok budżetowy, zwanym dalej „miesiącem pierwszej aktualizacji” – w przypadku aktualizacji, o której mowa w ust. 1 pkt 1–3,

2) w październiku roku budżetowego – w przypadku aktualizacji, o której mowa w ust. 1 pkt 1,

3) w dowolnym miesiącu roku budżetowego – w przypadku aktualizacji, o której mowa w ust. 1 pkt 4.

Co uwzględnić przy kalkulacji

Z korelacji przytoczonych przepisów należy wnioskować, że do wyliczenia tzw. podstawowej kwoty dotacji należy przyjmować wszelkie wydatki bieżące, za wyjątkiem tych wyszczególnionych w powyższych przepisach. Zatem kierując się taką interpretacją, do wyliczenia ww. podstawy powinny zostać zaliczone wspomniane w zapytaniu wydatki ponoszone na tzw. wspólną obsługę w placówkach oświatowych samorządowych.

Wyjaśniono to w niedawnym wystąpieniu pokontrolnym Regionalnej Izby Obrachunkowej w Łodzi z 12 września 2023 r. (znak WK-602/33/2023). W ramach tego dokumentu stwierdzono nieprawidłowość polegającą na tym, że „gmina wyliczając podstawową kwotę dotacji dla przedszkola, o której mowa w art. 12 u.f.z.o. nie uwzględniła w wydatkach bieżących (także w przypadku dokonywania aktualizacji, o której mowa w art. 43 ust. 2 pkt 1 ustawy) – wydatków ponoszonych na wspólną obsługę. Zgodnie z wyjaśnieniem Skarbnika Gminy „Przy II aktualizacji do planu wydatków przedszkola doliczone zostały wydatki ponoszone na pracowników, którzy w ramach wspólnej obsługi jednostek oświatowych prowadzonych przez urząd gminy wykonują zadania związane z obsługą tych jednostek - księgowa, pracownik prowadzący obsługę płacową oraz kasjer”. W rezultacie, w ramach wniosku pokontrolnego, jednostce nakazano, aby podstawową kwotę dotacji ustalać zgodnie z art. 12 ww. u.f.z.o.

Podsumowując: pominięcie przy wyliczeniu podstawowej kwoty dotacji wydatków ponoszonych przez gminę na tzw. wspólną obsługę jednostek (w ramach wspólnej obsługi) stanowi naruszenie przepisów ustawy o finansowaniu zadań oświatowych. Wskutek tego placówki niepubliczne uzyskały zaniżoną dotację, a to z kolei miało także wpływ na wadliwie dokonaną aktualizację podstawowej kwoty dotacji w trakcie roku. ©℗