• Czy w regulaminie korzystania ze świetlicy można określić wzór umowy najmu
  • Kto ma prawo wyboru sołtysa
  • Jak określić warunki przyjmowania dzieci do przedszkola
  • Czy można przesądzić czas trwania umowy na dostarczanie wody i odprowadzania ścieków
  • Jakich danych może żądać firma wodociągowo-kanalizacyjna przy zawieraniu umowy
W projekcie regulaminu korzystania ze świetlic wiejskich na terenie gminy określono wzór umowy najmu. Czy rada może ustalić tego typu formularz kontraktu?
Nie. Rada gminy nie jest upoważniona do ustalania wzoru umowy najmu świetlicy wiejskiej. Pogląd ten potwierdza rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody warmińsko-mazurskiego z 8 lipca 2022 r. (nr PN.4131.293.2022), w którym stwierdzono, że do obowiązków organu wykonawczego gminy należy kształtowanie stosunków cywilnoprawnych, w tym poprzez składanie oświadczeń woli w imieniu gminy, o czym mowa w art. 46 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym (dalej: u.s.g.). Dlatego zdaniem organu nadzoru postanowienia załącznika do regulaminu, stanowiącego wzór umowy najmu świetlicy oraz zapisy regulaminu odsyłające do niego, należało uznać za podjęte z przekroczeniem upoważnienia wynikającego z art. 40 ust. 2 pkt 4 u.s.g. Zredagowanie postanowień przyszłej umowy (umów) w omawianej materii nie jest ustaleniem generalnych reguł odnośnie do warunków umowy, lecz bezwzględnym związaniem organu wykonawczego przyjętym konkretnym wzorcem umowy, bez jakiejkolwiek sposobności swobodnego kształtowania jej postanowień przez strony danego stosunku cywilnoprawnego uprawnione do składania oświadczeń woli. Tymczasem norma kompetencyjna z art. 40 ust. 2 pkt 4 u.s.g. nie daje radzie gminy podstaw do tak daleko idącej ingerencji w układaniu szczegółowych relacji między stronami stosunku cywilnoprawnego. Zdaniem wojewody takie działanie wkraczałoby ponadto w sferę uprawnień organu wykonawczego, powołanego do gospodarowania mieniem komunalnym (art. 30 ust. 2 u.s.g.), łamiąc ustawową zasadę rozdziału kompetencji między organami gminy.©℗
Podstawa prawna
art. 30 ust. 2, art. 40 ust. 2 pkt 4, art. 46 ust. 1 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 559; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1079)
W statucie sołectwa postanowiono, że do zebrania wiejskiego należy wybór i odwołanie sołtysa, rady sołeckiej oraz jej poszczególnych członków. Czy rada ma kompetencje do wprowadzania takiej regulacji?
Nie. Taka regulacja w statucie narusza art. 36 ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym (dalej: u.s.g.), zgodnie z którym sołtys oraz członkowie rady sołeckiej są wybierani w głosowaniu tajnym, bezpośrednim, spośród nieograniczonej liczby kandydatów, przez stałych mieszkańców sołectwa uprawnionych do głosowania. Z przepisu tego wynika zatem, że prawo wybierania sołtysa oraz członków rady sołeckiej przysługuje osobom fizycznym, mającym status stałego mieszkańca sołectwa i uprawionym do głosowania. Ponadto przyznanie zebraniu wiejskiemu charakteru elekcyjnego w regulacji o randze statutu pozostaje w sprzeczności z art. 36 ust. 1 u.s.g., w którym wyraźnie stwierdzono, że to zebranie wiejskie jest w sołectwie organem uchwałodawczym. Ustawodawca, wskazując na uchwałodawczy charakter organu, jakim jest zebranie wiejskie, nie przyznał mu prawa wyboru organów sołectwa. Zgodnie z wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu z 15 września 2009 r. (sygn. akt II SA/Op 225/09) prawo wybierania sołtysa oraz członków rady sołeckiej wynikające z art. 36 ust. 2 u.s.g. nie może być utożsamiane z prawem do udziału w zebraniu wiejskim. Artykuł 36 ust. 1 u.s.g. stanowi, że organem uchwałodawczym w sołectwie jest zebranie wiejskie. Natomiast art. 36 ust. 2 u.s.g. przesądza, że prawo wybierania sołtysa oraz członków rady sołeckiej przysługuje osobom fizycznym (mającym status stałego mieszkańca sołectwa, uprawnionego do głosowania), nie przysługuje zaś organowi sołectwa, jakim jest zebranie wiejskie. Ponadto zgodnie z wyrokiem WSA w Olsztynie z 14 lutego 2017 r. (sygn. akt II SA/Ol 1429/16) odwołanie sołtysa i rady sołeckiej powinno się odbywać w takim samym trybie jak ich powołanie, a to oznacza, że stosownie do art. 36 ust. 2 u.s.g. powinno nastąpić w głosowaniu tajnym, bezpośrednim, przez stałych mieszkańców sołectwa uprawnionych do głosowania (por. rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody warmińsko-mazurskiego z 3 czerwca 2022 r.; nr PN.4131.271.2022)©℗
Podstawa prawna
art. 36 ust. 1 i 2 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 559; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1079)
Radni pracują nad zmianą statutów żłobków i klubów dziecięcych. W aktach tych trzeba ustalić warunki przyjmowania dzieci do placówek. Co zatem należy tu zapisać?
