Za I kwartał 2021 r. sprawozdania jednostek sektora finansów publicznych w zakresie operacji finansowych składane są już zgodnie z nowym rozporządzeniem ministra finansów, funduszy i polityki regionalnej. Przypominamy, jakie zmiany zostały w nim wprowadzone.
TEMAT: Sprawozdania z operacji finansowych
PROBLEM: Co zmieniło nowe rozporządzenie
Na podstawie delegacji z art. 41 ust. 5 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych minister finansów, funduszy i polityki regionalnej wydał nowe rozporządzenie w sprawie sprawozdań jednostek sektora finansów publicznych w zakresie operacji finansowych (dalej: nowe rozporządzenie). Zastąpiło ono rozporządzenie ministra finansów z 4 marca 2010 r. Nowe rozporządzenie weszło w życie 1 stycznia 2021 r., ale jego przepisy stosuje się po raz pierwszy do sporządzania sprawozdań za I kw. 2021 r. oraz rocznych sprawozdań za rok 2021. Dlatego jeszcze sprawozdania za IV kw.2020 r. i roczne za 2020 rok przygotowane były według starych zasad. Dopiero teraz po raz pierwszy, sporządzając sprawozdania za I kw. 2021 r. w zakresie operacji finansowych, jednostki sektora finansów publicznych powinny zastosować nowe rozporządzenie.
Już w kwietniu nadejdą terminy na przekazanie tych sprawozdań. Teraz warto więc zapoznać się z rozporządzeniem i zawartą tam instrukcją. Aby to ułatwić, na stronie www.edgp.gazetaprawna.pl zamieściliśmy specjalny dodatek „Księgowość Budżetowa – Akty prawne”, w którym znajduje się treść rozporządzenia.
Przypomnijmy, że nowe rozporządzenie obowiązuje wszystkie jednostki sektora finansów publicznych, zarówno samorządowe, jak i państwowe. Określa ono zarówno rodzaje, formy, terminy, jak i sposoby sporządzania przez jednostki sektora finansów publicznych sprawozdań w zakresie ogółu operacji finansowych.
W porównaniu do poprzedniego rozporządzenia wprowadzone zmiany dotyczą głównie:
- formy przekazywania sprawozdań,
- wzorów sprawozdań,
- instrukcji dotyczącej sporządzania sprawozdań,
- odbiorców oraz terminów przekazywania sprawozdań.
Przedstawiamy poniżej najistotniejsze zmiany, które należy wziąć pod uwagę.
1. forma przekazania
Biorąc pod uwagę rozwój informatyzacji w administracji publicznej, poprzez odpowiednie zapisy w nowym rozporządzeniu zrezygnowano z możliwości sporządzania i przekazywania sprawozdań w wersji papierowej. Od I kw. 2021 r. sprawozdania w zakresie operacji finansowych (Rb-Z, Rb-N oraz Rb-ZN) będą przekazywane wyłącznie w postaci elektronicznej z zastrzeżeniami wskazanym w ust. 9 i 10 par. 9 rozporządzenia. Dotyczą one jednostek organizacyjnych JST albo jednostek obsługujących, a także jednostek budżetowych mających siedzibę poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.j.
I tak na podstawie par. 9 ust. 9 nowego rozporządzenia o formie, w jakiej przekazują sprawozdania jednostki organizacyjne albo jednostki obsługujące, decyduje organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego. To organ wykonawczy ma obowiązek określić, czy będzie to forma pisemna, czy też będą one przekazywane w postaci elektronicznej i opatrzone kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym lub podpisem osobistym.
Z kolei par. 9 ust. 10 nowego rozporządzenia daje delegację właściwemu dysponentowi części budżetowej, aby określił formę przekazania sprawozdania, w której jednostki budżetowe mające siedzibę poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przekazują sprawozdania. Mogą one mieć formę pisemną albo postać elektroniczną z kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym lub podpisem osobistym.
Pozostałe jednostki sektora finansów publicznych sprawozdania Rb-Z, Rb-UZ, Rb-N oraz Rb-ZN będą sporządzać w postaci elektronicznej i opatrywać je kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym lub podpisem osobistym na formularzach dostępnych na stronach internetowych Ministerstwa Finansów pod adresem elektronicznym: www.gov.pl/finanse. Sprawozdania w postaci elektronicznej są przekazywane odbiorcom sprawozdań na elektroniczną skrzynkę podawczą lub adres do doręczeń elektronicznych.
