Ani wytyczne programu finansowanego ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, ani ustawy nie precyzują, który z organów JST ma przeprowadzić wymagane procedury. Nie wiadomo m.in., czy regulamin i wzory wniosków uchwala rada czy wystarczy zarządzenie burmistrza.

rozwiń ›
Kilka tygodni temu Regionalna Izba Obrachunkowa w Gdańsku unieważniła uchwałę rady gminy Sztutowo z 30 listopada 2022 r. w sprawie określenia zasad, trybu udzielania oraz rozliczania dotacji celowej z programu „Ciepłe mieszkanie” (uchwała RIO nr 179/g238/D/22 z 21 grudnia 2022 r.). Izba uznała, że podjęcie badanej uchwały było bezprzedmiotowe, gdyż rada gminy nie miała kompetencji do jej podjęcia. Stanowisko RIO w Gdańsku nie jest pierwszą tego typu uchwałą w sprawie tego nowego programu, ale inne RIO miały bardzo rozbieżne stanowiska. Program „Ciepłe mieszkanie” pilotowany przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej jest realizowany przez poszczególne wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej (dalej: WFOŚiGW). Program jest aktualnie w trakcie realizacji pierwszego etapu (31 grudnia zakończył się pierwszy etap naboru wniosków). [ramka 1]

Ramka 1

Kolejny nabór jeszcze w 2023 r.
Program „Ciepłe mieszkanie” jest następcą programu „Czyste powietrze”. Jego celem jest poprawa jakości powietrza oraz zmniejszenie emisji pyłów oraz gazów cieplarnianych poprzez wymianę nieefektywnych źródeł ciepła (tzw. kopciuchów) i poprawę efektywności energetycznej w lokalach mieszkalnych znajdujących się w budynkach wielorodzinnych. Z założeń przedstawionych na stronie Ministerstwa Klimatu i Środowiska wynika, że program ma wspierać stosowanie: kotła gazowego kondensacyjnego, kotła na pellet drzewny o podwyższonym standardzie, ogrzewania elektrycznego, pompy ciepła powietrze/woda lub pompy ciepła powietrze/powietrze albo podłączenie lokalu do wspólnego efektywnego źródła ciepła. Dodatkowo możliwe ma być wykonanie instalacji centralnego ogrzewania i ciepłej wody użytkowej, wymiana okien i drzwi, wykonanie wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła.
Program realizowany będzie w latach 2022-2026, przy czym zobowiązania będą podejmowane do 30 czerwca 2024 r. (do tego czasu planowane jest zawieranie przez WFOŚiGW umów z gminami); środki będą wydatkowane przez WFOŚiGW do 31 grudnia 2026 r. Jak informuje NFOŚiGW, oprócz pierwszego naboru, który zakończył się 31 grudnia 2022 r., planowany jest drugi nabór - zostanie uruchomiony przed 31 grudnia br. w zależności od dostępności środków. Kwota przeznaczona na program to 1,4 mld zł. ©℗

Obowiązki gmin: dokumenty

Co przy tym istotne, dystrybucją środków w ramach programu mają zajmować się gminy. To właśnie one mają wtórnie przekazywać je do tzw. beneficjenta końcowego, czyli właściciela lokalu mieszkalnego w budynku wielorodzinnym.
Z dostępnych informacji w ramach programu (dokument Program Priorytetowy „Ciepłe Mieszkanie”, www.czystepowietrze.gov.pl) wynika również, że beneficjentem programu jest gmina, której dotację przyznaje WFOŚiGW obejmujący swoim działaniem teren województwa, w którym jest ona zlokalizowana. Zgodnie z tzw. wytycznymi dla gmin nałożono na nie obowiązki m.in. w zakresie opracowania i opublikowania dokumentów związanych z naborem wniosków dla beneficjentów końcowych, w szczególności:
  • regulaminu naboru wniosków określającego sposób składania i rozpatrywania wniosków o dofinansowanie złożonych w naborze, do momentu zawarcia umowy o dofinansowanie,
  • wzoru wniosku o dofinansowanie dla beneficjenta końcowego wraz z instrukcją wypełniania,
  • wzoru wniosku o płatność dla beneficjenta końcowego wraz z instrukcją wypełniania,
  • wzoru umowy o dofinansowanie przedsięwzięcia.
Wymaga jednocześnie podkreślenia, że z omawianej dokumentacji programowej nie wynika, jak od strony formalno-prawnej gminy mają wdrożyć ww. założenia.

