PROBLEM: Mam wątpliwość dotyczącą umarzania kar za usunięcie drzew bez zezwolenia. Według jakich przepisów rozpatrywać wnioski o umorzenie – kodeksu postępowania administracyjnego czy specjalnych, o ochronie przyrody? Ma to kluczowe znaczenie, bo w pierwszym przypadku można umorzyć 100 proc. kary, a w drugim tylko 50 proc. A może jeszcze jakieś inne rozwiązania wprowadziły tarcze antykryzysowe?
Wniosek o umorzenie podanych kar powinien zostać kompleksowo oceniony w kontekście ustawy o ochronie przyrody. Tak więc nie można umorzyć kary w kwocie wyższej niż 50 proc. kwoty wyjściowej, z powołaniem się na regulacje kodeksu postępowania administracyjnego (dalej: k.p.a.). W tej sprawie nic do rzeczy nie mają też przepisy tarcz antykryzysowych, bo choć zawierają przepisy pozwalające na umarzanie niektórych należności, to jednak nie takich, które dotyczą kar administracyjnych, o których mowa w pytaniu.
Nielegalna wycinka drogo kosztuje
Wysokość kary za niezgodne z prawem wycięcie drzewa nalicza się, mnożąc wysokość opłaty, jaką należałoby wnieść do urzędu za usunięcie tego drzewa, razy dwa. Wysokość takiej opłaty wynika z rozporządzenia ministra środowiska z 3 lipca 2017 r. w sprawie wysokości stawek opłat za usunięcie drzew i krzewów (Dz.U. poz. 1330) i zależy od gatunku drzewa i obwodu jego pnia mierzonego na wysokości 130 cm.
Jeśli np. został wycięty bez zezwolenia buk pospolity o obwodzie pnia (na wysokości 130 cm) 143 cm, za którego wycięcie należałoby uiścić opłatę 10 010 zł, to kara wyniesie aż 20 020 zł.
Punktem wyjścia dla oceny prawnej poruszonej problematyki jest art. 67 ust. 2 ustawy o finansach publicznych, gdzie postanowiono, że do spraw dotyczących administracyjnych kar pieniężnych stosuje się kodeks postępowania administracyjnego. Zgodnie z nim przez administracyjną karę pieniężną rozumie się określoną w ustawie sankcję o charakterze pieniężnym, nakładaną przez organ administracji publicznej w następstwie naruszenia prawa. Przy czym w art. 189a par. 2 k.p.a. wskazano, że przepisów działu „Nakładanie lub wymierzanie administracyjnej kary pieniężnej” nie stosuje się w przypadku uwzględnienia w przepisach odrębnych:
1) przesłanek wymiaru administracyjnej kary pieniężnej,
2) odstąpienia od nałożenia administracyjnej kary pieniężnej lub udzielenia pouczenia,
3) terminów przedawnienia nakładania administracyjnej kary pieniężnej,
4) terminów przedawnienia egzekucji administracyjnej kary pieniężnej,
5) odsetek od zaległej administracyjnej kary pieniężnej,
6) udzielania ulg w wykonaniu administracyjnej kary pieniężnej.
Z kolei w art. 189k par. 1 k.p.a. wskazano, że organ administracji publicznej, który nałożył administracyjną karę pieniężną, na wniosek strony, w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem publicznym lub ważnym interesem strony, może udzielić ulg w wykonaniu administracyjnej kary pieniężnej przez:
1) odroczenie terminu wykonania administracyjnej kary pieniężnej lub rozłożenie jej na raty;
2) odroczenie terminu wykonania zaległej administracyjnej kary pieniężnej lub rozłożenie jej na raty;
3) umorzenie administracyjnej kary pieniężnej w całości lub części;
4) umorzenie odsetek za zwłokę w całości lub części.
Z systematyki regulacji prawnych wynika, że zawarte w k.p.a. normy dotyczące umarzania administracyjnych kar pieniężnych mają przymiot ogólnych zasad, w stosunku do których możliwe są regulacje szczególne. Takie szczególne regulacje zawarte są zaś we wspomnianej już wyżej ustawie o ochronie przyrody. Chodzi mianowicie o art. 89 ust. 11 ustawy o ochronie przyrody, gdzie postanowiono, że organ może umorzyć 50 proc. wymierzonej kary osobom fizycznym, które na cele niezwiązane z prowadzeniem działalności gospodarczej usunęły lub zniszczyły drzewo lub krzew – w przypadku gdy nie są one w stanie uiścić kary w pełnej wysokości bez znacznego uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny, jeżeli dochód miesięczny na jednego członka gospodarstwa domowego nie przekracza 50 proc. minimalnego wynagrodzenia za pracę w danym roku.
Z tak skonstruowanej normy prawnej wynika, że organ ma fakultatywną możliwość umorzenia takiej kary administracyjnej, ale ustawodawca ograniczył stosowanie preferencji tylko do 50 proc. kary. Skoro zaś art. 89 ust. 11 ustawy o ochronie przyrody jest regulacją szczególną, to nie można tego przepisu zignorować i umorzyć pozostałej części kary w trybie k.p.a.
Podstawa prawna
• art. 89 ust. 1, 2 i 11 ustawy z 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 55; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 471)
• art. 189a par. 1 i 2, art. 189b, art. 189k par. 1 ustawy z 14 czerwca 1960 r. ‒ Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 256; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 1298)
• art. 67 ust. 2 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 284; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 1175)
