Po wielu naciskach wywieranych na polskiego ustawodawcę, m.in. za pośrednictwem mediów, 15 kwietnia br. w życie weszła nowelizacja specustawy, na podstawie której wprowadzono szczególny sposób ubiegania się przez cudzoziemców z określonych państw o wizy krajowe.
Bartosz Ulczycki, associate w kancelarii DGTL Kibil Piecuch i Wspólnicy S.K.A.
Od kiedy rozpoczęła się wojna w Ukrainie, do Polski napłynęły prawie 3 mln osób z Ukrainy, szukając schronienia przed wojną. W przeważającej mierze byli to obywatele Ukrainy, których pobyt i praca zostały zalegalizowane na podstawie ustawy z 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (Dz.U. z 2022 r. poz. 583 ze zm.; dalej: specustawa).
Nie można natomiast zapominać, że z Ukrainy przed wojną uciekła znaczna grupa obywateli innych państw, w tym obywatele Białorusi czy Indii. Niestety, specustawa nie objęła m.in. cudzoziemców, którzy w Ukrainie mieli zezwolenie na pobyt czasowy. A jak się okazuje, jest to bardzo liczna grupa specjalistów oraz studentów, którzy obecnie poszukują w Polsce możliwości rozwoju i pracy.
Ten problem mógłby zostać rozwiązany zastosowaniem przez polskiego ustawodawcę rozwiązań wynikających z decyzji wykonawczej Rady UE 2022/382 z 4 marca 2022 r. stwierdzającej istnienie masowego napływu wysiedleńców z Ukrainy w rozumieniu art. 5 dyrektywy 2001/55/WE i skutkującej wprowadzeniem tymczasowej ochrony (dalej: decyzja), na mocy której jest legalizowany pobyt oraz praca obywateli Ukrainy uciekających przed wojną.
Polska, tak jak każde państwo członkowskie UE, na podstawie art. 2 ust. 3 decyzji może stosować rozwiązania z niej wynikające także do innych osób, w tym bezpaństwowców i obywateli państw trzecich – innych niż Ukraina – którzy legalnie przebywali w Ukrainie na innej podstawie niż ochrona międzynarodowa lub równoważna ochrona krajowa, zezwolenie na pobyt stały w Ukrainie, czyli np. do osób, które miały zezwolenie na pobyt czasowy wydane zgodnie z prawem ukraińskim. Niemniej jednak jest to uzależnione wyłącznie od uznania odpowiednich organów państwa.
Rozwiązanie polskie
Po wielu naciskach wywieranych na polskiego ustawodawcę, m.in. za pośrednictwem mediów, 15 kwietnia br. w życie weszła nowelizacja specustawy, na podstawie której wprowadzono szczególny sposób ubiegania się przez cudzoziemców z określonych państw o wizy krajowe. Co do zasady wizę uzyskuje się przed przyjazdem do Polski we właściwym konsulacie lub ambasadzie. Zatem bez tego dokumentu nie ma możliwości wjazdu do Polski dla cudzoziemców spoza UE. Ustawodawca dostrzegł problem osób, które uciekły do Polski przed wojną, lecz nie miały wiz i, aby je uzyskać, musiałyby wyjechać z Polski, co stanowi znaczne utrudnienie. Dlatego po nowelizacji specustawy obywatele państw wskazanych w rozporządzeniu wydanym przez ministra spraw zagranicznych mogą zwracać się do MSZ o wydanie im wizy krajowej bez obowiązku dokonania tego we właściwym konsulacie poza granicami Polski.
Do uzyskania wizy krajowej wydawanej w tym trybie cudzoziemiec będzie musiał spełnić następujące warunki:
1) przebywać na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
2) złożyć wniosek o wydanie wizy krajowej do ministra spraw zagranicznych w okresie określonym w rozporządzeniu,
3) mieć obywatelstwo państwa określonego w rozporządzeniu.
Niestety, na ten moment brak jest jeszcze wspomnianego rozporządzenia, lecz – jak należy domniemywać na podstawie uzasadnienia do projektu nowelizacji specustawy – wśród wymienionych w nim państw z całą pewnością znajdzie się Białoruś, ponieważ, jak podkreślono, „istnieje pilna konieczność zabezpieczenia obsługi wizowej cudzoziemców – obywateli Ukrainy i innych cudzoziemców, np. obywateli Białorusi, którzy uciekli przed reżimem białoruskim do Ukrainy, którzy przebywają w Polsce na podstawie wiz, których termin ważności zbliża się do zakończenia, lub którzy wjechali do Polski w trybie szczególnym bez wizy, a uprawnieni byliby do uzyskania np. wiz humanitarnych.”.
Skomplikowane procedury do prostych rozwiązań
Z całą pewnością dostrzeżenie i rozwiązanie tego problemu przez polskiego ustawodawcę należy oceniać pozytywnie, szczególnie że osoby, które uzyskają wizę krajową w omawianym trybie, będą zwolnione z obowiązku uzyskania i posiadania zezwolenia na pracę.
Natomiast do takiego rozwiązania można było dojść dużo szybciej i w sposób pozbawiony wielu formalności, tj. poprzez zastosowanie rozwiązań wynikających z decyzji także do innych osób niż obywatele Ukrainy. Dzięki temu na mocy samej specustawy pobyt i praca obywateli Białorusi w Polsce zostałyby zalegalizowane bez obowiązku składania dodatkowych wniosków i oczekiwania na wydanie wizy przez MSZ.
Należy pamiętać, że oczekiwanie na wizę może potrwać nawet do jednego miesiąca, a przez ten okres obywatele Białorusi mogliby już swobodnie pracować i nie obawiać się o legalność swojego pobytu. ©℗