Przepisy ogólne

Jest to wątpliwość o tyle istotna, że w praktyce samorządowej niemal każdy program dotacyjny (przy czym, co trzeba podkreślić, z reguły finansowany ze środków własnych budżetowych danego samorządu) jest przyjmowany w drodze określonego aktu prawnego; w dużym stopniu ogólności mowa w tym zakresie o tzw. uchwale dotacyjnej. Chodzi tu rzecz jasna o uchwałę organu stanowiącego danej jednostki samorządu terytorialnego, np. w gminie jest nim rada gminy. Wydawać by się mogło, że podobne rozwiązanie legislacyjne powinno być zastosowane do wdrożenia ww. programu, zwłaszcza z tego względu, że przecież samorządy mają upoważnienie ustawowe zawarte w przepisach ustawy z 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 2556; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 2687; dalej: p.o.ś.) do uchwalania różnych programów lokalnych ukierunkowanych na ochronę środowiska. Chodzi mianowicie o przepisy zawarte w art. 403 p.o.ś. W ust. 1 tego artykułu postanowiono, że do zadań powiatów należy finansowanie ochrony środowiska w zakresie określonym w art. 400a ust. 1 pkt 2, 5, 8, 9, 15, 16, 18, 21-25, 29, 31, 32 i 38-42 p.o.ś. w wysokości nie mniejszej niż kwota wpływów z tytułu opłat i kar, o których mowa w art. 402 ust. 4, 5 i 6, stanowiących dochody budżetów powiatów, pomniejszona o nadwyżkę z tytułu tych dochodów przekazywaną do wojewódzkich funduszy. Zgodnie zaś z ust. 2 do zadań własnych gmin należy finansowanie ochrony środowiska w zakresie określonym w art. 400a ust. 1 pkt 2, 5, 8, 9, 15, 16, 21-25, 29, 31, 32 i 38-42 w wysokości nie mniejszej niż kwota wpływów z tytułu opłat i kar, o których mowa w art. 402 ust. 4, 5 i 6, stanowiących dochody budżetów gmin, pomniejszona o nadwyżkę z tytułu tych dochodów przekazywaną do wojewódzkich funduszy. Natomiast w ust. 4 podano, że finansowanie ochrony środowiska i gospodarki wodnej, o którym mowa w ust. 1 i 2, może polegać na udzielaniu dotacji celowej w rozumieniu przepisów ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1634; ost.zm. poz. 2414; dalej: u.f.p.) z budżetu gminy lub budżetu powiatu na finansowanie lub dofinansowanie kosztów inwestycji:
1) podmiotów niezaliczonych do sektora finansów publicznych, w szczególności:
a) osób fizycznych,
b) wspólnot mieszkaniowych,
c) osób prawnych,
d) przedsiębiorców;
2) jednostek sektora finansów publicznych będących gminnymi lub powiatowymi osobami prawnymi.
Z kolei w ust. 5 ustawodawca ujął kluczowy przepis upoważniający gminę lub powiat do przyjmowania uchwał dotacyjnych. Z jego treści wynika, że zasady udzielania dotacji celowej, o której mowa w ust. 4, obejmujące w szczególności kryteria wyboru inwestycji do finansowania lub dofinansowania oraz tryb postępowania w sprawie udzielania dotacji i sposób jej rozliczania, określa odpowiednio rada gminy albo rada powiatu w drodze uchwały.
Zatem przytoczone wyżej regulacje prawne zawierają upoważnienie ustawowe dla organów stanowiących gminy lub powiatu do przyjmowania różnego rodzaju programów wspierających ochronę środowiska. Spektrum zadań może być zróżnicowane, począwszy od dotacji wspierających usuwanie azbestu, przez wspieranie inwestycji w przydomowe oczyszczalnie ścieków, a skończywszy na dotacjach przeznaczanych na wymianę starych źródeł ogrzewania.