Jednostki samorządu terytorialnego przekazują pliki sprawozdań łącznych oraz sprawozdań zbiorczych wyłącznie w postaci elektronicznej z kwalifikowanym podpisem elektronicznym i zgodnie ze strukturami udostępnionymi na stronie podmiotowej Biuletynu Informacji Publicznej Ministerstwa Finansów. Jednostki samorządu terytorialnego przekazują zarówno sprawozdania łączne, jak i zbiorcze właściwym regionalnym izbom obrachunkowym z wykorzystaniem aplikacji wskazanej na stronie podmiotowej Biuletynu Informacji Publicznej Ministerstwa Finansów.
2. wzory
Wprowadzono również zmiany w:
- Rb-Z – kwartalnym sprawozdaniu o stanie zobowiązań według tytułów dłużnych oraz poręczeń i gwarancji,
- Rb-UZ – rocznym sprawozdaniu uzupełniającym o stanie zobowiązań według tytułów dłużnych.
Zrezygnowano ze wzoru sprawozdania Rb-UN – uzupełniającego o stanie należności z tytułu papierów wartościowych według wartości księgowej.
Zmiany wprowadzone w sprawozdaniu Rb-Z dotyczą części C – „Uzupełniające dane o niektórych zobowiązaniach jednostki samorządu terytorialnego”. Zmianie uległa część C2, która po zmianie dotyczy tylko zobowiązania związku współtworzonego przez jednostkę samorządu terytorialnego, oraz dodano nową część C3 – „Zobowiązania zaliczane do tytułu dłużnego – kredyty i pożyczki”.
Z kolei w rocznym sprawozdaniu Rb-UZ zrezygnowano z części A.
3. instrukcja sporządzania
Wprowadzone zmiany dotyczą także instrukcji sporządzania sprawozdań w zakresie operacji finansowych. Głównie doprecyzowano niektóre zapisy już obowiązujące w instrukcji oraz usunięto zasady sporządzania sprawozdania już nieobowiązującego – Rb-UN.
Doprecyzowanie co do wierzycieli i dłużników, które wprowadzono, dotyczy wszystkich sprawozdań w zakresie operacji finansowych. W grupie banki zwracamy uwagę, że obejmują one również spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe, a w grupie przedsiębiorstw finansowych oraz gospodarstw domowych należy zwrócić szczególną uwagę na to, że co do osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą na własny rachunek zatrudniających powyżej dziewięciu osób i do dziewięciu osób włącznie wprowadzono zmiany przy wyliczaniu zatrudnienia. Po zmianie należy uwzględniać etaty w pełnym oraz niepełnym wymiarze czasu pracy na koniec danego okresu sprawozdawczego.
Sprawozdanie kwartalne Rb-Z o stanie zobowiązań według tytułów dłużnych oraz poręczeń i gwarancji
W instrukcji do sprawozdania Rb-Z wprowadzono kilka zmian, m.in.:
1. Zostało doprecyzowane pojęcie „pierwotny termin spłaty”, w przypadku gdy zostanie dokonana zmiana umowy. Wówczas za pierwotny termin spłaty zobowiązania uznaje się nowy termin wynikający ze zmiany umowy liczony względem terminu powstania zobowiązania do płatności.
2. W części C dostosowano instrukcję do obowiązujących przepisów prawa, jak również do zaktualizowanych części C1, C2. W związku z dodaniem do wzoru sprawozdania części C3 dodano instrukcję jej dotyczącą. W części C3 „Zobowiązania zaliczane do tytułu dłużnego – kredyty i pożyczki” wykazujemy zobowiązania wobec wierzycieli krajowych oraz wierzycieli zagranicznych, które zaliczane są do tytułu dłużnego – kredyty i pożyczki zaciągane przez jednostki samorządu terytorialnego. Należy pamiętać, że prezentowane tu dane mają ścisłe powiązanie z danymi prezentowanymi w części A sprawozdania w wierszu E2 „Kredyty, pożyczki”. W ramach wierzycieli krajowych należy wykazywać zobowiązania zarówno wobec banków, pozostałych krajowych instytucji finansowych, w tym instytucji parabankowych, przedsiębiorstw niefinansowych oraz pozostałych wierzycieli. Do pozostałych wierzycieli zaliczamy jednostki sektora finansów publicznych, banku centralnego, gospodarstwa domowe i instytucje niekomercyjne działające na rzecz gospodarstw domowych. Dla celów sprawozdawczych wyjaśniono również, co należy rozumieć przez instytucje parabankowe.
