Jestem pracownicą służby cywilnej zatrudnioną jako radca ministra w biurze dyrektora generalnego jednego z resortów. W związku z nowelizacją tzw. rozporządzenia stanowiskowego moje stanowisko przestało istnieć. Czy po zakończeniu urlopu wychowawczego i powrocie do pracy dyrektor generalny może mi wyznaczyć inne stanowisko pracy?

Jeżeli w czasie nieobecności w pracy spowodowanej korzystaniem przez pracownicę z urlopu wychowawczego nie doszło do zmian organizacyjnych (np. przekazania zadań do innej komórki organizacyjnej), pracodawca będzie zobowiązany dopuścić ją do pracy na stanowisku zajmowanym przed urlopem. Zmianie ulegnie jedynie jego nazwa, tj. będzie zatrudniona jako radca, a nie radca ministra. Usunięcie z katalogu stanowisk stanowiska radcy ministra nie prowadzi bowiem do jego likwidacji w strukturze urzędu.

Warunki pozostają

1 sierpnia 2021 r. weszła w życie nowelizacja rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z 29 stycznia 2016 r. w sprawie określenia stanowisk urzędniczych, wymaganych kwalifikacji zawodowych, stopni służbowych urzędników służby cywilnej, mnożników do ustalania wynagrodzenia oraz szczegółowych zasad ustalania i wypłacania innych świadczeń przysługujących członkom korpusu służby cywilnej.
Jej najbardziej istotną zmianą jest ograniczenie i uproszczenie katalogu stanowisk, na których mogą być zatrudniani członkowie korpusu służby cywilnej. Zgodnie z nowelą stanowisko radcy ministra (w urzędach obsługujących ministrów), a także radcy szefa Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, radcy wiceprezesa Rady Ministrów, radcy prezesa Rady Ministrów zostało zastąpione jednym stanowiskiem – radcy.
WAŻNE Co do zasady pracownik służby cywilnej powinien wrócić na stanowisko zajmowane przed urlopem wychowawczym. Jeśli jest to niemożliwe, pracodawca musi mu zaproponować stanowisko równorzędne, a gdyby i to nie było możliwe, inne stanowisko odpowiadające jego kwalifikacjom.
Zmiana ta nie może jednak powodować pogorszenia warunków pracy i płacy członka korpusu służby cywilnej. Ewentualne połączenie konieczności dostosowania nazw stanowisk do nowego stanu prawnego z pogorszeniem warunków zatrudnienia (np. określenie nowego stanowiska pracy uznawanego za niższe w hierarchii niż zajmowane dotychczas) albo przeniesieniem pracownika do pracy w innej komórce organizacyjnej jest możliwe wyłącznie na warunkach przewidzianych w prawie pracy, czyli w drodze wypowiedzenia zmieniającego w stosunku do pracowników służby cywilnej lub przeniesienia na inne stanowisko pracy dla urzędników służby cywilnej albo w drodze porozumienia stron w stosunku do obu tych grup.

Obowiązki pracodawcy

Kodeks pracy nakłada na pracodawcę obowiązek dopuszczenia pracownika po zakończeniu urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopu rodzicielskiego, urlopu ojcowskiego oraz urlopu wychowawczego do pracy na dotychczasowym stanowisku, a jeżeli nie jest to możliwe, wówczas taki pracownik musi wrócić na stanowisko równorzędne z zajmowanym przed rozpoczęciem urlopu lub na inne odpowiadające jego kwalifikacjom zawodowym za wynagrodzeniem za pracę, jakie otrzymywałby, gdyby nie korzystał z urlopu. Dopuszczenie do pracy pracownika powracającego z ww. urlopów stanowi bezwzględny obowiązek pracodawcy. Niedopełnienie go może stanowić podstawę do dochodzenia przez pracownika swoich uprawnień na drodze sądowej.
Istotne jest przy tym, że możliwość zatrudnienia na dotychczasowym stanowisku zależy wyłącznie od jego istnienia w strukturze organizacyjnej w momencie powrotu pracownika do pracy. Warto także dodać, że pracodawca nie może wskazać pracownikowi innego stanowiska, uzasadniając brak możliwości zatrudnienia na stanowisku zajmowanym przed urlopem zatrudnieniem na tym stanowisku innego pracownika.
Małe miasta chcą równych szans rozwojowych
Małe miasta chcą równych szans rozwojowych