Obowiązek uregulowania tej kwestii wprowadza art. 11 ust. 2 pkt 3 ustawy o opiece nad dziećmi w wieku do lat trzech (dalej: u.o.n.d.). Zgodnie z tym przepisem podmiot, który utworzył żłobek lub klub dziecięcy, ustala statut żłobka lub klubu dziecięcego. Określa się w nim w szczególności warunki przyjmowania dzieci, z uwzględnieniem preferencji dla rodzin wielodzietnych i dzieci niepełnosprawnych. Wojewoda kujawsko pomorski w rozstrzygnięciu nadzorczym z 15 czerwca 2022 r. (nr 86/2022) wyjaśnił, że przez „warunki przyjmowania dzieci do żłobka i klubu dziecięcego” należy rozumieć określenie nie tylko technicznych zasad prowadzenia postępowania rekrutacyjnego, lecz także reguł przyjmowania dzieci, w tym zasad pierwszeństwa. Wojewoda wskazał, że ustawodawca określił obligatoryjnie dwie sytuacje, w których dzieci mające określone cechy lub właściwości, nabędą prawo pierwszeństwa przyjęcia do żłobka i klubu dziecięcego. Chodzi o dzieci niepełnosprawne oraz pochodzące z rodzin wielodzietnych. Organ nadzoru zarzucił radzie, że w statucie klubu dziecięcego nie określono kwestii związanych z warunkami przyjmowania dzieci, z uwzględnieniem preferencji dla rodzin wielodzietnych i dzieci niepełnosprawnych. Wojewoda stwierdził, że na radzie gminy spoczywa obowiązek uregulowania szczegółowych warunków przyjmowania dzieci do klubu dziecięcego. Pojęcie warunków, o których mowa w normie zawierającej delegację ustawową (art. 11 ust. 2 pkt 3 u.o.n.d.) – nie może być rozumiane inaczej niż jako zasady i kryteria, wedle których dzieci są przyjmowane do klubu. Pogląd organu nadzoru odzwierciedla stanowisko Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z wyroku z 21 listopada 2019 r. (sygn. akt II SA/Sz 700/19). W orzeczeniu tym sąd wskazał, że statut żłobka musi określać warunki przyjmowania dzieci do żłobka, czyli musi ustalać harmonogram i procedurę naboru, jak również kryteria, jakie powinno spełniać dziecko i jego opiekunowie prawni, aby zostało ono objęte opieką żłobka. Sformalizowany proces rekrutacji do publicznych żłobków normowany jest prawem publicznym i wyklucza swobodę działania w tym zakresie. O przyjęciu lub nieprzyjęciu dziecka do danej placówki decyduje dyrektor placówki lub powołana komisja rekrutacyjna. W przypadku odmowy przyjęcia dziecka rodzicom przysługuje skarga do sądu administracyjnego. Stosunek prawny, nawiązany między gminą działającą poprzez jej jednostkę budżetową (samorządowy żłobek) a rodzicami, powstaje w oparciu o administracyjnoprawną metodę regulacji, która marginalizuje cywilnoprawny charakter zawieranych porozumień. „Opłaty pobierane z tytułu opieki i wyżywienia dzieci w żłobku mają charakter daniny publicznej, a strony zawiązanego stosunku prawnego nie mają pełnej swobody w ustaleniu ich wysokości. Obowiązujące regulacje nadały pobieranym opłatom charakter symboliczny, nieekwiwalentny i ściśle regulowany przez przepisy prawa administracyjnego, co odróżnia je od ceny” (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 17 czerwca 2021 r., sygn. akt I FSK 1234/19). Dlatego zdaniem wojewody prawa i obowiązki stron w tym zakresie nie są regulowane w formie umów cywilnoprawnych, natomiast wszystkie te warunki są ustalone w aktach prawnych organów władzy publicznej (statucie klubu dziecięcego oraz uchwale w sprawie ustalenia opłat za pobyt dziecka w klubie dziecięcym).©℗
Podstawa prawna
art. 11 ust. 1 i 2 ustawy z 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1324)
W regulaminie dostarczania wody i odprowadzania ścieków rada gminy postanowiła, że umowa o zaopatrzenie w wodę lub odprowadzanie ścieków może być zawarta na czas określony lub nieokreślony. Czy rada może rozstrzygać taką kwestię w regulaminie?