3. Zostały także doprecyzowane zapisy dotyczące części F poprzez wskazanie, jakie numery REGON mają być użyte w sprawozdaniach łącznych, które są sporządzane przez jednostki samorządu terytorialnego.
Sprawozdanie kwartalne Rb-N o stanie należności oraz wybranych aktywów finansowych
W instrukcji do sprawozdania Rb-N wprowadzono kilka zmian, m.in.:
1. Zostało doprecyzowane pojęcie „pierwotny termin zapłaty”, w przypadku gdy zostanie dokonana zmiana umowy. Wówczas za pierwotny termin zapłaty należności uznaje się nowy termin wynikający ze zmiany umowy liczony względem terminu powstania zobowiązania do płatności.
2. W par. 12 doprecyzowano, że do wartości nominalnej należności nie należy doliczać kosztów upomnień, jak również że wartości należności nie należy pomniejszać o VAT.
Sprawozdanie roczne Rb-UZ uzupełniające o stanie zobowiązań według tytułów dłużnych
W instrukcji do sprawozdania Rb-UZ również wprowadzono zmiany, m.in.:
1. Została usunięta instrukcja do usuniętej ze wzoru sprawozdania części A.
2. W związku z usuniętą częścią A doprecyzowano pozostałe zapisy do poszczególnych części sprawozdania.
4. terminy przekazywania sprawozdań oraz ich odbiorcy
W terminach przekazywania sprawozdań nowe rozporządzenie wprowadza niewielkie zmiany, m.in.:
1. Doprecyzowano terminologię dotyczącą dysponentów środków budżetu państwa w załączniku nr 5 sprawozdania w zakresie operacji finansowych Skarbu Państwa. Wprowadzono do załącznika nr 5 dysponentów środków budżetu państwa będących jednostkami budżetowymi mającymi siedzibę poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
2. W załączniku nr 6 dotyczącym sprawozdań w zakresie operacji finansowych jednostek samorządu terytorialnego dodano jednostki obsługujące jako jednostki przekazujące sprawozdania. Bardzo istotna zmiana dla jednostek samorządu terytorialnego to wprowadzenie wydłużonego terminu sporządzania sprawozdań jednostkowych Rb-N dla jednostki samorządu terytorialnego (jako organu oraz jednostki budżetowej). Na złożenie sprawozdania Rb-N za I, II, III kw. jednostki samorządu terytorialnego mają termin dłuższy o 11 dni, a za IV kw. – o 18 dni.
3. Wydłużono również terminy sporządzania sprawozdań dla państwowych funduszy celowych mających osobowość prawną, ale nie wydłużono terminu dla ministra nadzorującego.
4. W załączniku nr 7 dotyczącym sprawozdań w zakresie operacji finansowych jednostek samorządu terytorialnego dodano wojewódzki fundusz ochrony środowiska i gospodarki wodnej jako odrębną jednostkę przekazującą sprawozdania. Fundusz ochrony środowiska i gospodarki wodnej od I kw. 2021 r. swoje sprawozdania będzie przekazywał bezpośrednio do Głównego Urzędu Statystycznego. Wprowadzona zmiana wynika z tego, że wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej nie są wojewódzkimi samorządowymi jednostkami organizacyjnym, a tym samym samorząd województwa nie pełni funkcji nadzorczych w stosunku do tych podmiotów.
5. Doprecyzowano zapisy związane z dniem wolnym w załącznikach nr 5, 6 i 7 do rozporządzenia w zakresie terminów sporządzania sprawozdań. Obecnie, gdy ostatni dzień złożenia sprawozdania, w tym oznaczony datą, przypada na sobotę lub dzień ustawowo wolny od pracy – terminem złożenia sprawozdania jest pierwszy dzień roboczy następujący po tym dniu.
6. Wykreślono z załącznika określającego terminy sporządzania sprawozdań oddziały terenowe lub regionalne agencji wykonawczych. Uznano, że rozwiązania w tym zakresie powinna określać sama agencja wykonawcza jako osoba prawna dla swoich jednostek organizacyjnych.
7. Skrócono termin sporządzania sprawozdań zbiorczych opracowywanych przez prezesa Głównego Urzędu Statystycznego za IV kw. – z 84 do 77 dni.
Podstawa prawna
art. 41 ust. 5 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 305)
rozporządzenie ministra finansów, funduszy i polityki regionalnej z 17 grudnia 2020 r. w sprawie sprawozdań jednostek sektora finansów publicznych w zakresie operacji finansowych (Dz.U. poz. 2396)