Gdy pieniądze pochodzą z zewnątrz

Co istotne - jak jednak wynika z powyższych przepisów - punktem wyjścia dla przyjmowania uchwał przez organy stanowiące JST jest to, że wsparcie jest udzielane z własnych środków budżetowych danego samorządu. Inaczej mówiąc: jeśli gmina wykłada własne środki, wówczas nie ma wątpliwości co do kompetencji jej organów stanowiących do podejmowania uchwał w ww. zakresie przedmiotowym. Problem kompetencyjny pojawia się jednak wówczas, gdy dany samorząd ma wdrożyć wsparcie finansowe pochodzące ze środków zewnętrznych, a w rozpatrywanej przez RIO w Gdańsku uchwale chodziło o środki przekazywane gminom przez WFOŚiGW (były one jedynym źródłem finansowania). Ów kompetencyjny problem wynika z tego, że ani dokumentacja związana z programem „Ciepłe mieszkanie”, ani tym bardziej inne przepisy, w tym p.o.ś., nie precyzują, czy przywołany wyżej zakres powinności gminy (czyli m.in. nabór i towarzyszące aspekty formalne) ma zostać ujęty w akcie prawnym w postaci uchwały rady gminy/rady powiatu czy może w innym akcie prawnym, np. zarządzeniu organu wykonawczego tych samorządów.

Kłopot dla JST i włodarzy

Przywołany problem nabiera znaczenia w kontekście weryfikacji działań gminy przez regionalną izbę obrachunkową, która z mocy art. 11 ust. 1 pkt 4 ustawy z 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1668) sprawuje nadzór nad uchwałami podejmowanymi przez organy JST w sprawach zasad i zakresu przyznawania dotacji z budżetu jednostki samorządu terytorialnego.
Powróćmy do wspomnianej na wstępie uchwały Kolegium RIO w Gdańsku nr 179/g238/D/22 (bip.gdansk.rio.gov.pl/?a=8043). Organ nadzoru weryfikował legalność przyjętej przez radę gminy uchwały w sprawie określenia zasad, trybu udzielania oraz rozliczania dotacji celowej z budżetu gminy na dofinansowanie kosztów inwestycji związanych z wymianą źródeł ciepła i poprawą efektywności energetycznej w lokalach mieszkalnych znajdujących się w budynkach mieszkalnych wielorodzinnych w ramach Programu Priorytetowego „Ciepłe mieszkanie”. Rada gminy, w ramach podstawy prawnej przyjętej uchwały, oparła się m.in. na art. 400a ust. 5 i 21 p.o.ś. oraz art. 221 u.f.p. W analizie prawnej zarówno przywołano treść ww. przepisów, jak i odniesiono się do przywołanego wyżej art. 403 p.o.ś. I tak organ nadzoru wskazał, że zgodnie art. 221 u.f.p. podmioty niezaliczane do sektora finansów publicznych i niedziałające w celu osiągnięcia zysku mogą otrzymywać z budżetu JST dotacje celowe na cele publiczne związane z realizacją zadań tej jednostki, a także na dofinansowanie inwestycji związanych z realizacją tych zadań. Zlecenie zadania i udzielenie dotacji następuje zgodnie z przepisami ustawy z 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1327; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1812) , a jeżeli dotyczy ono innych zadań niż określone w tej ustawie - na podstawie umowy JST z podmiotem, o którym mowa w ust. 1. Ponadto umowa, o której mowa w ust. 2 art. 221 u.f.p., powinna określać:
1) szczegółowy opis zadania, w tym cel, na jaki dotacja została przyznana, i termin jego wykonania;
2) wysokość dotacji udzielanej podmiotowi wykonującemu zadanie i tryb płatności;
3) termin wykorzystania dotacji, nie dłuższy niż do dnia 31 grudnia danego roku budżetowego;
4) tryb kontroli wykonywania zadania;
5) termin i sposób rozliczenia udzielonej dotacji;
6) termin zwrotu niewykorzystanej części dotacji, nie dłuższy niż terminy zwrotu dotacji określone w niniejszym dziale.
Z kolei w art. 221 ust. 4 u.f.p. postanowiono, że tryb postępowania o udzielenie dotacji na inne zadania niż określone w ustawie o działalności pożytku publicznego i wolontariacie, sposób jej rozliczania oraz sposób kontroli wykonywania zleconego zadania określa, w drodze uchwały, organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego, mając na uwadze zapewnienie jawności postępowania o udzielenie dotacji i jej rozliczenia. W dalszej kolejności organ nadzoru wskazał, że: „Gmina, przystępując do Programu Priorytetowego «Ciepłe Mieszkanie», akceptuje w pełnym zakresie warunki i zasady dofinansowania ustalone przez fundusz i nie może wprowadzać w nich modyfikacji. Pełni zatem funkcję podmiotu pośredniczącego w przekazywaniu środków między wojewódzkim funduszem ochrony środowiska i gospodarki wodnej a beneficjentem końcowym”. Następnie - w kontekście art. 403 p.o.ś. - wskazano, że: „Treść badanej uchwały stanowi w istocie powielenie założeń opracowanych przez NFOŚiGW. W ocenie Kolegium Izby brak jest zatem materii podlegającej uregulowaniu w drodze aktu prawa miejscowego przez radę gminy (….) na podstawie art. 403 ust. 5 p.o.ś. Powołany przepis stanowi podstawę do podjęcia uchwały przez organ stanowiący gminy tylko w przypadku, kiedy decyduje o dofinansowaniu zadań inwestycyjnych służących ochronie środowiska w formie dotacji, w zakresie zadań własnych, określonych w art. 400a ust. 1 pkt 2, 5, 8, 9, 15, 16, 21-25, 29, 31, 32 i 38-42 p.o.ś., w wysokości nie mniejszej niż kwota wpływów z tytułu opłat i kar, o których mowa w art. 402 ust. 4, 5 i 6 p.o.ś., stanowiących dochód budżetu gminy, pomniejszona o nadwyżkę z tytułu tych dochodów przekazywaną do wojewódzkiego funduszu, o czym stanowi art. 403 ust. 2 p.o.ś. Organ stanowiący określa wówczas kryteria wyboru inwestycji, ustala zasady ich udzielania oraz tryb postępowania przy udzieleniu dotacji i rozliczaniu”.

