Wójt zamierza złożyć wniosek w sprawie zmiany uchwały dotyczącej opłaty miejscowej. Chce wprowadzić do niej zapis o zerowej stawce dla dzieci do lat 15. Ma to zachęcić turystów do odwiedzin naszej miejscowości poza sezonem letnim. Czy będzie to legalne? Czy tarcza antykryzysowa umożliwia takie działanie?
Na początku należy wyjaśnić, że regulacje tarczy antykryzysowej ani jej kolejne nowelizacje nie wprowadziły żadnych nowych, specjalnych rozwiązań prawnych dotyczących opłat lokalnych, a do takich należy zaliczyć opłatę miejscową. Tarcza stwarza różne możliwości w odniesieniu do podatków lokalnych, lecz nie można ich stosować przez analogię do opłat lokalnych.
Kto płaci, a kto nie
Opłatę miejscową zgodnie z art. 17 ust. 1 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych (dalej: u.p.o.l.) pobiera się od osób fizycznych przebywających dłużej niż dobę w celach turystycznych, wypoczynkowych lub szkoleniowych:
1) w miejscowościach posiadających korzystne właściwości klimatyczne, walory krajobrazowe oraz warunki umożliwiające pobyt osób w tych celach,
2) w miejscowościach znajdujących się na obszarach, którym nadano status obszaru ochrony uzdrowiskowej na zasadach określonych w ustawie o lecznictwie uzdrowiskowym.
W obu przypadkach nalicza się ją za każdą rozpoczętą dobę pobytu.
Na uwagę zasługuje, że ustawodawca w art. 17 ust. 2 u.p.o.l. postanowił o zwolnieniach podmiotowych, wskazując, że opłaty miejscowej oraz opłaty uzdrowiskowej nie pobiera się:
1) pod warunkiem wzajemności – od członków personelu przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych oraz innych osób zrównanych z nimi na podstawie ustaw, umów lub zwyczajów międzynarodowych, jeżeli nie są obywatelami polskimi i nie mają miejsca pobytu stałego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
2) od osób przebywających w szpitalach;
3) od osób niewidomych i ich przewodników;
4) od podatników podatku od nieruchomości z tytułu posiadania domów letniskowych położonych w miejscowości, w której pobiera się opłatę miejscową albo uzdrowiskową;
5) od zorganizowanych grup dzieci i młodzieży szkolnej.
Z punktu widzenia zadanego pytania kluczowe znaczenie mają jednak art. 19 pkt 3 oraz art. 19 pkt 1 lit. b u.p.o.l. Z pierwszego przepisów wynika, że rada gminy w drodze uchwały:
- określa zasady ustalania i poboru oraz terminy płatności i wysokość stawek opłat określonych w ustawie, z tym opłaty miejscowej,
- wprowadza (fakultatywnie) inne niż wymienione w ustawie zwolnienia przedmiotowe od opłat lokalnych.
Różnicowanie stawki
Wspomniane wyżej regulacje nie przesądzają jednoznacznie o legalności proponowanych przez wskazanego w pytaniu wójta zapisów zmieniających uchwałę w sprawie opłaty miejscowej. Warto więc oprzeć się na stanowiskach prezentowanych w orzecznictwie nadzorczym regionalnych izb obrachunkowych. W uchwale Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Szczecinie z 22 listopada 2017 r. (nr XXV.140.K.2017) stwierdzono m.in., że: „Brzmienie art. 19 pkt 3 w zw. z art. 17 ust. 2 i art. 19 pkt 1 lit. b ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (…) nie pozostawia wątpliwości, że zróżnicowanie wysokości stawek opłaty miejscowej jest dopuszczalne (w granicach stawki maksymalnej), aczkolwiek tylko ze względu na rodzaj przedmiotu opodatkowania. Przepisy dotyczące opłaty miejscowej zwarte w art. 17 ust. 2 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych określają zamknięty katalog zwolnień o charakterze podmiotowym. Zatem istniejące ograniczenia, jakie ustawodawca wprowadził do kształtowania przez gminę wszystkich opłat lokalnych określonych w art. 19 pkt 1 ww. ustawy, dotyczą braku możliwości różnicowania tych stawek w zakresie podmiotowym”.
WAŻNE Wysokość opłaty miejscowej i terminy płatności określa rada gminy. Jest ona uprawniona do wprowadzania ulg przedmiotowych w tych opłatach.
Z kolei w uchwale Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Poznaniu z 24 lutego 2016 r. (nr 4/359/2016) podano, że: „Różnicując stawkę opłaty miejscowej według podmiotów, rada gminy przekroczyła zakres swobody regulacyjnej. Rada gminy została upoważniona do ustalenia stawek w wysokościach mniejszych niż podstawowa (zwolnień) tylko co do przedmiotu, natomiast zwolnienia podmiotowe zostały uregulowane w ustawie z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych”.
Mając na uwadze ww. założenia interpretacyjne, można przyjąć, że ustalenie stawki zerowej dla dzieci w wieku do lat 15 byłoby tak naprawdę zwolnieniem podmiotowym. Jak już wyżej wskazano, katalog zwolnień podmiotowych jest zamknięty, a jego ramy wyznacza art. 17 ust. 2 u.p.o.l. Z pewnością zaś tak określonego zapisu nie można uznać za zwolnienie przedmiotowe, a tylko takie rada gminy może wprowadzać.
Podsumowując, zestawienie argumentów natury prawnej prowadzi do wniosku, że ani tarcza antykryzysowa, ani dotychczasowe regulacje ustawy o podatkach i opłatach lokalnych nie dają podstaw do wprowadzenia zwolnień o znamionach podmiotowych. Skoro zaś proponowany zapis wprost nawiązuje do osobowego charakteru zwolnienia (dzieci w wieku do lat 15), to w konsekwencji jest prawnie niedopuszczalny. Z pewnością nie mogą uzasadniać tego także rozwiązania względy celowościowe (ukierunkowane na wzrost atrakcyjności turystyczności), mimo trudnej sytuacji budżetowej jednostek samorządu terytorialnego z powodu skutków COVID-19.
Podstawa prawna
• art. 17 ust. 1 i 2, art. 19 pkt 1 lit. b ustawy z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1170)
• ustawa z 28 lipca 2005 r. o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarach ochrony uzdrowiskowej oraz o gminach uzdrowiskowych (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1056; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 284)
