Rozstrzygnięcie rady może zaskarżyć tylko ta osoba, której interes prawny lub uprawnienie zostały naruszone. Przed skierowaniem sprawy do sądu zainteresowany musi wezwać organ do naprawienia błędu.
Zanim złożymy skargę na uchwałę rady gminy do wojewódzkiego sądu administracyjnego, należy wezwać organ do usunięcia naruszenia prawa. Przykładowo może chodzić o uchwałę zmieniającą zasady zagospodarowania terenu z budowlanego na rolny, mimo braku ku temu przesłanek, czy zarządzenie wójta powołujące określoną osobę na stanowisko urzędnicze poprzedzone wadliwie przeprowadzonym konkursem.
Ustawa o samorządzie nie przewiduje terminu, w jakim należy wnieść wezwanie do organu gminy. Należy pamiętać, że zgodnie z art. 94 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym uchylenie uchwały nie jest możliwe po upływie roku od dnia jej podjęcia, chyba że uchybiono obowiązkowi przedłożenia uchwały wojewodzie w celu zbadania jej zgodności z prawem albo jest ona aktem prawa miejscowego. W takiej sytuacji sąd administracyjny władny jest orzec o niezgodności uchwały z prawem, co otwiera skarżącemu drogę do dochodzenia odszkodowania na drodze cywilnoprawnej z tytułu bezprawia legislacyjnego.
Treść wezwania powinna precyzyjnie określić, jakie działanie lub bezczynność organów gminy są przedmiotem wezwania oraz na czym polega naruszenie prawa. Niedopełnienie przez skarżącego tego obowiązku skutkuje niedopuszczalnością wniesienia skargi i jej odrzuceniem przez sąd. Z tych względów za wezwanie organu gminy do usunięcia naruszenia nie można uznać np. rozmowy z przewodniczącym rady. Kodeks postępowania administracyjnego stanowi, że podania (żądania, wyjaśnienia, odwołania, zażalenia) mogą być wnoszone pisemnie, telegraficznie lub za pomocą dalekopisu, telefaksu, poczty elektronicznej, a także ustnie do protokołu. Wezwanie do usunięcia naruszenia powinno więc zostać utrwalone w formie pisma.
Po złożeniu skargi powinniśmy oczekiwać reakcji organu. Gdy z odpowiedzi będzie wynikało, że adresat wezwania nie podziela naszego poglądu, bądź nie uzyskamy odpowiedzi, otwiera się droga do zaskarżenia kwestionowanego aktu. W pierwszym przypadku mamy na to 30 dni od otrzymania odpowiedzi, w drugim 30-dniowy termin na wniesienie skargi otwiera się po upływie 60 dni od doręczenia wezwania do organu. Samą skargę do sądu administracyjnego należy wnieść za pośrednictwem organu, do którego zwróciliśmy się o usunięcie naruszenia prawa.
Do skutecznego wniesienia skargi poza spełnieniem warunków formalnych niebędne jest posiadanie przez skarżącego interesu prawnego. Przyjmuje się, że interes prawny w postępowaniu administracyjnym czy w sprawie sądowoadministracyjnej rozumieć należy w ten sposób, że akt organu administracji musi dotyczyć własnego, indywidualnego i wynikającego z konkretnego przepisu prawa administracyjnego interesu. Skarżący musi uprawdopodobnić, iż w danym przypadku istnieje związek między jego własną prawnie gwarantowaną (a nie wyłącznie faktyczną) sytuacją a zaskarżoną uchwałą. Związek ten polegać ma na tym, że uchwała narusza, czyli pozbawia lub ogranicza bezpośrednio interes prawny lub uprawnienie skarżącego. Powinien on także wskazać przepis prawa materialnego lub procesowego, z którego wynika interes prawny lub uprawnienie.
Wniesienie skargi wiąże się z poniesieniem opłat. Co do zasady do uiszczenia kosztów sądowych obowiązany jest ten, kto wnosi do sądu pismo podlegające opłacie lub powodujące wydatki. Od pism wszczynających postępowanie przed sądem administracyjnym pobiera się wpis stosunkowy lub stały. Stosunkowy dotyczy spraw, w których przedmiotem zaskarżenia są należności pieniężne. Wysokość opłaty zależy od wartości przedmiotu zaskarżenia. W pozostałych sprawach pobiera się wpis stały. Szczegółowe zasady określa rozporządzenie Rady Ministrów z 16 grudnia 2003 r. w sprawie wysokości i szczegółowych zasad pobierania wpisu w postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. nr 221, poz. 2193).

