Subskrybuj nas na Youtube
Gmina otrzymała 10 tys. zł od lokalnego przedsiębiorcy na zakup wyposażenia dydaktycznego dla uczniów szkoły podstawowej. Wójt planuje wprowadzić te środki do budżetu jako dochody w dziale 801, rozdz. 80101, par. 096, zaś wydatki chce zapisać w par. 421 tego samego działu i rozdziału. Czy będzie to legalne działanie?
Na początek przypomnienie: zgodnie art. 4 ust. 1 pkt 5 ustawy z 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego źródłami dochodów własnych gminy są spadki, zapisy i darowizny na rzecz gminy. Darowizna to instytucja prawa cywilnego i ma normatywne podstawy w kodeksie cywilnym. Przez zawarcie takiej umowy darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku. Z kolei w orzecznictwie sądowym akcentuje się, że umowa darowizny jest czynnością prawną, na mocy której darczyńca zobowiązuje się do jednostronnego bezpłatnego świadczenia kosztem swojego majątku na rzecz obdarowanego przy równoczesnym braku nałożenia na niego obowiązku świadczenia w zamian za uczynioną darowiznę. Korzyść osiągana przez jedną stronę umowy nie znajduje odpowiednika po drugiej stronie. Umowa darowizny jest umową konsensualną, co oznacza, iż wywołuje ona skutki z chwilą złożenia zgodnych oświadczeń woli przez darczyńcę i obdarowanego (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 17 stycznia 2017 r., sygn. akt VI ACa 1635/15).
Klasyfikacja dobra, ale…
Skoro w przywołanym zapytaniu podano dane w zakresie klasyfikacji budżetowej, warto także wspomnieć o regulacjach prawnych rozporządzenia z 2 marca 2010 r. ministra finansów w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych. Wskazane podziałki klasyfikacji budżetowej w zakresie dochodów i wydatków, czyli dział 801 („Oświata i wychowanie”), rozdział („Szkoły podstawowe”) i paragraf 096 („Wpływy z otrzymanych spadków, zapisów i darowizn w postaci pieniężnej”) i 421 („Zakup materiałów i wyposażenia”), choć są prawidłowe z punktu widzenia konstrukcji budżetu, to nie świadczą o legalności działania wójta gminy. W tym zakresie zastosowanie ma bowiem art. 257 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, z którego wynika, że w toku wykonywania budżetu zarząd może dokonywać zmian w planie dochodów i wydatków budżetu polegających na zmianie:
1) dochodów i wydatków związanych ze zmianą kwot lub uzyskaniem dotacji przekazywanych z budżetu państwa, budżetów innych jednostek samorządu terytorialnego oraz innych jednostek sektora finansów publicznych;
2) dochodów JST, wynikających ze zmian kwot subwencji w wyniku podziału rezerw subwencji ogólnej;
3) wydatków JST w ramach działu w zakresie wydatków bieżących, z wyjątkiem zmian planu wydatków na uposażenia i wynagrodzenia ze stosunku pracy, o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej;
4) dochodów i wydatków jednostki związanych ze zwrotem dotacji otrzymanych z budżetu państwa lub innych jednostek samorządu terytorialnego.
Brak umocowania
Tak więc w kontekście podanych regulacji zmiany wprowadzone przez wójta są dokonane z przekroczeniem kompetencji organu wykonawczego do dokonywania zmian w budżecie i stanowią ingerencję organu wykonawczego w sferę kompetencyjną organu stanowiącego. Potwierdza to stanowisko zawarte w uchwale nr 15/701/2020 Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Poznaniu z 8 lipca 2020 r. Wskazano w nim m.in., że „Zmian w planie dochodów, organ wykonawczy może dokonać wyłącznie w oparciu o wymienione przypadki w art. 257 ustawy o finansach publicznych. Kompetencja ta nie obejmuje natomiast innych podstaw zwiększenia dochodów, w tym i dochodów z darowizny. Należy wyraźnie podkreślić, że zarząd (burmistrz, wójt) jest jedynie upoważniony do samodzielnego zwiększania, zmniejszenia planu dochodów budżetu w oparciu o art. 257 ustawy o finansach publicznych. Organ wykonawczy nie może decydować również o zwiększeniu wydatków o środki pochodzące z otrzymanej darowizny, mimo iż ich przeznaczenie jest wskazane przez darczyńcę”. Finalnie RIO uznała, że włodarz nie miał kompetencji do przyjęcia dochodów z darowizny do budżetu miasta. Jednocześnie podkreśliła, że zwiększenie dochodów o środki pochodzące z darowizny i ich przeznaczenie należy do wyłącznej właściwości organu stanowiącego gminy.
Reasumując, wójt gminy nie może w drodze zarządzenia wprowadzić darowizny od sponsora (na zakup środków dydaktycznych szkoły) po stronie dochodów i wydatków budżetu gminy. Kompetencje w tym zakresie posiada rada gminy, przez stosowne zmiany w uchwale budżetowej w formie uchwały o zmianie uchwały budżetowej z zachowaniem podanej w zapytaniu klasyfikacji budżetowej. ©℗
Podstawa prawna
art. 257 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 305; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 2270)
art. 4 ust. 1 pkt 5 ustawy z 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1672; ost.zm. Dz. U. z 2021 r. poz. 1927)
rozporządzenia z 2 marca 2010 r. ministra finansów w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1053; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1382)
