Jak obecnie wygląda sytuacja z terminem na ubieganie się o rekompensaty za utratę dochodów z podatku od nieruchomości po zmianie opodatkowania tzw. farm wiatrowych?
Zainteresowana gmina powinna złożyć stosowny wniosek do wojewody w nieprzekraczalnym terminie – do 5 maja br. Po tej dacie świadczenie wygaśnie z mocy prawa. Analiza podanego zapytania wymaga jednak przypomnienia pewnych faktów sprzed kilku lat. Otóż ustalając budżety na 2018 r., JST czyniły prognozy budżetowe na podstawie obowiązującego wówczas stanu prawnego dotyczącego opodatkowania farm wiatrowych – zakładały z tego tytułu większe wpływy. Niestety, w międzyczasie zmieniły się definicje budowli oraz elektrowni wiatrowej – weszły one w życie w trakcie roku podatkowego, z mocą wsteczną od 1 stycznia 2018 r., i nie tylko uszczupliły dochody gmin z tytułu podatku od nieruchomości, ale również wpłynęły na ich zobowiązanie do zwrotu nadpłaconego podatku od nieruchomości za posadowione elektrownie wiatrowe. Taki stan faktyczny wpłynął na pogorszenie sytuacji majątkowych gmin oraz mógł mieć negatywny wpływ na jakość życia ich mieszkańców. Ustawodawca zdecydował się więc wyrównać JST straty, wprowadzając specjalny mechanizm w ustawie z 17 listopada 2021 r. o rekompensacie dochodów utraconych przez gminy w 2018 r. w związku ze zmianą zakresu opodatkowania elektrowni wiatrowych. Regulacja ta weszła w życie stosunkowo niedawno, bo 5 lutego 2022 r.
Procedura i termin
Zasadniczą kwestią dla uzyskania rekompensaty z budżetu państwa jest złożenie stosownego wniosku przez gminę, co wynika z art. 3 i 4 ustawy. Wzór wniosku stanowi załącznik do ustawy, przy czym jednocześnie w art. 4 w sposób opisowy wymieniono poszczególne elementy tegoż załącznika.
Wypełnienie i złożenie ww. wniosku do wojewody jest zarazem pierwszą fazą postępowania i w zasadzie podstawową czynnością, której musi dopełnić urząd gminy. Przy czym zgodnie z art. 5 gmina na złożenie wniosku ma trzy miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy – niedotrzymanie tego terminu spowoduje, że wniosek nie zostanie rozpoznany. Jak więc z powyższego wynika, ustawodawca zdecydował się na wprowadzenie ściśle oznaczonego terminu na złożenie wniosku, który w praktyce mija 5 maja 2022 r. Z konstrukcji podanych regulacji prawnych należy więc wnioskować, że jest to termin ostateczny i niepodlegający przywróceniu. Termin ten można określić jako termin prekluzyjny. Jego cechą jest to, jak wyjaśnił np. Sąd Okręgowy w Płocku w wyroku z 24 maja 2021 r. (sygn. akt I C 966/20), że po jego upływie uprawnienie wygasa i nie ma możliwości jego przywrócenia. Z taką właśnie sytuacją mamy do czynienia w przypadku wspomnianego wniosku o rekompensatę. Ubocznie warto dodać, że wniosku gminy nie można rozpatrywać przy pomocy mechanizmów przywrócenia terminu, które występują w kodeksie postępowania administracyjnego. Co prawda, w art. 58 k.p.a. jest mowa o możliwości przywrócenia terminu na prośbę zainteresowanego, jeżeli uprawdopodobni, że uchybienie nastąpiło bez jego winy. Tryb ten dotyczy jednak zasadniczo postępowania administracyjnego, w rozumieniu rozpoznawania sprawy administracyjnej, a takich cech nie posiada sprawa wniosku o wypłatę rekompensaty. Ponadto w ustawie nie ma odesłania do stosowania nawet posiłkowo regulacji z k.p.a.
Rola wojewody
Skuteczne złożenie wniosku inicjuje postępowanie przed właściwym miejscowo wojewodą i można umownie stwierdzić, że zachodzi wówczas druga faza postępowania. Wojewoda sprawdza prawidłowość złożonych dokumentów pod względem rachunkowym i formalnym w terminie trzech miesięcy od dnia ich złożenia. W przypadku stwierdzenia we wniosku braków lub błędów wzywa gminę do ich odpowiedniego uzupełnienia lub usunięcia w terminie 30 dni od dnia doręczenia wezwania. Wniosek, którego braków lub błędów gmina odpowiednio nie uzupełni lub nie usunie w tym terminie, pozostaje bez rozpoznania.
Natomiast w trzeciej fazie postępowania wojewoda wydaje merytoryczną decyzję o przyznaniu lub odmowie przyznania rekompensaty (art. 6 ustawy). Decyzja odmowna jest wydawana w przypadku stwierdzenia, że w gminie nie wystąpiły dochody utracone w 2018 r. Organem odwoławczym od decyzji wojewody jest minister właściwy do spraw klimatu. W ostatniej fazie wojewoda przekazuje rekompensatę na rachunek bankowy gminy – ma na to czas do 31 grudnia 2022 r.
Zatem jak wynika z przytoczonych wyżej regulacji prawnych, procedura ubiegania się o środki rekompensaty jest kilkuetapowa. Gmina musi zachować szczególną ostrożność w początkowych dwóch etapach, bowiem przekroczenie terminu na złożenie wniosku bądź na uzupełnienie braków wniosku uniemożliwia bezpowrotnie uzyskanie środków rekompensaty. Końcowo warto dodać, że wskazany wyżej termin w żaden sposób nie został wydłużony przez specjalne ustawodawstwo, choćby wprowadzane w związku z przeciwdziałaniem COVID-19.
Podstawa prawna
art. 3, 4 i art. 6 ustawy z 17 listopada 2021 r. o rekompensacie dochodów utraconych przez gminy w 2018 r. w związku ze zmianą zakresu opodatkowania elektrowni wiatrowych z 17 listopada 2021 r. (Dz.U. z 2022 r. poz. 30)
