Rada miasta nie może ustalić w budżecie limitu zobowiązań dla środków z opłat za zezwolenia na sprzedaż alkoholu

Rada miasta ma wprowadzić do budżetu przychody z niewykorzystanych środków z opłat za zezwolenia na alkohol – na polecenie regionalnej izby obrachunkowej zawarte w opinii o wykonaniu budżetu za 2022 r. Czy w związku z powyższym w ramach uchwały zmieniającej budżet mamy także zmienić limity zobowiązań?

Specyfikę korzystania przez samorządy gminne ze środków pochodzących z opłat za zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych wymuszają przepisy ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi.

Tylko na określone cele

Na uwagę zasługuje art. 182 ww. ustawy, w którym postanowiono, że dochody z opłat za zezwolenia wydane na podstawie art. 18 i art. 181 oraz dochody z opłat określonych w art. 111 będą wykorzystywane na realizację:

„1) gminnych programów profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych oraz przeciwdziałania narkomanii, o których mowa w art. 41 ust. 2,

2) zadań realizowanych przez placówkę wsparcia dziennego, o której mowa w art. 9 pkt 2 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, w ramach gminnego programu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych oraz przeciwdziałania narkomanii, o którym mowa w art. 41 ust. 2 ‒ i nie mogą być przeznaczone na inne cele”.

W praktyce stanowi to często problem dla samorządów, nie zawsze bowiem uda się wykorzystać wszystkie środki z tytułu wydawania zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych. Regionalne izby obrachunkowe dostrzegają ten problem, nakazując gminom wprowadzanie środków z ww. tytułu do budżetu.

Od strony formalno-prawnej wspomniane środki mają status przychodów budżetowych. Ma to prawne uzasadnienie w art. 217 ust. 2 ustawy o finansach publicznych (dalej: u.f.p.). Z jego treści wynika, że deficyt budżetu jednostki samorządu terytorialnego może być sfinansowany m.in. przychodami pochodzącymi z: „(…) niewykorzystanych środków pieniężnych na rachunku bieżącym budżetu, wynikających z rozliczenia dochodów i wydatków nimi finansowanych związanych ze szczególnymi zasadami wykonywania bud żetu określonymi w odrębnych ustawach oraz wynikających z rozliczenia środków określonych w art. 5 ust. 1 pkt 2 i dotacji na realizację programu, projektu lub zadania finansowanego z udziałem tych środków”.

W kontekście wskazówek RIO nie ma wątpliwości, że ww. środki powinny zostać wprowadzone do budżetu w drodze stosownej uchwały rady gminy zmieniającej uchwałę budżetową. Wymaga jednak podkreślenia, że rada gminy nie powinna ustalać limitu zobowiązań na ww. środki. W tym kontekście należy przywołać art. 212 ust. 1 pkt 6 u.f.p., z którego wynika, że limit zobowiązań dotyczy zasadniczo: kredytów, pożyczek oraz emisji papierów wartościowych.

Z uchwały RIO

Powyższe aspekty były przedmiotem oceny prawnej w uchwale Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Warszawie z 14 marca 2023 r. (nr 8.121.2023; źródło: https://warszawa.rio.gov.pl). Organ nadzoru zakwestionował w niej zapis w uchwale zmieniającej budżet w zakresie ustalenia limitu zobowiązań w odniesieniu do przychodów pochodzących z niewykorzystanych środków pieniężnych na rachunku bieżącym budżetu, wynikających z rozliczenia dochodów i wydatków nimi finansowanych związanych ze szczególnymi zasadami wykonywania budżetu określonymi w odrębnych ustawach. W argumentacji prawnej organ nadzoru wskazał m.in., że rada miasta nie miała kompetencji do ustalenia limitu zobowiązań z tytułu niewykorzystanych środków pieniężnych na rachunku bieżącym budżetu, wynikających z rozliczenia dochodów i wydatków nimi finansowanych związanych ze szczególnymi zasadami wykonywania budżetu określonymi w odrębnych ustawach w kwocie 2 806 140,93 zł, co skutkuje brakiem możliwości realizacji budżetu gminy w sposób zgodny z prawem. Następnie podkreślono, że nieprawidłowe określenie ww. limitu istotnie narusza przepis art. 212 ust. 1 pkt 6 u.f.p., zgodnie z którym uchwała budżetowa określa limit zobowiązań z tytułu zaciąganych kredytów i pożyczek oraz emitowanych papierów wartościowych, o których mowa w art. 89 ust. 1 i art. 90 u.f.p.

Podsumowując, wymienione środki należy wprowadzić do budżetu na 2023 r., ale brak jest podstaw do ustalaniu limitu zobowiązań na tego rodzaju przychody. W tym przypadku nie dochodzi bowiem do zaciągnięcia zobowiązania, jak w przypadku kredytów czy pożyczek, są to po prostu środki niewykorzystane należne gminie ©℗