Projekt ustawy o Karcie Dużej Rodziny trafi na Komitet Stały Rady Ministrów

Zdaniem ministerstwa pracy i polityki społecznej zamieszczenie rozwiązań zaproponowanych w ramach Karty w ustawie gwarantuje stabilność i spójność działań. Projekt określa zasady przyznawania Karty, uprawnienia z niej wynikające oraz sposób realizacji i finansowania zadań przez resort pracy, administrację rządową i samorząd.

Z danych GUS wynika, że rodziny wielodzietne w Polsce to 3,4 mln osób. Do tej pory - w ramach rządowego programu - ponad 100 tys. rodzin złożyło wnioski o 523 tys. Kart.

Karta Dużej Rodziny to dokument identyfikujący członka rodziny wielodzietnej; wydawana na podstawie projektowanych przepisów Karta będzie - tak jak dotychczas, na mocy rozporządzenia - dokumentem poświadczającym prawo do zwolnień, ulg, zniżek i innych uprawnień w dostępie do towarów lub usług.

W projekcie zaproponowano, aby prawo to, tak jak obecnie, przysługiwało rodzinom, które mają na utrzymaniu co najmniej troje dzieci w wieku do 18 lat lub do 25, gdy się ono uczy. W przypadku dziecka niepełnosprawnego (musi mieć orzeczenie o umiarkowanym albo znacznym stopniu niepełnosprawności) nie ma granicy wieku. Karta przysługiwać będzie samotnemu rodzicowi, rodzicom (także zastępczym, opiekunom w pieczy zastępczej), małżonkowi rodzica. Kartę otrzymać będą mogli nie tylko obywatele polscy, ale też cudzoziemcy mający pozwolenie na pobyt stały w Polsce, długoterminową rezydenturę, uchodźcy.

Dzięki niej osoby z rodzin wielodzietnych otrzymają m.in. zniżki na przejazdy kolejowe - 37 proc. na bilety jednorazowe oraz 49 proc. na miesięczne; zniżki w opłatach paszportowych - 75 proc. w przypadku dzieci i 50 proc. dla rodziców i małżonków rodziców; darmowe wstępy do parków narodowych.

Karta uprawniać będzie - tak jak to jest obecnie - do zniżek nie tylko w instytucjach publicznych, ale też oferowanych przez przedsiębiorców, którzy mają umowy z ministrem pracy lub wójtami (zawierane maksymalnie na 2 lata). Wykaz uprawnień oraz instytucji albo podmiotów je przyznających MPiPS zamieszczać ma na stronie internetowej. Podmioty, które przyznają zniżki, będą miały prawo posługiwać się w materiałach reklamowych oraz informacyjnych znakiem „Tu honorujemy Kartę Dużej Rodziny".

Zgodnie z projektem Karta będzie wydawana bezpłatnie na wniosek członka rodziny wielodzietnej przez wójta (burmistrza lub prezydenta miasta) właściwego ze względu na miejsce zamieszkania. Jedna osoba będzie mogła wnieść o przyznanie Kart wszystkim członkom rodziny. W przypadku zgubienia lub kradzieży Karty wójt wyda duplikat za opłatą 8,76 zł. Do wniosku o Kartę trzeba będzie dołączyć oryginały lub odpisy dokumentów potwierdzających, że rodzina jest wielodzietna. Wniosek można będzie złożyć również w formie elektronicznej.

Rodzic, który nabędzie uprawnienia do Karty, nie utraci ich, chyba że sąd odbierze mu władzę rodzicielską lub ją ograniczy przez umieszczenie dziecka w pieczy zastępczej. Małżonek rodzica straci ją tylko w przypadku rozwodu lub unieważnienia małżeństwa (jeśli nie jest rodzicem dzieci). Dziecko - zgodnie z granicą wieku. Zmiany, które mogą spowodować, że rodzic utraci prawo do Karty, nie będą miały wpływu na uprawnienia pozostałych członków rodziny.

W rozporządzeniach do projektu określone zostaną sprawy związane z kosztami ustawy dla gmin, kwestie dot. unieważnienia Karty oraz wzory Karty, wniosku o przyznanie Karty lub jej duplikatu, znaku „Tu honorujemy Kartę Dużej Rodziny" i logo rodziny wielodzietnej.

