Większe wpływy w PIT i przywrócenie zasady rekompensaty ubytków w dochodach – tego chcą lokalni włodarze.
Projekty ustaw przygotowane przez samorządowców zostaną zaprezentowane dziś Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej. – Plan zakłada, że zostaną przekazane senackiej komisji, która dalej będzie je procedować – mówi Andrzej Porawski ze Związku Miast Polskich (ZMP).
Pierwszy dokument to projekt nowelizacji ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (JST). Główna zmiana polega na zwiększeniu udziału poszczególnych JST we wpływach z PIT. W przypadku gmin – z 39,34 proc. do 43,93 proc., powiatów – z 10,25 do 11,49 proc. i województw – z 1,60 do 1,79 proc. Jak podają projektodawcy, wskutek takich zmian łącznie do kas samorządów mogłoby wpłynąć – w warunkach roku 2019 – 6 mld zł. Miałaby to być rekompensata za ubytki w PIT spowodowane m.in. obniżeniem jego stawki z 18 do 17 proc. czy zerowym PIT-em dla osób do 26. roku życia.
Drugi projekt również nowelizuje ustawę o dochodach JST. Ale w tym przypadku chodzi – jak to określają samorządowcy – o „przywrócenie zasady rekompensowania ubytków”. Czyli wprowadzenie generalnej zasady, że jeśli ustawodawca wprowadza jakiekolwiek zmiany, mające negatywny wpływ na samorządowe finanse, z automatu musi pojawić się rekompensata. Podobne rozwiązanie – przypominają autorzy projektu – obowiązywało do końca 2003 r. – Usunięcie od stycznia 2004 r. z obiegu prawnego zasady rekompensowania JST ubytków, jakie w ich dochodach własnych powodują zmiany prawne, w znaczącym stopniu przyczyniło się do powstania w kolejnych latach poważnych ubytków w ich dochodach – przekonują projektodawcy. Jak dodają, ponowne wprowadzenie zasady rekompensowania ubytków nie zrodzi bezpośrednio żadnego skutku finansowego.
Dwa pozostałe projekty są jeszcze w fazie założeń. Dotyczą one wprowadzenia subwencji rozwojowej i ekologicznej. Pierwsza miałaby dotyczyć kwestii VAT. – Zwrot VAT od inwestycji nie jest możliwy zgodnie z prawem unijnym. Ale we Francji VAT się odlicza i w kolejnym roku taka sama kwota jest samorządom zwracana w formie subwencji. U nas podobna subwencja mogłaby być wypłacana np. z dwuletnim opóźnieniem, czyli jeśli gmina opłaci VAT w 2020 r., rząd zwróciłby analogiczną kwotę w 2022 r. – tłumaczy nam jeden z samorządowców. Z kolei subwencja ekologiczna miałaby być wypłacana gminom, które mają ograniczone możliwości rozwoju w związku z dużym udziałem terenów chronionych (typu Natura 2000).
Projekty samorządowców z pewnością poprą senatorowie opozycji. A ci z partii rządzącej? Senator Wiktor Durlak z PiS patrzy życzliwie na inicjatywę. – Właśnie dostałem te projekty, muszę się z nimi zapoznać, a potem czeka nas dyskusja – powiedział nam w piątek. – Trzeba pamiętać, że od 2015 r. PIT w samorządach rośnie. Ale byłem samorządowcem i co do zasady jestem zwolennikiem procentowego zwiększania udziałów samorządów, przede wszystkim powiatów, we wpływach z PIT – dodaje.
Jak informowaliśmy w piątek na Dziennik.pl, z ankiety ZMP przeprowadzonej w 255 miastach członkowskich wynika, że w styczniu 2020 r. dochody tych jednostek z PIT spadły w stosunku do stycznia 2019 r. o niemal 2 proc. – z ok. 2,82 mld zł do ok. 2,76 mld zł. Dla porównania w styczniu 2019 r. dochody te były wyższe od tych ze stycznia 2018 r. o niemal 14 proc.
Dotychczasowe prognozy MF idą w odwrotną stronę niż to, co zdają się sugerować samorządowcy. Resort przypomina, że planowane dla wszystkich JST dochody w PIT na 2020 r. wynoszą 56,7 mld zł i wzrastają o 2 proc. w stosunku do prognozowanej kwoty na 2019 r.