Subskrybuj nas na Youtube
Od kilku lat prowadzę niepubliczny żłobek. Wójt wypowiedział mi umowę użyczenia działki i budynku, w którym prowadzę placówkę, uzasadniając to potrzebą powstania domu opieki dla ludzi starszych. Czy miał do tego prawo? Nie pytał o zgodę na to rady gminy. Czy mogę wnieść sprawę do sądu albo skargę na wójta?
Tak, wójt miał prawo tak postąpić. Przedsiębiorca ma w tej sytuacji dwie drogi rozwiązania sporu: administracyjną i cywilną.
Skarga administracyjna lub pozew sądowy
Jeśli chodzi o możliwość administracyjną, to jak najbardziej można złożyć skargę na sposób postępowania wójta. Takie prawo daje art. 229 pkt 3 kodeksu postępowania administracyjnego, gdzie postanowiono m.in., że organem właściwym do rozpatrzenia skargi dotyczącej zadań lub działalności wójta (burmistrza lub prezydenta miasta) i kierowników gminnych jednostek organizacyjnych jest rada gminy. Zatem przedsiębiorca ma możliwość złożenia skargi do rady gminy, która rozpozna ją na sesji. Oceni, czy działanie wójta było prawidłowe.
Przedsiębiorca może również złożyć pozew przeciwko gminie o ustalenie istnienia umowy użyczenia budynku i stwierdzenie, że nie uległa ona rozwiązaniu wskutek wypowiedzenia przez gminę. Umowa użyczenia jest uregulowana w art. 710 kodeksu cywilnego (dalej: k.c.), z którego wynika, że przez taką umowę użyczający zobowiązuje się zezwolić biorącemu, przez czas oznaczony lub nieoznaczony, na bezpłatne używanie oddanej mu w tym celu rzeczy.
Jak zaś zaznaczono w wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 29 marca 2018 r., sygn. akt I ACa 995/17, cechami charakterystycznymi użyczenia odróżniającymi je od zbliżonego typologicznie najmu, ale za to upodobniającymi do darowizny, są nieodpłatność oraz motyw bezinteresowności, dlatego wyłącznym obowiązkiem użyczającego pozostaje znoszenie używania rzeczy przez biorącego oraz powstrzymywanie się od jakichkolwiek czynności unicestwiających lub tylko ograniczających jego – wynikające z umowy – uprawnienie.
Samodzielna decyzja
Przedsiębiorca zarzuca wójtowi, że nie mógł skutecznie wypowiedzieć takiej umowy, bo wcześniej zgodę na nią wydała rada gminy. Jak wynika z art. 31 ustawy o samorządzie gminnym, to wójt kieruje bieżącymi sprawami gminy oraz reprezentuje ją na zewnątrz. Z kolei zgodnie z art. 18 ust. 2 pkt 9 tej ustawy do wyłącznej właściwości rady gminy należą określone czynności, m.in. podejmowanie uchwał w sprawach majątkowych gminy przekraczających zakres zwykłego zarządu, dotyczących zasad nabywania, zbywania i obciążania nieruchomości oraz ich wydzierżawiania lub wynajmowania na czas oznaczony dłuższy niż trzy lata lub na czas nieoznaczony, o ile ustawy szczególne nie stanowią inaczej. Uchwała rady gminy jest wymagana również w przypadku, gdy po umowie zawartej na czas oznaczony do trzech lat strony zawierają kolejne umowy, których przedmiotem jest ta sama nieruchomość.
Sąd Rejonowy w Mińsku Mazowieckim w wyroku z 1 marca 2016 r., sygn. akt I C 847/15, w zbliżonym do analizowanego stanie faktycznym podkreślił, że zgody rady gminy wymaga jedynie obciążenie prawa. Natomiast wypowiedzenie tak zawartej umowy nie wymaga uzyskiwana zgody rady, lecz jest samodzielnym uprawnieniem wójta.
Uzasadniona podstawa
Sąd uznał ponadto, że istniały przesłanki do wypowiedzenia umowy w trybie art. 716 k.c., który stanowi o dopuszczalności tego typu rozwiązania m.in. w przypadku, gdy rzecz stanie się potrzebna użyczającemu z powodów nieprzewidzianych w chwili zawarcia umowy. W rozpatrywanej sprawie podobnie jak w przypadku opisywanym przez czytelnika przyczyną wypowiedzenia było zamierzenie powołania placówki opieki społecznej dla osób starszych przez gminę. Ostatecznie sąd przyjął, że gmina miała podstawy do wypowiedzenia umowy, nieruchomość stała się bowiem jej niezbędna w celu zapewnienia pomocy osobom starszym.
Przedsiębiorca ma więc możliwość wpływu na sposób postępowania wójta na dwa różne sposoby. Oprócz drogi administracyjnej lub cywilnej jeszcze innym rozwiązaniem mogłaby być próba porozumienia się z gminą co do użyczenia innej nieruchomości, która umożliwiłaby dalsze prowadzenie żłobka.
!Organem właściwym do rozpatrzenia skargi dotyczącej zadań lub działalności wójta (burmistrza lub prezydenta miasta) i kierowników gminnych jednostek organizacyjnych jest rada gminy.
Podstawa prawna
Art. 229 pkt 3 ustawy z 14 czerwca 1960 r. ‒ Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1257 ze zm.).
Art. 18 ust. 2, art. 31 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 994 ze zm.).
Art. 710 i 716 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. ‒ Kodeks cywilny (t.j. Dz.U z 2018 r. poz. 1025 ze zm.).
