Kiedy JST może dochodzić odsetek od opłat za przedszkole

W publicznych przedszkolach rodzice nie zawsze wnoszą terminowo opłaty za przedszkole i za wyżywienie. Czy w takich sytuacjach gmina powinna bezwzględnie w każdym przypadku dochodzić odsetek od tych należności? Jaka jest ich wysokość?

Zgodnie z art. 52 ust. 12 ustawy o finansowaniu zadań oświatowych opłaty za korzystanie z wychowania przedszkolnego w publicznych placówkach wychowania przedszkolnego prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego oraz opłaty za korzystanie z wyżywienia w takich placówkach stanowią niepodatkowe należności budżetowe o charakterze publicznoprawnym, o których mowa w art. 60 pkt 7 ustawy o finansach publicznych (dalej: u.f.p.). Z kolei, jak podano w art. 67 u.f.p., do spraw dotyczących należności, o których mowa w art. 60 u.f.p., nieuregulowanych omawianą ustawą, stosuje się przepisy kodeksu postępowania administracyjnego i odpowiednio przepisy działu III ordynacji podatkowej. Odesłanie do ordynacji jest kluczowe z punktu widzenia poruszonej problematyki, gdyż właśnie w tej ostatniej ustawie zawarto wiele przepisów związanych z odsetkami naliczanymi od ww. niepodatkowych należności budżetowych.

Jaka wysokość

Zgodnie z art. 53 par. 1 ordynacji podatkowej od zaległości podatkowych, z zastrzeżeniem art. 52 par. 1 pkt 2 i art. 54, naliczane są odsetki za zwłokę. Natomiast w art. 56 tego aktu prawnego podano, że stawka odsetek za zwłokę jest równa sumie 200 proc. podstawowej stopy oprocentowania kredytu lombardowego, ustalanej zgodnie z przepisami o Narodowym Banku Polskim, i 2 proc., z tym że stawka ta nie może być niższa niż 8 proc. Stopa lombardowa wynosi obecnie 7,25 proc., a więc stawka odsetek wynosi 16,5 proc. w skali roku. Ma to potwierdzenie w obwieszczeniu ministra finansów z 16 września 2022 r. w sprawie stawki odsetek za zwłokę od zaległości podatkowych, obniżonej stawki odsetek za zwłokę od zaległości podatkowych oraz podwyższonej stawki odsetek za zwłokę od zaległości podatkowych (M.P. z 2022 r. poz. 905), gdzie m.in. postanowiono, że stawka odsetek za zwłokę od zaległości podatkowych wynosi 16,50 proc. kwoty zaległości w stosunku rocznym. Nie ma więc wątpliwości co do tego, że gmina powinna, co do zasady, ustalać i dochodzić należności odsetkowych, co ma zresztą odpowiednie potwierdzenie w przepisach ustawy o finansach publicznych, gdzie postanowiono, że „jednostki sektora finansów publicznych są obowiązane do ustalania przypadających im należności pieniężnych, w tym mających charakter cywilnoprawny oraz terminowego podejmowania w stosunku do zobowiązanych czynności zmierzających do wykonania zobowiązania”.

Limit zwalniający

Trzeba jednak podkreślić, że obowiązek naliczania odsetek nie zawsze będzie miał charakter bezwzględny. Należy bowiem zwrócić uwagę na art. 54 par. 1 ordynacji podatkowej, gdzie określono przypadki, w których nie nalicza się odsetek. Przy czym w opisanej sytuacji interesuje nas tylko pkt 5 ww. regulacji. Zgodnie z nim odsetek za zwłokę nie nalicza się, „jeżeli wysokość odsetek nie przekraczałaby trzykrotności wartości opłaty pobieranej przez operatora wyznaczonego w rozumieniu ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. – Prawo pocztowe za traktowanie przesyłki listowej jako przesyłki poleconej”.

Przytoczona regulacja sankcjonuje więc legalne nieustalanie i niedochodzenie odsetek, przy czym pkt 5 wyznacza wspomniany limit kwotowy zwalniający od powinności (który wynosi obecnie 8,70 zł). Zatem we wszystkich przypadkach, w których należność odsetkowa nie przekracza tego limitu, gmina jest zwolniona z dochodzenia odsetek. W praktyce to zwolnienie ma duże znaczenie w przypadku właśnie niewielkich należności, np. związanych z opłatami za przedszkole czy za wyżywienie, gdzie z reguły kwoty naliczonych odsetek są na relatywnie niskim poziomie – nawet przy obecnych stopach procentowych.

Na trafność ww. założenia wskazuje także stanowisko podane w piśmie Regionalnej Izby Obrachunkowej w Bydgoszczy z 5 czerwca 2023 r. (znak RIO-NR.K.-432-14/2023); gdzie m.in. wskazano, że „(...) w aktualnym stanie prawnym, w przypadku opóźnienia w płatności opłat za korzystanie z wychowania przedszkolnego i opłat za wyżywienie w publicznych przedszkolach należy pobierać odsetki od niezapłaconych kwot w wysokości określonej w art. 56 Ordynacji podatkowej, z uwzględnieniem m.in. art. 54 par. 1 pkt 5 Ordynacji, zgodnie z którym odsetek nie nalicza się jeżeli wysokość odsetek nie przekraczałaby trzykrotności wartości opłaty pobieranej przez operatora wyznaczonego w rozumieniu ustawy z 23 listopada 2012 r. – Prawo pocztowe za traktowanie przesyłki listowej jako przesyłki poleconej”.

Warto dodać, że od pewnego czasu kierunek interpretacyjny dotyczący naliczania odsetek do omawianych należności jest już stanowiskiem ugruntowanym w działalności innych regionalnych izb obrachunkowych (wcześniej dość często zdarzały się odmienne interpretacje). Można w tym zakresie wymienić na przykład pismo RIO we Wrocławiu z 16 sierpnia 2021 r. (znak P.WR.54.23.2021) czy pismo RIO w Białymstoku z 21 czerwca 2021 r. (znak RIO.II.025.14/21).

Podsumowując: próg kwotowy niepobierania odsetek za zwłokę wyznacza ordynacja podatkowa, ustanawiając go jako równowartość trzykrotności opłaty pocztowej pobieranej za traktowanie przesyłki listowej jako przesyłki poleconej. W większości przypadków należności nawet przy obecnych stopach procentowych nie przekraczają tych poziomów, nie ma zatem podstaw, aby rozpatrywać problem w kontekście dyscypliny finansów publicznych. ©℗