Mam zaległości wobec gminy, jeszcze z połowy z 2018 r., z tytułu czynszów dzierżawnych. Firma została zamknięta, a ja jestem wspólnikiem w innej spółce. Gmina wzywała mnie już kilka razy do zapłaty, ale nie było jeszcze sprawy w sądzie. Czy czynsze mogą się przedawnić, bo niebawem minie trzy lata od powstania długu?
Gmina jako strona stosunków cywilnoprawnych może zawierać różne umowy dotyczące nieruchomości, w tym dzierżawy czy najmu, a przy tym jest zobowiązana dochodzić przysługujących jej należności, w tym cywilnoprawnych np. z umowy dzierżawy. W art. 42 ust. 5 ustawy o finansach publicznych ustawodawca zobowiązał gminę do ustalania przypadających jej należności pieniężnych, w tym mających charakter cywilnoprawny, oraz terminowego podejmowania w stosunku do zobowiązanych czynności zmierzających do wykonania zobowiązania. Przy czym z uwagi na terminy przedawnienia nie zawsze dochodzenie może być skuteczne. Terminy te zostały określone w kodeksie cywilnym (dalej: k.c.).
W opisanym przypadku na szczególną uwagę zasługuje art. 117 w zw. z art. 118 k.c. Z pierwszej z regulacji wynika, że roszczenia majątkowe – z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych – ulegają przedawnieniu. Ponadto po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia. Jednakże warto dodać, że zrzeczenie się zarzutu przedawnienia przed upływem terminu jest nieważne. W drugiej regulacji zaś postanowiono, że termin przedawnienia wynosi sześć lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej trzy lata, jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej.
Zastrzeżono przy tym: „Jednakże koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata”. Ze wskazanego przepisu wynikają istotne wnioski. Po pierwsze, w zakresie roszczeń okresowych, a takim jest m.in. czynsz dzierżawny, termin przedawnienia wynosi trzy lata. Po drugie, ów termin liczy się jednak na specjalnych warunkach, co wynika z nowelizacji ww. przepisu obowiązującej od lipca 2018 r. Chodzi o to, że punktem odniesienia dla liczenia biegu terminu przedawnienia nie jest już dzień w danym roku kalendarzowym, w którym dług stał się wymagalny (np. jeśli wymagalny dług jest z 15 lipca 2018 r., to nie przedawni się 15 lipca 2021 r.). Zmieniony przepis obecnie stanowi, że przedawnienie może wystąpić dopiero od początku następnego roku, w którym minął ww. trzyletni okres, czyli w podanym przykładzie – od 1 stycznia 2022 r. W konsekwencji oznacza to, że wierzyciel, np. gmina, ma możliwość skierowania sprawy na drogę postępowania sądowego bez narażenia się na zarzut przedawnienia do ostatniego dnia bieżącego roku kalendarzowego.
Mając na uwadze ww. uwarunkowania prawne, nie sposób przyjąć, że w sytuacji czytelnika wspomniane czynsze dzierżawne z połowy 2018 r. ulegną niebawem przedawnieniu, bowiem co najmniej do końca 2021 r. taki skutek prawny nie wystąpi. Gmina do tego czasu może więc skierować sprawę na drogę postępowania sądowego, nie narażając się na zarzut przedawnienia.
Nie warto jednak czekać na wystąpienie przez gminę do sądu z powództwem, a wskazane jest nawiązać kontakt z urzędem w celu polubownego rozwiązania zasad spłaty zadłużenia.
Podstawa prawna
• art. 117, art. 118 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1740; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 2320)
• art. 42 ust. 5 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 305)
• art. 13 ust. 1 ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1990; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 815)