Brak podstawy

Finalnie organ nadzoru podkreślił, że ani wskazane w podstawie prawnej badanej uchwały przepisy, ani żaden inny przepis rangi ustawowej, w tym z ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 40; dalej: u.s.g.) i ustawy - Prawo ochrony środowiska, nie zawierają podstawy prawnej dla organu stanowiącego do podejmowania uchwały w wyżej opisanym zakresie. W konsekwencji podjęcie badanej uchwały było bezprzedmiotowe. Końcowo podano, że w celu realizacji programu „Ciepłe mieszkanie” JST powinna zawrzeć stosowną umowę z WFOŚiGW oraz opracować i opublikować dokumenty związane z naborem wniosków dla beneficjentów końcowych. Dla czynności tych nie jest jednak wymagana odrębna uchwała organu stanowiącego. Końcowo podkreślono, że uchwała została podjęta z istotnym naruszeniem art. 221 u.f.p. w związku z art. 400a ust. 5 i 21 i art. 403 p.o.ś., bowiem brak jest podstaw do podejmowania uchwały w opisanym stanie faktycznym.
RIO zwróciła dodatkowo uwagę na konieczność działania organów samorządowych w ramach przyznanych im kompetencji (art. 7 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r., Dz.U. nr 78, poz. 483). Odstąpienie od tej zasady stanowi istotne naruszenie prawa. Jednocześnie niedopuszczalne jest dokonywanie wykładni rozszerzającej przepisów kompetencyjnych oraz wyprowadzanie kompetencji w drodze analogii (por. wyrok WSA we Wrocławiu z 20 grudnia 2006 r., sygn. II SA/Wr 585/06). Każda uchwała organu władzy publicznej musi odpowiadać wymogom legalizmu.
Zatem z powyższego wynika, że RIO podważyła kompetencję organu stanowiącego gminy do podejmowania uchwały w materii objętej programem „Ciepłe mieszkanie”.

