Lokalne samorządy sfinansują niektóre szkolenia dla strażaków ochotników i zapewnią im wyżywienie w trakcie działań ratowniczych i ćwiczeń. Wypłacą także ekwiwalenty pieniężne dla kandydatów na ratowników.

Zmiany przewiduje nowelizacja z 7 lipca 2023 r. ustawy o ochotniczych strażach pożarnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1560), która jutro wchodzi w życie.

Między innymi rozszerza ona katalog zadań własnych samorządów gminnych w zakresie ochrony przeciwpożarowej. Nowością są obowiązki zapewnienia przez gminę:

■ finansowania szkoleń z zakresu kwalifikowanej pierwszej pomocy (KPP), a także innych szkoleń niż te, które są organizowane bezpłatne przez Państwową Straż Pożarną (PSP),

■ wyżywienia dla strażaków ratowników ochotniczych straży pożarnych (OSP) podczas działań i akcji ratowniczych, w tym także prowadzonych przez inne służby, inspekcje i straże, jeśli trwają co najmniej sześć godzin, a także podczas udziału w szkoleniach, ćwiczeniach i zawodach sportowo-pożarniczych, jeśli trwają co najmniej osiem godzin,

■ ubezpieczenia opiekunów młodzieżowych i dziecięcych drużyn pożarniczych podczas wykonywania powierzonych zadań, w tym grupowego, od odpowiedzialności cywilnej i od następstw nieszczęśliwych wypadków,

■ umundurowania wyjściowego dla członków OSP.

Nowelizacja przewiduje, że są to zadania obligatoryjne, a nie fakultatywne. Jednocześnie jednak wskazano w niej, że mają być realizowane „stosownie do posiadanych sił i środków”. W ocenie Związku Gmin Wiejskich RP nie zmienia to jednak charakteru zadania. – Jest to określenie niejasne i nieostre, które w rzeczywistości wprowadza interpretacyjny chaos. W jaki sposób gmina wykaże, że nie ma stosownych sił i środków do wykonania zadania, które ustawodawca uznaje za obligatoryjne? – pytał ZGW RP już w opinii do projektu ustawy.

– Ochrona przeciwpożarowa jest zadaniem własnym gminy. Jeśli ta go nie realizuje, nie wypełnia ustawowego obowiązku. A zatem powinna np. zapewnić taką liczbę szkoleń dla OSP, aby zagwarantować jego wykonanie – twierdzi Krzysztof M. Miazga, adwokat prowadzący Kancelarię Adwokacką Krzysztof M. Miazga.

Problem ze szkoleniami

Kontrowersyjne jest zwłaszcza nałożenie na gminy obowiązku finansowania szkoleń. Oznacza on bowiem m.in. przeniesienie z PSP na gminy obligu organizacji i ponoszenia kosztów okresowych szkoleń BHP, które generalnie muszą być przeprowadzane co trzy lata. Niewykluczone, że w rezultacie i tak przeprowadzi je PSP, a po 8 września br. gmina po prostu dodatkowo za nie zapłaci.

– Zdecydowana większość strażaków będzie musiała przejść takie szkolenie do końca 2024 r. Gminy mają więc na to trochę czasu. Problem jest jednak z tymi strażakami, którzy po 1 stycznia 2022 r. przeszli szkolenie podstawowe, ale nie brali udziału w działaniach ratowniczych. Dla nich termin wynosi 12 miesięcy od przeszkolenia. To zaś oznacza, że w wielu przypadkach samorządy gminne będą musiały zadbać o szkolenia dla nich już w najbliższych dniach i tygodniach. A nie są na to przygotowane – uważa Krzysztof M. Miazga.

Od 8 września samorządy muszą też finansować KPP. – W nowym stanie prawnym obowiązek prowadzenia tych szkoleń mają zarówno PSP, jak i gminy. Niewykluczone jednak, że PSP zajmie się jego realizacją w ograniczonym zakresie, np. tylko w odniesieniu do OSP objętych Krajowym Systemem Ratowniczo-Gaśniczym – dywaguje Krzysztof M. Miazga. Jego zdaniem efekt może być taki, że jedni będą przerzucać ten obowiązek na drugich. Ostatecznie jednak ciężar jego realizacji spocznie na gminach.

Wypłata ekwiwalentów

Zmiany dotyczą także wypłacania przez gminy ekwiwalentów pieniężnych za uczestnictwo w działaniach i akcjach ratowniczych oraz szkoleniach i ćwiczeniach. Dzięki nowelizacji ekwiwalent będzie można znowu wypłacać także kandydatom na strażaków ratowników, co w zasadzie oznacza powrót do sytuacji sprzed 1 stycznia 2022 r. (tj. sprzed wejścia w życie obecnej ustawy o OSP). Będą go mogli otrzymać też strażacy ratownicy biorący udział w zabezpieczaniu terenu podczas akcji prowadzonych przez PSP. Z kolei gmina zyska prawo do jego przyznania za wykonywanie zadań innych niż wymienione w ustawie.©℗

Podstawa prawna

Etap legislacyjny

Nowelizacja ustawy wchodzi w życie 8 września 2023 r.