Zobacz również

Z orzecznictwa Sądu Najwyższego

Definiując pojęcie stanowiska pracy, Sąd Najwyższy w wyroku z 9 marca 2011 r., sygn. akt II PK 225/10, powołał się na dwa główne znaczenia tego pojęcia. Po pierwsze może być ono używane zamiennie lub obok rodzaju wykonywanej pracy i jako takie stanowi „ogół czynności organicznie związanych z tym stanowiskiem (zestaw jego funkcji)”. Po drugie może oznaczać „element struktury organizacyjnej zakładu pracy (w znaczeniu przedmiotowym), jej najmniejszą jednostkę o określonym celu i zakresie działania”. Z kolei uzasadniając swoje orzeczenie z 4 września 2007 r. (I PK 92/07), SN stwierdził, iż stanowisko pracy jest elementem struktury organizacyjnej zakładu pracy.
Jeśli więc stanowisko zajmowane przez pracownika przed rozpoczęciem urlopu wychowawczego – rozumiane jako określone miejsce w strukturze organizacyjnej urzędu z przypisanymi do niego określonymi zadaniami i kompetencjami – istnieje w chwili powrotu pracownika do pracy pod inną nazwą, pracodawca jest zobowiązany do dopuszczenia pracownika do pracy na tym stanowisku.
SN wyjaśnił też, że skierowanie pracownika na równorzędne stanowisko lub stanowisko odpowiadające jego kwalifikacjom zawodowym może nastąpić w drodze polecenia pracodawcy, któremu ten powinien się podporządkować. Przy czym mianem stanowiska równorzędnego określa się takie, które gwarantuje wynagrodzenie na dotychczasowym poziomie i zapewnia dotychczasową pozycję zawodową oraz możliwości awansowania nie mniejsze od posiadanych poprzednio (uchwała SN z 27 września 1979 r., I PZP 37/79, OSNCP 1980/2/22).
Natomiast pod pojęciem innego stanowiska pracy należy rozumieć takie, na którym wykonywana jest praca innego rodzaju, lecz odpowiadająca wykształceniu i doświadczeniu zawodowemu pracownika. Innym stanowiskiem może być więc również stanowisko niższe od dotychczas zajmowanego, musi ono jednak odpowiadać kwalifikacjom zawodowym pracownika.
Zdaniem Sądu Najwyższego pracą odpowiednią do kwalifikacji pracownika jest natomiast praca, która ich nie przekracza, ale przy której kwalifikacje te znajdą zastosowanie, choć niekoniecznie w pełnym zakresie (por. wyrok z 5 lutego 1998 r., I PKN 515/97, OSNAPiUS 1999, nr 2, poz. 42). Przepisy gwarantują więc powracającemu pracownikowi ochronę przed wyznaczeniem stanowiska pracy, które oznaczałoby jego degradację czy obniżałoby jego prestiż.
Na koniec warto dodać, że przez pojęcie kwalifikacji SN rozumie przygotowanie zawodowe pracownika, to jest jego formalne wykształcenie oraz właściwości psychofizyczne, predyspozycje psychiczne i zdolności do wykonywania określonych czynności z punktu widzenia zdrowia fizycznego (wyrok Sądu Najwyższego z 4 października 2000 r., sygn. akt I PKN 61/00, Pr. Pracy 2001, nr 5, poz. 33).
Ponadto, jak wskazano w orzecznictwie, przez kwalifikacje pracownika należy rozumieć zarówno kwalifikacje posiadane przez niego przed udzieleniem urlopu, jak i takie, które uzyskał po powrocie z urlopu wskutek przyuczenia przez pracodawcę do zawodu na stanowisku zaproponowanym pracownikowi po powrocie z urlopu (wyrok SN z 10 grudnia 1979 r., sygn. akt I PZP 40/79, OSNC 1980/6/111).
Podstawa prawna
art. 1832, art. 1864, art. 1867, art. 1868 par. 1 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1320; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1162)
rozporządzenie prezesa Rady Ministrów z 23 kwietnia 2021 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie określenia stanowisk urzędniczych, wymaganych kwalifikacji zawodowych, stopni służbowych urzędników służby cywilnej, mnożników do ustalania wynagrodzenia oraz szczegółowych zasad ustalania i wypłacania innych świadczeń przysługujących członkom korpusu służby cywilnej (Dz.U. z 2021 poz. 797)