Problem dla pozostałych JST

Czy jest to rozstrzygnięcie trafne, trudno powiedzieć, tym bardziej że rada gminy, po pierwsze, w treści uchwały nie powołała się na ww. art. 403 ust. 5 p.o.ś. (natomiast organ nadzoru w sposób domniemany założył, że rada gminy „korzystała” z tego upoważnienia ustawowego), po drugie, w treści uchwały rada gminy przywołała art. 18 ust. 1 w zw. z art. 7 ust. 1 pkt 1 u.s.g., do czego organ nadzoru się nie odniósł w analizie prawnej. Dla przypomnienia, z tych ostatnich przepisów wynika, że do właściwości rady gminy należą wszystkie sprawy pozostające w zakresie działania gminy, o ile ustawy nie stanowią inaczej. Ponadto do zadań własnych gminy należy zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty. Zadania własne obejmują w szczególności sprawy ładu przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, ochrony środowiska i przyrody oraz gospodarki wodnej. Warto jednocześnie zauważyć, że orzecznictwo nadzorcze (w tym wojewodów) w dość liberalny sposób podchodzi do stanowienia przepisów przez radę gminy na podstawie ww. ogólnego art. 18 ust. 1 u.s.g. W orzecznictwie tym m.in. akcentuje się, że przepis ten daje podstawę do podjęcia uchwały przez radę gminy tylko wówczas, gdy istnieje konkretny przepis prawa materialnego zobowiązujący do wydania takiej uchwały lub sprawa dotyczy materii niemającej charakteru normatywnego, czyli gdy uchwała zawiera ogólną inicjatywę lub intencję (por. rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Kujawsko-Pomorskiego z 6 maja 2022 r., nr 68/2022). Natomiast w wyroku WSA w Gdańsku z 21 marca 2018 r. (sygn. akt II SA/Gd 795/17) m.in. wskazano, że: „Przepis art. 18 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym zasadniczo nie stanowi samodzielnej podstawy do wydawania aktów ogólnie obowiązujących o charakterze normatywnym (władczym), te bowiem muszą znaleźć umocowanie w przepisach materialnego prawa administracyjnego. Natomiast przepis ten upoważnia radę gminy do podejmowania działań niewładczych (np. o charakterze programowym, intencyjnym), ale pozostających w granicach zadań gminy przewidzianych w przepisach prawa. (….) W konsekwencji domniemanie właściwości rady we wszystkich sprawach pozostających w zakresie działania gminy należy rozumieć w ten sposób, że rada gminy jako organ o charakterze kolegialnym i wieloosobowym może podejmować działania związane ze stanowieniem (art. 15 ust. 1 wskazanej ustawy) lub kontrolą (art. 18a ust. 1 wskazanej ustawy)”.
Ramka 2
Eksperci: potrzebna interpretacja ©℗
Większość ekspertów, których zapytaliśmy o zdanie, przychyla się do stanowiska RIO w Gdańsku. - W sytuacji, gdy środki pochodzą wyłącznie z programu NGOŚiGW, w takim przypadku uchwała podejmowana na podstawie art. 403 ust. 5 jest zbędna, ale i niedopuszczalna - ocenia dr Bartosz Draniewicz, radca prawny prowadzący własną kancelarię. Jak dodaje, uchwała byłaby potrzebna, gdyby środki z budżetu gminy były dodatkowym źródłem finansowania.
Podobnego zdania jest Aleksandra Urbanowska-Bohun z Kancelarii Sowisło & Topolewski. - Z założeń programu „Ciepłe mieszkanie” wynika jedynie kompetencja organów gminy do opracowania dokumentów związanych z naborem wniosków, w ramach którego zostaną wyłonione osoby, które otrzymają dofinansowanie. To zaś są zadania wykonawcze, niejako techniczne i jako takie leżą w kompetencji organu wykonawczego gminy. W związku z tym powinny mieć formę prawną zarządzenia wójta (burmistrza, prezydenta miasta) wydanego na podstawie art. 30 ust. 2 pkt 4 u.s.g. Organ gminy działa tu bowiem jako wykonawca budżetu gminy, a więc jako dysponent środków finansowych przekazanych gminie przez NFOŚiGW i wynikających z jej planu finansowego - podkreśla prawniczka.
Jak zauważa Maciej Kiełbus, partner z kancelarii Dr Krystian Ziemski & Partners, problem dla gmin jest o tyle istotny, że pojawiające się pierwsze orzeczenia poszczególnych RIO są jednak bardzo rozbieżne. I tak: podobne stanowisko jak RIO w Gdańsku zajęła m.in. RIO we Wrocławiu (uchwała nr 67/2022 z 28 listopada 2022 r.). Ona również uznała, że brak jest podstaw prawnych do podejmowania w tym zakresie uchwały rady, gdyż dotacje są konsekwencją zawarcia przez gminę umów na dofinansowanie z NFOŚiGW, w których to gmina zobowiązywała się do określonych działań wobec beneficjentów końcowych (mieszkańców) bez możliwości samodzielnego kreowania czy modyfikacji zasad określonych przez fundusz. - Całkowicie odmienne stanowisko w tym zakresie zajęło Kolegium RIO w Łodzi w uchwale z 5 października 2022 r. (nr 31/78/2022), kwestionując w całości analogiczną uchwałę rady miasta, jednakże nie z powodu braku podstaw do jej podjęcia, a z uwagi na wadliwość konkretnych rozwiązań merytorycznych przyjętych w kontrolowanej uchwale. Analogiczne stanowisko RIO w Łodzi przyjęła także w późniejszej uchwale, tj. z 2 grudnia 2022 r. (nr36/87/2022) - podkreśla Maciej Kiełbus. - Brak orzeczeń sądowych nie pozwala na tym etapie jednoznacznie rozstrzygnąć tego sporu - dodaje Maciej Kiełbus.
Ramka 3

