Wójt gminy przygotował projekt uchwały w sprawie opłat za odpady komunalne. Ustalono w niej nowe stawki od nieruchomości zamieszkanych i od nieruchomości letniskowych. Uchwały będą głosowane na początku grudnia, a ich wejście w życie planujemy w ciągu 14 dni. Czy taki termin jest dopuszczalny?
Skoro mowa o nieruchomościach zamieszkałych i letniskowych, to należy przybliżyć związane z nim regulacje prawne wynikające z ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (dalej: u.c.p.g.). Zgodnie z art. 6i u.c.p.g. obowiązek ponoszenia opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi powstaje:
1) w przypadku nieruchomości, na której zamieszkują mieszkańcy ‒ za każdy miesiąc, w którym na danej nieruchomości zamieszkuje mieszkaniec;
2) w przypadku nieruchomości, na której nie zamieszkują mieszkańcy ‒ za każdy miesiąc, w którym na danej nieruchomości powstały odpady komunalne;
3) w przypadku nieruchomości, na której znajduje się domek letniskowy, i innej nieruchomości wykorzystywanej na cele rekreacyjno-wypoczynkowe ‒ za rok bez względu na długość okresu korzystania z nieruchomości.
Możliwość ustalenia stawek
Jeśli chodzi o nieruchomości zamieszkałe, to na uwagę zasługuje art. 6k ust. 1 pkt 1 u.c.p.g., z którego wynika, że rada gminy w drodze uchwały dokona wyboru metody ustalenia opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi spośród metod określonych w art. 6j ust. 1 i 2 u.c.p.g. oraz ustali stawkę takiej opłaty. Przy czym w przepisie tym wskazano, że dopuszcza się stosowanie więcej niż jednej metody ustalenia opłat na obszarze gminy.
Jeśli zaś chodzi o nieruchomości letniskowe, to na uwagę zasługuje art. 6j ust. 3b u.c.p.g., gdzie postanowiono, że w przypadku nieruchomości, na której znajduje się domek letniskowy, lub innej nieruchomości wykorzystywanej na cele rekreacyjno-wypoczynkowe rada gminy uchwala ryczałtową stawkę opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi nie wyższą niż 10 proc. przeciętnego miesięcznego dochodu rozporządzalnego na jedną osobę ogółem za rok od domku letniskowego na nieruchomości albo od innej nieruchomości wykorzystywanej na cele rekreacyjno-wypoczynkowe.
Termin wejścia w życie
Jakkolwiek jest prawnie dopuszczalne ujęcie w jednej uchwale obu rodzajów wspomnianych stawek, to jednak problematyczne będzie równoczesne wprowadzenie w życie tych przepisów. Wynika to przede wszystkim ze specyfiki wspomnianych opłat za odpady z nieruchomości letniskowych, które mają charakter opłat rocznych. Zwrócono uwagę na ten aspekt choćby w uchwale Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Białymstoku z 27 stycznia 2021 r. (nr 3/38/2021; bip.bialystok.rio.gov.pl). Wskazano w niej m.in., że: „ryczałtowa stawka opłaty ma charakter roczny ‒ winna być bowiem uchwalana «za rok od nieruchomości»”, wyjaśniając, że wynika to z art. 6j ust. 3b ustawy z u.c.p.g. W uchwale dodano: „Jak na to wskazywał w swoich orzeczeniach Trybunał Konstytucyjny, w odniesieniu do ciężarów publicznych o charakterze rocznym obowiązuje zasada niezmieniania ich w trakcie roku podatkowego. Zakaz wprowadzania zmian w prawie daninowym w trakcie roku podatkowego opiera się o zasady demokratycznego państwa prawa wywodzone z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, w szczególności zasady prawidłowej legislacji, określoności prawa oraz zaufania obywateli do państwa i prawa”. Kluczowe zaś znaczenie ma art. 6j ust. 3bc u.c.p.g., w którym postanowiono, że uchwała, o której mowa w ust. 3b, może zostać podjęta lub zmieniona do końca kwietnia danego roku.
Warto odnotować najnowsze stanowisko w podanym zakresie wyrażone w uchwale Kolegium RIO w Rzeszowie z 8 listopada 2022 r. (nr XXVI/1634/2022; edziennik.rzeszow.uw.gov.pl). W badanej przez RIO sprawie rada gminy również wprowadziła nowe stawki opłat za odpady z nieruchomości letniskowych, które miały wejść w życie pod koniec października br. Organ nadzoru w analizie prawnej wskazał jednak, że określenie wejścia w życie uchwały w ten sposób istotnie narusza postanowienia art. 6j ust. 3bc u.c.p.g. Jak zaznaczono: „Badana uchwała w części postanowień ustalających zryczałtowaną stawkę opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi od nieruchomości, na której znajduje się domek letniskowy, lub innej nieruchomości wykorzystywanej na cele rekreacyjno-wypoczynkowe powinna najwcześniej wejść w życie od 1 stycznia 2023 r.”.
Finalnie organ nadzoru stwierdził nieważność ww. zapisów, które miały wejść w życie jeszcze w 2022 r. W pozostałym zakresie uchwała rady gminy została jednak utrzymana w mocy, stawki opłat od nieruchomości zamieszkałych mogą być bowiem wprowadzone w trakcie roku kalendarzowego, rzecz jasna, z wymogiem zachowania odpowiedniego vacatio legis. Chodzi w tym zakresie o przepisy ustawy o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych, gdzie w art. 4 ust. 1 postanowiono, że akty normatywne, zawierające przepisy powszechnie obowiązujące i ogłaszane w dziennikach urzędowych, wchodzą w życie po upływie 14 dni od dnia ich ogłoszenia, chyba że dany akt normatywny określi termin dłuższy.
Zatem w sytuacji opisanej w pytaniu należy zmodyfikować uchwałę w odniesieniu do stawek opłaty od nieruchomości letniskowych. Wskazane jest wprowadzenie zapisu przewidującego wejście w życie tych stawek od 1 stycznia 2023 r., co będzie zgodne z przepisami ustawy i rocznym charakterem opłat od tych nieruchomości. Natomiast w zakresie opłat za odpady od zamieszkałych nieruchomości można swobodnie zastosować 14-dniowe vacatio legis, niezależnie od tego, czy upłynie ono przed końcem 2022 r. czy w styczniu 2023 r.
Podstawa prawna
art. 6, art. 6k ust. 1 pkt 1, art. 6j ust. 3b, ust. 3bc ustawy z 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1297; ost.zm. Dz.U. poz. 1768)
art. 4 ust. 1 ustawy z 20 lipca 2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1461)