Określenie postawy obywatela mianem „roszczeniowa” nie narusza zasady bezstronności organu i równego traktowania, nie jest również stygmatyzacją – wynika z wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Mężczyzna złożył wniosek o przyznanie świadczenia pieniężnego na zakup posiłku lub żywności. Podkreślał, że zgodnie z zaleceniami lekarza przez sześć miesięcy musi spożywać trzy posiłki dziennie, wszystkie zgodnie z wymogami diety wątrobowej. W tym czasie jest niezdolny do pracy, stąd konieczna jest pomoc państwa w pokryciu kosztów żywienia.
Prezydent miasta przyznał mu na ten cel zasiłek celowy, ale nie w pełnej wysokości. Mężczyzna zaskarżył tę decyzję, ale samorządowe kolegium odwoławcze utrzymało ją w mocy. Oddalona została też skarga do wojewódzkiego sądu administracyjnego.
Chory wystosował więc skargę kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Argumentował w niej, że organ nie dostosował rozmiaru świadczenia do jego sytuacji życiowej i zdrowotnej. Podkreślał, że nieprzyznanie świadczenia w pełnej wysokości nie pozwoli na zaspokojenie jego potrzeb na poziomie odpowiadającym godności człowieka. Sprzeciwił się również twierdzeniom organów, że wykazuje postawę roszczeniową. Zwrócił uwagę, że wnosi wyłącznie o wsparcie przewidziane prawem i nie podejmuje żadnych czynności mogących sparaliżować pracę organów lub sądu.
NSA oddalił skargę kasacyjną. Podkreślił, że nieudzielenie pełnego wsparcia nie narusza przepisów. Wskazał, że pomoc społeczna ma charakter pomocniczy i doraźny, a jej działania są nakierowane na wsparcie w przezwyciężeniu trudnych sytuacji, a nie na dostarczanie środków do życia w pełnym zakresie. Rodzaj, forma i rozmiar świadczenia zależą od realiów konkretnej sprawy – wyjaśnił sąd kasacyjny. W tym przypadku z jednej strony wzięto pod uwagę zgłaszane potrzeby, a z drugiej uwzględniono świadczenia celowe już przyznane mężczyźnie, a także wysokość wydatków na przygotowanie posiłków dla podopiecznych pomocy społecznej (przygotowuje je podmiot zewnętrzny, wyłoniony w toku zamówienia publicznego). NSA zwrócił uwagę, że pomoc nie została przyznana wyłącznie na zakup gotowych posiłków, ale również na zakup żywności do ich samodzielnego przygotowania. Jest to uzasadnione, bo skarżący ma mieszkanie, więc dysponuje zapleczem do ich przygotowania.
NSA podkreślił również, że wskazanie przez sąd I instancji zakresu udzielanej pomocy i jej częstotliwości oraz badanie postawy skarżącego wobec przyznanych świadczeń nie narusza zasady bezstronności i równego traktowania, nie jest również stygmatyzacją. Okoliczności te służą bowiem do miarkowania pomocy – zwłaszcza w przypadku decyzji uznaniowych (jak w tym przypadku). Użyte w uzasadnieniu decyzji organu II instancji określenie postawy skarżącego jako roszczeniowej nie ma charakteru poniżającego, choć zawiera element oceniający. Przepisy pozwalają jednak na dokonywanie oceny postaw osób korzystających z pomocy społecznej. ©℗
ORZECZNICTWO
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 8 listopada 2023 r., sygn. akt I OSK 89/22. www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia
