Nasza gmina dotuje wiele niepublicznych przedszkoli działających na jej obszarze. Po analizie rozliczeń dotacji za 2019 r. stwierdzono wiele naruszeń i wójt chce zmodyfikować uchwałę dotacyjną.
Jest to szczególnie ważne w tym roku, bo w czasie epidemii liczy się każda złotówka. Jedna ze zmian zobowiązywałaby te placówki do prowadzenia wyodrębnionej ewidencji finansowej wszystkich ich wydatków w danym roku. Dodatkowo, w załączniku, trzeba by podać rodzaj wydatku i datę wystawienia faktury/rachunku oraz informację, co zostało zakupione. Tych kwestii nie reguluje ustawa o finansowaniu zadań oświatowych. Czy więc wójt może tego wszystkiego wymagać? Czy nie zakwestionuje tego RIO?
Regionalne izby obrachunkowe (RIO) faktycznie sprawują nadzór nad legislacyjną działalnością jednostek samorządu terytorialnego i to dość w szerokim aspekcie, co wynika wprost z art. 11 ust. 1 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych. Zgodnie z tą regulacją właściwość rzeczowa RIO obejmuje też uchwały i zarządzenia w sprawach dotyczących zasad i zakresu przyznawania dotacji. Przy czym należy podkreślić, że jest to nadzór pod względem zgodności z prawem. Izby nie mogą zaś weryfikować uchwał dotacyjnych pod względem celowości przyjętych rozwiązań. Oznacza to, że motywy podejmowania danego aktu (np. kwestie związane z koniecznością lepszej weryfikacji wydatków budżetu w obliczu COVID-19 i zwiększonych z tego tytułu wydatków) są poza obszarem ich działalności.
W uchwale
Przechodząc zaś do meritum sprawy, zgodnie z art. 38 ust. 1 ustawy o finansowaniu zadań oświatowych: „Organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego, w drodze uchwały, ustala tryb udzielania i rozliczania dotacji, o których mowa w art. 15–21, art. 25, art. 26, art. 28–31a i art. 32, oraz tryb przeprowadzania kontroli prawidłowości ich pobrania i wykorzystania, w tym zakres danych, które powinny być zawarte we wniosku o udzielenie dotacji i w rozliczeniu jej wykorzystania, termin przekazania informacji o liczbie odpowiednio dzieci objętych wczesnym wspomaganiem rozwoju, uczniów, wychowanków, uczestników zajęć rewalidacyjno-wychowawczych lub słuchaczy kwalifikacyjnych kursów zawodowych, o których mowa w art. 34 ust. 2, oraz termin i sposób rozliczenia wykorzystania dotacji”.
Wskazana regulacja odsyła m.in. do art. 17, gdzie mowa o niepublicznych przedszkolach. Zatem w odniesieniu do tych placówek rada gminy jest władna ustalić w drodze uchwały tryb udzielania i rozliczania dotacji oraz tryb przeprowadzania kontroli ich pobrania i wykorzystania.
Należy więc ustalić, czy w którykolwiek z tych elementów składowych uchwały wpisuje się zakres podany w zapytaniu, czyli – prowadzenie wyodrębnionej ewidencji finansowej wszystkich wydatków przedszkola w danym roku, z opcjonalnym załącznikiem i wymogiem podania np. rodzaju wydatku czy daty wystawienia faktury.
Orzecznictwo
Jak słusznie zauważono w zapytaniu, jednoznacznie trudno tu zająć stanowisko, opierając się li tylko na gramatycznym brzmieniu ww. art. 38 ust. 1 ustawy o finansowaniu zadań oświatowych. Z pomocą przychodzi jednak orzecznictwo sądowe. I tak na kanwie zbliżonych zapisów w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 23 października 2017 r. (sygn. akt II GSK 5034/16) wskazano m.in., że: „Uchwała nakładająca zobowiązanie do prowadzenia wyodrębnionej ewidencji wydatków finansowanych z udzielonej dotacji oraz odpowiedniego opisywania dowodów księgowych potwierdzających prawidłowość wykorzystania dotacji, którym jest prawidłowa kontrola wydatkowania środków pochodzących z dotacji, umożliwia skuteczną kontrolę organu nad prawidłowością wydatkowanych kwot dotacji, służy prawidłowemu rozliczeniu się w tym zakresie z dotacji i mieści się w granicach delegacji ustawowej, bowiem tryb rozliczenia i prawidłowości wykorzystania dotacji jest elementem uchwały wynikającym z delegacji ustawowej zawartej w art. 90 ust. 4 ustawy z 1991 r. o systemie oświaty”. Jakkolwiek ww. wyrok został wydany na nieobowiązującym już przepisie art. 90 ust. 4 ustawy z 7 września 1991 r. o systemie oświaty (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1327), to z racji zbliżonej zakresowo treści do ww. art. 38 ust. 1 ustawy o finansowaniu zadań oświatowych nadal zachowuje aktualność. Zresztą potwierdzeniem tej koncepcji może być stanowisko zawarte w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z 29 czerwca 2020r. (sygn. akt I SA/Gl 1668/19). Tu bowiem wprost wskazano, że: „Za nieuzasadniony sąd uznał także zarzut odnoszący się do zapisu par. 6 ust. 5 pkt 1 zaskarżonej uchwały zobowiązujący beneficjenta do prowadzenia wyodrębnionej ewidencji wydatków finansowanych z dotacji w celu umożliwienia określenia sposobu jej wykorzystania. Kwestionowany przez stronę zapis dotyczy sposobu rozliczania dotacji i w ocenie Sądu nie jest sprzeczny z art. 38 ust. 1 u.f.z.o. i nie wykracza poza zakres delegacji z niego wynikającej”.
Tak więc mając na uwadze ww. argumenty prawne, przyjąć należy, że wskazana propozycja legislacyjna wpisuje się w ustawowy element – rozliczania dotacji, o którym mowa w art. 38 ust. 1 ustawy o finansowaniu zadań oświatowych. Jak wynika ze wskazówek interpretacyjnych orzecznictwa sądowego, owa sfera może być przedmiotem uszczegółowienia ze strony rady gminy w uchwale dotacyjnej. W konsekwencji za uprawnione będzie nałożenie wymogu na niepubliczne placówki oświatowe większej szczegółowości w zakresie rozliczeń – poprzez prowadzenie wyodrębnionej ewidencji finansowej środków wydatkowanych na prowadzenie przedszkoli z podaniem różnych danych, m.in. o dokumentach finansowych, kwotach i celach poniesionych wydatków. Jakkolwiek brak tu bezpośredniego powiązania z regulacjami tarczy antykryzysowej, to niewątpliwie wprowadzenie takich zmian może przyczynić się do lepszej weryfikacji prawidłowości wydatkowania dotacji, co ma szczególne znaczenie, bowiem są to środki publiczne (gminne) – które mogą podlegać zwrotom w razie nieprawidłowego wykorzystania (art. 251 i 252 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych). W aktualnej trudnej sytuacji finansowej budżetów samorządowych spowodowanej COVID-19 można to wręcz uznać za działanie wskazane dla dobra finansów lokalnych.
!Rada gminy ma prawo zapisać w uchwale tryb udzielania i rozliczania dotacji z niepublicznymi placówkami oraz tryb przeprowadzania kontroli ich pobrania i wykorzystania.
Podstawa prawna:
• art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2137)
• art. 38 ust. 1 ustawy z 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 17; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 278)