Wzór pozwu

Polaki, 10 października 2013 r.

WSA w Warszawie,

ul. Jasna 2/4, 00-113 Warszawa

za pośrednictwem

Rady Gminy w Polakach

Skarżący

Jan Kowalski

ul. Długa 8

02-642 Polaki

Skarżony organ

Rada Gminy Polaki

ul. Gminna 4

02-642 Polaki

Skarga

na uchwałę Rady Gminy Polaki nr 12/XXVIIII/05 z 12 sierpania 2013 r. w sprawie opłat za przyłączenie do gminnej sieci wodociągowej.

Na podstawie art. 101 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym oraz art. 3 § 2 pkt 5 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi w imieniu własnym wnoszę skargę na uchwałę Rady Gminy Polaki 12/XXVIIII/05 z 12 sierpania 2013 r. w sprawie opłat za przyłączenie do gminnej sieci wodociągowej.

Skarżonej uchwale zarzucam rażące naruszenie przepisów prawa materialnego – art. 18 ust. 2 pkt 8 i art. 40 ust. 2 pkt 4 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym oraz art. 4 ust. 1 pkt 2 ustawy z 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej w zw. z art. 15 ustawy z 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków polegające na wydaniu aktu prawa miejscowego bez podstawy prawnej i nałożeniu opłaty w formie daniny publicznej bez podstawy ustawowej.

Uzasadnienie

Rada Gminy Polaki uchwałą nr 12/XXVIIII/05 z 12 sierpnia 2013 r. ustaliła zryczałtowaną opłatę w wysokości 2000 zł od każdej osoby ubiegającej się o przyłączenie do gminnej sieci wodociągowej. Opłata ta ma charakter obowiązkowy i podlega wpłaceniu na rzecz gminy. Podstawę prawną uchwały stanowił art. 18 ust. 2 pkt 8 i art. 40 ust. 2 pkt 4 ustawy o samorządzie gminnym.

Skarżący na podstawie art. 101 ustawy o samorządzie gminnym wezwał radę gminy do uchylenia wymienionej uchwały, wskazując na jej niezgodność z powołanymi wyżej przepisami, polegającą na nałożeniu w drodze uchwały powszechnie obowiązującej opłaty o charakterze publicznoprawnym, bez stosownego upoważnienia ustawowego. W odpowiedzi na wezwanie przewodniczący rady gminy poinformował skarżącego o bezasadności zarzutów. Wskazał również, że w związku z trudną sytuacją gminnego budżetu oraz koniecznością sprawnego realizowania inwestycji wodociągowych współfinansowanych ze środków europejskich pobieranie takiej opłaty jest niezbędne.

Z tak przedstawioną interperetacją przepisów nie można się zgodzić. Po pierwsze żaden z przywołanych w podstawie prawnej uchwały przepisów nie daje radzie gminy prawa do ustalenia zryczałtowanej opłaty za przyłączenie nieruchomości do gminnej sieci wodociągowej. Po drugie zaś z art. 15 ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzeniu ścieków wynika, że przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne jest obowiązane zapewnić budowę urządzeń wodociągowych i urządzeń kanalizacyjnych, ustalonych przez gminę w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania, zaprzestrzennego gminy oraz miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, w zakresie uzgodnionym w wieloletnim planie rozwoju i modernizacji sieci, zaś przyłączenie do sieci jest obligatoryjne, gdy są spełnione warunki przyłączenia określone w regulaminie oraz istnieją techniczne możliwości świadczenia usług.

Interes prawny skarżącego w kwestionowaniu uchwały wynika z tego, że jako mieszkaniec gminy, skarżący ubiega się o przyłączenie tej nieruchomości do gminnej sieci wodociągowej.

Mając na uwadze powyższe, kwestionowana uchwała jako sprzeczna z prawem powinna zostać uchylona.

Jan Kowalski

Załączniki

– wezwanie do usunięcia naruszenia prawa,

– odpowiedź na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa,

– odpis skargi.

PRZYKŁADY

1 Brak odpowiedzi w oznaczonym terminie otwiera drogę sądową

W związku z rozstrzygnięciem konkursu na udzielenie dotacji dla organizacji pozarządowych ponad miesiąc temu wójt gminy został wezwany do usunięcia naruszenia prawa – uchylenia spornego zarządzenia odmawiającego przyznania dotacji. Brak odpowiedzi organu nie zawsze stanowi przeszkodę formalną do skierowania sprawy do sądu.

Uprawnioną do wniesienia skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego jest osoba, która wezwała organ gminy do usunięcia naruszenia. Przy obliczaniu terminu do wniesienia skargi stosuje się ustawę – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Skargę do sądu wnosi się w terminie 30 dni od doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie 60 dni od wniesienia wezwania o usunięcie naruszenia prawa. Zatem w przypadku doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie przed upływem 60 dni od dnia wniesienia wezwania zaczyna biec 30-dniowy termin na złożenie skargi. W orzecznictwie ugruntowany jest pogląd, że sama odpowiedź organu może przybrać formę pisma – zawiadomienia skierowanego do osoby wzywającej o negatywnym załatwieniu wezwania, jak i formę uchwały, w przypadku gdy adresatem wezwania jest organ kolegialny. Skargę do sądu administracyjnego wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi. W sytuacji wniesienia skargi do niewłaściwego organu powinien on ją przekazać organowi właściwemu. Decydujące znaczenie dla zachowania terminu będzie miała tu data nadania przez ten organ skargi pod adresem właściwego organu administracji publicznej (postanowienie WSA w Gdańsku z 26 lutego 2009 r., II SA/Gd 903/08, Lex-Polonica nr 2147531). Gdy data nadania pisma nastąpi po upływnie wniesienia odwołania, sąd odrzuci skargę. Równocześnie organ, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania zaskarżono, może w zakresie swojej właściwości uwzględnić skargę w całości do dnia rozpoczęcia rozprawy. Uwzględniając skargę, organ stwierdza, czy działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania miały miejsce bez podstawy prawnej albo z rażącym naruszeniem prawa.

2 Gdy działanie wyrządza szkodę, można żądać odszkodowania

Sąd nie uwzględnił skargi na naruszenie prawa związanego ze zmianą planu zagospodarowania przestrzennego przez gminę. Czy mogę jeszcze kwestionować skutki wynikające z jego zmiany?

Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym przewiduje, że jeżeli w związku z uchwaleniem planu miejscowego albo jego zmianą korzystanie z nieruchomości lub jej części w dotychczasowy sposób lub zgodny z dotychczasowym przeznaczeniem stało się niemożliwe bądź ograniczone, właściciel albo użytkownik wieczysty może żądać od gminy odszkodowania za poniesioną szkodę albo wykupienia nieruchomości lub jej części. Odszkodowanie przysługuje tylko właścicielowi nieruchomości i tylko za szkodę rzeczywiście poniesioną przez niego w związku ze zmianą planu zagospodarowania przestrzennego. Jak podkreślił Sąd Najwyższy (wyrok z 12 października 2007 r., V CSK 230/2007, LexPolonica nr 1625432), wykładnia omawianego przepisu wskazuje, że uprawnionym jest osoba będąca właścicielem nieruchomości, a nie jej części. Odszkodowanie ma dotyczyć rzeczywiście poniesionej przez właściciela szkody polegającej na obniżeniu wartości nieruchomości lub pozostającej w bezpośrednim związku ze zmianą przeznaczenia nieruchomości. Jeżeli w związku z uchwaleniem planu miejscowego albo jego zmianą wartość nieruchomości obniżyła się, a właściciel albo użytkownik wieczysty zbywa tę nieruchomość i nie skorzystał z wyżej wskazanych praw, może żądać od gminy odszkodowania równego obniżeniu wartości nieruchomości. Roszczenia te mogą być zgłaszane w terminie pięciu lat od dnia, w którym plan miejscowy albo jego zmiana stały się obowiązujące. Ich realizacja może nastąpić przez wypłatę odszkodowania w gotówce lub przez zaoferowanie właścicielowi albo użytkownikowi wieczystemu nieruchomości zamiennej.

Podstawa prawna

Ustawa z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. 2013 r. poz. 594 z późn. zm.). Ustawa z 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. nr 153, poz. 1270 z późn. zm.).