Przewiduje się, że ustawa wejdzie w życie z dniem 1 stycznia 2015 r., z wyjątkiem zmian dotyczących paszportów, które wejdą w życie 5 czerwca 2015 r.

Za zadania związane z przyznaniem Karty odpowiada rząd; jednak samorządowe programy, które przyznają ulgi rodzinom wielodzietnym (w wielu gminach już funkcjonują regionalne karty dla dużych rodzin) z budżetu finansowane nie są. Zniżki udzielone przez prywatne podmioty także nie.

Pod koniec września MPiPS skierowało projekt do konsultacji społecznych. Wpłynęły opinie od kilkunastu podmiotów. Generalny Inspektor Danych Osobowych miał zastrzeżenia do zakresu danych, które administracja publiczna będzie pozyskiwać przy okazji wydawania Kart. Inspektor uważa za konieczne określenie, jakie konkretnie dokumenty są niezbędne do złożenia wniosku o Kartę oraz co dzieje się z danymi w przypadku utraty uprawnienia do niej bądź gdy straci ona ważność. GIODO wniósł też, by wójt nie kopiował dokumentów, które członek rodziny składa wraz z wnioskiem.

Koleje zaproponowały, by ujednolicić ulgi, bo te same osoby na podstawie różnych dokumentów będą miały różne zniżki, np. dzieci i młodzież, którym już teraz przysługują ulgi; określona jest granica wieku - do ukończenia 26 lat w przypadku studentów i do 24 - w przypadku uczniów innych szkół, Karta zaś mówi o 18. roku życia. Koleje proponują też, by osoby posługujące się Kartą (która jest bez zdjęcia) miały przy sobie dokument z fotografią.

Lewiatan przy okazji tego projektu powraca do propozycji nowelizacji Prawa farmaceutycznego, które zakazuje reklamy aptek, a tym samym ich uczestnictwa w różnego rodzaju programach lojalnościowych. Według przedsiębiorców bez takiej zmiany apteki nie będą mogły przystępować do Karty Dużej Rodziny.

MAC zaproponowało, by do projektu dodać zapis, że uprawnienia do ulg wynikają nie tylko z zapisów ustawy o Karcie, ale też z podejmowanych uchwał samorządowych. Proponuje, by Karty przyznawał nie tylko wójt z miejsca zamieszkania, ale by można je uzyskać w każdej gminie oraz by rozważyć poszerzenie systemu informatycznego o funkcję, za pomocą której samorząd informowałby MPiPS o preferencjach dla rodzin wielodzietnych przyznawanych przez jednostki samorządowe - pozwoliłoby to na przegląd i analizę lokalnie przyznanych uprawnień.

Resort finansów wniósł m.in. o to, by w treści projektu określić maksymalny limit wydatków na wdrożenie systemu Kart; MSZ zwrócił uwagę, że wniosek o wydanie karty złożony w formie elektronicznej ma mieć podpis elektroniczny, który jest weryfikowany za pomocą certyfikatu podpisu osobistego - tymczasem nie mają go osoby, które mieszkają w Polsce, ale nie mają obywatelstwa.

Pełnomocniczka ds. równego traktowania zauważyła, że ustawa wyklucza z uprawnień do ulg osoby będące w związku partnerskim, które wspólnie mają przynajmniej trójkę dzieci, ale nie są dla wszystkich rodzicem, np. gdy para wychowuje dwójkę dzieci kobiety z poprzednich związków, jedno dziecko mężczyzny z poprzedniego związku albo gdy mają jedno wspólne dziecko i po jednym z poprzednich związków.

Związek Dużych Rodzin Trzy Plus zaproponował, by rozszerzyć definicję rodzica uprawnionego do Karty na osoby, które mają lub miały na utrzymaniu trójkę lub więcej dzieci, nawet jeśli w dniu wejścia w życie ustawy niektóre lub wszystkie dzieci nie pozostają już na ich utrzymaniu. Związek uważa ponadto, że prawo do Karty powinny mieć dzieci uczące się lub studiujące poza Polską; miejsce zamieszkania nie powinno różnicować w uprawnieniach wynikających z Karty. Związek zwrócił się też, by nie wydawać Karty w ośrodkach pomocy społecznej, bo w ustawie chodzi również o zmianę wizerunku rodzin wielodzietnych, oderwanie ich od ubóstwa i patologii.

(PAP)