Nie, rada gminy nie ma podstawy prawnej do ustalania tej kwestii. Wspomniany zapis nie dotyczy warunków i trybu zawierania umów z odbiorcami usług, a zatem nie mieści się w granicach przyznanego radzie upoważnienia, zawartego w art. 19 ust. 5 pkt 2 ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (dalej: u.z.z.w.). Przypomniał to wojewoda lubelski w rozstrzygnięciu nadzorczym z 21 lipca 2022 r. (nr PN-II.4131.290.2022). O wadliwości analogicznych postanowień wypowiedział się także Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 7 lipca 2020 r. (sygn. akt II OSK 536/20). NSA przypomniał, że umowa na dostawę usług może być zawarta na czas określony lub nieokreślony. Zatem rada gminy nie dysponuje upoważnieniem do określania warunków podpisania umowy na dostawę wody lub odbiór ścieków. W innym wyroku NSA dodał, że „z uregulowań przyjętych w u.z.z.w. wynika, że wolą ustawodawcy było pozostawienie wielu kwestii, jakie mogą się pojawić w relacjach pomiędzy przedsiębiorstwem jako dostawcą usług wodno- kanalizacyjnych a odbiorcą tych usług, do rozstrzygnięcia w drodze wspólnych ustaleń pomiędzy stronami tego stosunku cywilnoprawnego, których konsekwencją będą odpowiednio uregulowane warunki umowne” (por. wyrok NSA z 19 maja 2021 r., sygn. akt III OSK 439/21).©℗
Podstawa prawna
art. 19 ust. 5 pkt 2 ustawy z 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 2028; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1549)
Czy we wniosku o zawarcie umowy o zaopatrzenie w wodę lub odprowadzanie ścieków z przedsiębiorstwem wodociągowo-kanalizacyjnym można wymagać numeru PESEL?
Nie, podanie numeru PESEL nie powinno być warunkiem zawarcia umowy o dostarczanie wody lub odprowadzanie ścieków. Kwestię tę wyjaśnił wojewoda lubelski w rozstrzygnięciu nadzorczym z 21 lipca 2022 r. (nr PN-II.4131.290.2022). Zakwestionował on zapis w regulaminie dostarczania wody i odprowadzania ścieków, w którym rada gminy postanowiła, że wniosek o zawarcie umowy o zaopatrzenie w wodę lub odbiór ścieków z przedsiębiorstwem wodociągowo-kanalizacyjnym powinien określać: imię, nazwisko (lub nazwę) lub REGON, numer NIP (o ile wnioskodawca go ma) oraz adres zamieszkania lub siedziby wnioskodawcy. Zdaniem wojewody rada przekroczyła w ten sposób delegację ustawową. W orzecznictwie wskazuje się bowiem, że podanie numerów PESEL, REGON lub NIP nie stanowi warunku zawarcia umowy o dostawę wody. Na podstawie art. 19 ust. 2 pkt 2 ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków w regulaminie dostarczania wody i odprowadzania ścieków możliwe jest określenie warunków i trybu zawierania umów z odbiorcami usług. W formularzu powinny się znaleźć tylko niezbędne dane, konieczne do zawarcia umowy. Jeżeli zatem właściciel lub zarządca budynku wielolokalowego przedłoży wniosek o zawarcie umowy o dostarczanie wody lub odbiór ścieków z osobą korzystającą z lokalu, wskazując imię i nazwisko takiej osoby oraz jej adres, to już te dane osobowe powinny umożliwić zawarcie umowy. Domaganie się dodatkowych danych osobowych, takich jak PESEL czy NIP, nie jest warunkiem koniecznym do zawierana umów na dostawę wody.
Jednocześnie w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu z 14 listopada 2019 r. (sygn. akt I SA/Op 364/19) zauważono, że z kolei ewentualne podanie numerów NIP lub REGON w przypadku podmiotów prowadzących działalność gospodarczą nie narusza przy tym przepisów o ochronie danych osobowych, skoro podstawą rozliczeń za świadczone usługi jest faktura, która zgodnie z przepisami ustawy o podatku od towarów i usług powinna zawierać numer, za pomocą którego podatnik jest zidentyfikowany na potrzeby podatku. ©℗
Podstawa prawna
art. 19 ust. 2 pkt 2 ustawy z 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 2028; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1549)