Nasz urząd gminy musiał zapłacić w 2022 r. łącznie ok. 3 tys. zł tytułem odsetek od różnych faktur wobec dostawcy. Wójt ma obawy, czy nie grozi mu odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych
Z art. 44 tej ustawy o finansach publicznych wynika m.in., że wydatki jednostki sektora finansów publicznych powinny być dokonywane zgodnie z przepisami dotyczącymi poszczególnych rodzajów tych wydatków. Ponadto dodano w nim, że wydatki publiczne powinny być dokonywane:
1) w sposób celowy i oszczędny, z zachowaniem zasad:
a) uzyskiwania najlepszych efektów z danych nakładów;
b) optymalnego doboru metod i środków służących osiągnięciu założonych celów;
2) w sposób umożliwiający terminową realizację zadań;
3) w wysokości i terminach wynikających z wcześniej zaciągniętych zobowiązań.
Powyższy przepis przewiduje więc obowiązek terminowego wykonywania zobowiązań, w tym wynikających z umów cywilnoprawnych, których stroną jest gmina.
Kiedy naruszenie dyscypliny
Jakie zatem konsekwencje grożą, jeśli gmina nie stosuje się do powyższego wymogu?
Odpowiedzi można poszukać w ustawie o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych (dalej: u.o.n.d.f.p.). W jej art. 16 postanowiono, że naruszeniem dyscypliny finansów publicznych jest „niewykonanie w terminie zobowiązania jednostki sektora finansów publicznych, w tym obowiązku zwrotu należności celnej, podatku, nadpłaty lub nienależnie opłaconych składek na ubezpieczenie społeczne lub zdrowotne, którego skutkiem jest zapłata odsetek, kar lub opłat albo oprocentowanie tych należności”. Przy czym zastrzeżono, że nie stanowi naruszenia dyscypliny finansów publicznych zaniechanie dotyczące obowiązku zwrotu należności celnej, podatku, nadpłaty lub nienależnie opłaconych składek na ubezpieczenie społeczne lub zdrowotne, jeżeli zapłata odsetek lub oprocentowanie są związane z czynnościami mającymi na celu ustalenie zasadności zwrotu tych należności.
Z powyższych przepisów należy wnioskować, że na gruncie dyscypliny finansów publicznych penalizowana jest nie tyle sama nieterminowa płatność, co skutek z nią związany – m.in. zapłata odsetek od zaległych zobowiązań. Wyjaśniono to w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 22 maja 2015 r. (sygn. akt V SA/Wa 379/15), w którym wskazano: „Niewykonywanie zobowiązań przez jednostki sektora finansów publicznych nie jest – co do zasady – naruszeniem dyscypliny finansów publicznych. Okoliczność niewykonania zobowiązania przez daną jednostkę sektora finansów publicznych jest przyczyną powodującą wystąpienie czynu naruszenia dyscypliny finansów publicznych tylko wtedy, gdy owo niewykonanie zobowiązania skutkuje zapłatą odsetek, kar lub opłat albo oprocentowaniem”.
Kwota ma znaczenie
Zatem z powyższego należy wnioskować, że konieczną przesłanką do stwierdzenia występowania naruszenia dyscypliny finansów publicznych jest zapłata odsetek, kar lub opłat albo oprocentowania. Z formalnego punktu widzenia można by uznać, że w podanym przez czytelnika stanie faktycznym nastąpiły przesłanki odpowiedzialności w trybie dyscypliny finansów publicznych, gdyż w przedstawionej sytuacji doszło do zapłaty odsetek w kwocie niemal 3 tys. zł. Tu należy zaznaczyć, że odpowiedzialność co do zasady za taki stan rzeczy ponosi kierownik jednostki, czyli w opisanej sytuacji burmistrz miasta. Wynika to z art. 53 ust. 1 ustawy o finansach publicznych, gdzie postanowiono, że „kierownik jednostki sektora finansów publicznych, zwany dalej «kierownikiem jednostki», jest odpowiedzialny za całość gospodarki finansowej tej jednostki, z zastrzeżeniem ust. 5”. Trzeba jednak podkreślić, że burmistrzowi z dużym prawdopodobieństwem uda się uniknąć odpowiedzialności dyscyplinarnej. A to dlatego, że ustawodawca wyłączył niektóre z naruszeń z czynów penalizowanych na gruncie dyscypliny finansów publicznych. Mianowicie w art. 26 u.o.n.d.f.p. postanowiono, że nie stanowi naruszenia dyscypliny finansów publicznych działanie lub zaniechanie określone w art. 5–16 u.o.n.d.f.p., którego przedmiotem są środki finansowe „w wysokości nieprzekraczającej jednorazowo, a w przypadku więcej niż jednego działania lub zaniechania – łącznie w roku budżetowym kwoty minimalnej”. Przy czym kwotą minimalną w rozumieniu ust. 1 i 3 art. 26 jest kwota przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w roku poprzednim, ogłoszonego przez prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej Monitor Polski zgodnie z art. 5 ust. 7 ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych zwanego dalej „przeciętnym wynagrodzeniem”.
Aktualna wysokość
Skoro kwota minimalna wyłącza odpowiedzialność sprawcy, warto wspomnieć, ile ta kwota wynosi. W tym celu trzeba sięgnąć do art. 5k ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych. Zgodnie z nim: „W 2022 r. przez przeciętne wynagrodzenie miesięczne w gospodarce narodowej, o którym mowa w art. 5 ust. 2, należy rozumieć przeciętne wynagrodzenie miesięczne w gospodarce narodowej w drugim półroczu 2019 r. ogłoszone przez prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie art. 5 ust. 7”. Z kolei w obwieszczeniu z 19 lutego 2020 r. prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w sprawie przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w 2019 r. i w drugim półroczu 2019 r. (M.P. z 2020 r. poz. 195) podano, że ww. wskaźnik w drugim półroczu wyniósł – 4434,58 zł.
A zatem 4434,58 zł jest więc kwotą graniczną za czyny mające miejsce w 2022 r. Odsetki w sytuacji opisanej w pytaniu nie przekroczyły jednak powyższego poziomu, a w konsekwencji czyn naruszający dyscyplinę nie wystąpił, aczkolwiek doszło do naruszenia wymienionych na wstępie przepisów ustawy o finansach publicznych.
Podsumowując, biorąc pod uwagę łączną kwotę zapłaconych odsetek, wójt prawdopodobnie nie poniesie odpowiedzialności w trybie dyscypliny finansów publicznych. Nie oznacza to jednak, że naruszenie nie wystąpiło – co wykaże niewątpliwie regionalna izba obrachunkowa w trakcie kontroli gospodarki finansowej w urzędzie gminy. ©℗
Podstawa prawna
art. 16, art. 26 ustawy z dnia 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 289)
art. 5 ust. 7, art. 5k ustawy z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 923; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 2666)
art. 44, art. 53 ust. 1 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1634; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 2414)
