Decyzje przyznające uchodźcom prawo do świadczeń na dzieci do 24 sierpnia br. mogą być zmienione z urzędu, a ich pobieranie może być wydłużone maksymalnie do 4 marca 2024 r.
Tak wynika z nowej wersji informatora na temat przyznawania świadczeń rodzinnych obywatelom Ukrainy, przygotowanej przez Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej (MRiPS). Jego treść została zaktualizowana z uwagi na zmianę przepisów ustawy z 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 103 ze zm.), która weszła w życie 27 czerwca br. Na mocy tej nowelizacji wydłużony został okres legalnego pobytu uchodźców z Ukrainy w Polsce. Początkowo miał on upływać 24 sierpnia tego roku, ale nowe brzmienie art. 2 ust. 1 ustawy przewiduje jego wydłużenie co do zasady do 4 marca 2024 r.
Gminy, które do tej pory, wydając decyzję w sprawie świadczeń rodzinnych uchodźcom, mogły przyznać je maksymalnie do 24 sierpnia br., muszą teraz je zmienić, aby wydłużyć okres otrzymywania przez nich pomocy finansowej. Jednak pojawiły się wśród nich wątpliwości, w jaki sposób powinno to nastąpić – z urzędu czy na wniosek obywatela Ukrainy, o czym pisaliśmy w DGP („Przedłużanie uchodźcom prawa do świadczeń z wątpliwościami” nr 122/23). Rozwiewa je stanowisko MRiPS zawarte we wspomnianym informatorze. W opinii resortu zmiana decyzji może nastąpić z urzędu, na podstawie art. 32 ust. 1–1b ustawy z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 390 ze zm.). Zgodnie z tym przepisem organ właściwy gminy może zmienić ostateczną decyzję administracyjną – m.in. jeśli jest to zmiana związana z wystąpieniem okoliczności mających wpływ na prawo do świadczeń i gdy jest na korzyść strony, to nie wymaga jej zgody.
Jednocześnie, jak podkreśla MRiPS, maksymalną datą, do której mogą być przedłużone przyznane wcześniej świadczenia rodzinne, jest 4 marca 2024 r., z wyjątkiem zasiłku rodzinnego i przysługujących do niego dodatków oraz specjalnego zasiłku opiekuńczego, które są wypłacane przez okres zasiłkowy. Ten obecny trwa zaś do 31 października tego roku, dlatego aby obywatel Ukrainy mógł otrzymywać zasiłek rodzinny po 1 listopada, gdy zacznie się następny okres zasiłkowy, będzie musiał złożyć wniosek. Inaczej to wygląda w przypadku np. zasiłku pielęgnacyjnego, który jest przyznawany na czas ważności orzeczenia o niepełnosprawności lub jej stopniu, czy świadczenia rodzicielskiego, który jest wypłacany przez rok od urodzenia dziecka. Dla wydłużenia prawa do tych świadczeń koniec bieżącego okresu zasiłkowego nie będzie miał znaczenia, bo dla nich granicznym terminem będzie 4 marca przyszłego roku.
MRiPS przypomina też gminom, że przed zmianą decyzji i przedłużeniem świadczeń (tak samo jak przed ich przyznaniem na wniosek strony) mają obowiązek zweryfikowania w rejestrze prowadzonym przez Straż Graniczną informacji o dacie końcowej legalnego pobytu obywatela Ukrainy na terenie Polski. Może się bowiem zdarzyć tak, że uchodźca wyjedzie z Polski i okaże się, że będzie to wyjazd przekraczający 30 dni, co oznacza utratę uprawnień wynikających z legalnego pobytu, w tym pobierania świadczeń.
Natomiast w najnowszej wersji informatora resort nie odnosi się do tego, jak ma wyglądać przyznawanie świadczeń rodzinnych osobom, które będą objęte dodatkowo wydłużonym okresem legalnego pobytu. Chodzi tutaj o dzieci, które 4 marca 2024 r. będą uczniami polskich i ukraińskich szkół, oraz ich rodziców, bo oni będą mogli legalnie mieszkać w Polsce do 31 sierpnia lub 30 września następnego roku. ©℗