NFOŚiGW: Wątpliwości zostaną wyeliminowane

NFOŚiGW, poproszony o wskazanie rekomendowanego sposobu wdrażania przez gminy programu, stwierdził, że nie posiada kompetencji w zakresie opiniowania uchwał gmin oraz nie wydaje interpretacji w sprawie stosowania przepisów prawa związanych z wydatkowaniem przez gminę środków dotacji otrzymanych w ramach programu. Jednak problemem już się zainteresował resort klimatu. - Ministerstwo Klimatu i Środowiska planuje dokonanie kompleksowej analizy i ewentualnej (w przypadku stwierdzenia takiej potrzeby) nowelizacji art. 403 p.o.ś. Prace w tej sprawie zostały już rozpoczęte i zmierzają w kierunku wyeliminowania wątpliwości dotyczących m.in. możliwości wprowadzenia w uchwale organu stanowiącego powiatu lub gminy, w przedmiocie zasad udzielenia dotacji celowej, dodatkowego kryterium dotyczącego określonej cechy, jaką musi posiadać potencjalny beneficjent dotacji celowej, np. odnośnie do tytułu prawnego do nieruchomości objętej przedsięwzięciem lub określonego poziomu dochodu, a także dodatkowych warunków wskazanych we wdrażanym przez gminę programie priorytetowym NFOŚiGW lub WFOŚiGW, jeżeli przy udzielaniu dotacji celowej powiat lub gmina będą wykorzystywały środki pochodzące z dotacji przyznanej im przez te fundusze - mówi Ewelina Steczkowska, rzecznik prasowy NFOŚiGW. Opr. JP

Rekomendacje

Podsumowując: kwestia ustalenia właściwego organu do wdrożenia programu „Ciepłe mieszkanie” może budzić wątpliwości. Opisane stanowisko RIO opiera się zasadniczo na zarzucie braku kompetencji rady gminy do podjęcia uchwały z braku upoważnienia ustawowego. Przy czym analiza izby pomija możliwość stosowania przez radę gminy art. 18 ust. 1 u.s.g., co mogłoby legalizować uchwałę rady gminy przy pewnych modyfikacjach. Gdyby jednak przyjąć założenie RIO, to wszelkie czynności związane z wdrożeniem programu, czyli wzory, umowy itp., musiałby opracować organ wykonawczy gminy, a więc wójt gminy - np. w drodze zarządzenia. Wówczas jego kompetencja zapewne byłaby oparta na ogólnych przepisach ustawy o samorządzie gminnym, w tym art. 30 ust. 1, zgodnie z którym wójt wykonuje uchwały rady gminy i zadania gminy określone przepisami prawa.
Gminy muszą mieć na względzie, że sposób podejścia poszczególnych RIO do legislacji gminy w podanym zakresie przedmiotowym może być zróżnicowany. Uznanie pewnych działań legislacyjnych za nieprawidłowe przez jedną z izb nie oznacza, że tożsame stanowisko mają izby pozostałe. Mając na uwadze opisane rozbieżności prawne, uzasadnione byłoby uzyskanie przez dany samorząd stanowiska właściwej dla niego miejscowo regionalnej izby obrachunkowej.
►Jakie konsekwencje grożą gminie, jeśli uchwała zostanie unieważniona?
Samo unieważnienie uchwały nie wpływa na relacje łączące gminę z WFOŚiGW. Zasady wydatkowania środków są bowiem dookreślone w umowie ww. podmiotów i dokumentacji programowej. Z punktu widzenia gminy kluczowe jest dotrzymanie warunków wydatkowania środków określonych przez WFOŚiGW. Zatem unieważnienie uchwały jest obojętne dla ww. relacji gminy z funduszem.
►Czy uzasadnione będzie przyjęcie uchwały przez gminę, jeśli program jest finansowany częściowo z pieniędzy gminy (oprócz środków z WIOŚ)?
W przypadku gdy środki na finansowanie programu mają pochodzić nawet w części ze środków własnych gminy, to organ stanowiący powinien skorzystać z uprawnienia ustawowego zawartego w art. 403 ust. 5 ustawy p.o.ś. i określić wymogi udzielania dotacji. W tych sytuacjach nie byłoby podstaw do wydawania zarządzenia przez organ wykonawczy gminy.