Dom pomocy społecznej podlega gminie. Dyrektor chce wziąć w leasing nowy pojazd do celów służbowych. Czy może podpisać taką umowę?
Tak, o ile zostały spełnione przesłanki wynikające z regulacji ustawy o samorządzie gminnym oraz ustawy o finansach publicznych.
Zacznijmy jednak od początku. Otóż jednostka budżetowa jest jednostką sektora finansów publicznych, której status został określony ustawą o finansach publicznych. Zgodnie z art. 11 ust. 1 nie mają one osobowości prawnej, pokrywają swoje wydatki bezpośrednio z budżetu, a pobrane dochody odprowadzają na rachunek odpowiednio dochodów budżetu państwa albo budżetu jednostki samorządu terytorialnego.
Podstawą gospodarki finansowej takich podmiotów jest plan dochodów i wydatków. Istotne znaczenie mają również przepisy określające pozycję i uprawnienia kierownika takiego zakładu. Warto tu przytoczyć m.in. art. 47 ust. 1 ustawy z o samorządzie gminnym, a wynika z niego, że kierownicy jednostek organizacyjnych gminy nieposiadających osobowości prawnej działają jednoosobowo na podstawie pełnomocnictwa udzielonego przez wójta. Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 14 marca 2014 r., sygn. akt II GSK 75/13, zaakcentował zaś, że zgodnie z art. 47 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym kierownicy jednostek organizacyjnych gminy nieposiadających osobowości prawnej działają jednoosobowo na podstawie pełnomocnictwa udzielonego przez wójta.
Jak zaś podano w wyroku Sądu Najwyższego z 31 maja 1999 r., sygn. akt II CKN 338/98, kierownicy jednostek organizacyjnych gminy nieposiadających osobowości prawnej działają na podstawie pełnomocnictwa udzielonego przez zarząd gminy, a zobowiązania z umów zawartych przez osoby reprezentujące te jednostki są zaciągane w imieniu gminy. Z art. 53 ust. 1 ustawy o finansach publicznych kierownik jednostki sektora finansów publicznych jest odpowiedzialny za całość gospodarki finansowej tej jednostki, z zastrzeżeniem ust. 5, który dotyczy przypadków tzw. wspólnej obsługi. Na kanwie tych regulacji prawnych warto wspomnieć o stanowisku Regionalnej Izby Obrachunkowej w Zielonej Górze zawartym w piśmie z 8 czerwca 2016 r., znak RIO.II.076.2.2016. Tam zaakcentowano m.in., że uprawnionym do dysponowania środkami finansowymi jednostki zależnej od gminy, a nieposiadającej osobowości prawnej, jest jej kierownik, bowiem na nim ciąży odpowiedzialność za całość gospodarki finansowej jednostki.
Znaczenie ma także art. 228 ust. 2 ustawy o finansach publicznych. Wynika z niej, że organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego może upoważnić zarząd do przekazania uprawnień kierownikom jednostek organizacyjnych jednostki samorządu terytorialnego do zaciągania zobowiązań, o których mowa w ust. 1. Chodzi o dwojakiego rodzaju zobowiązania:
- związane z realizacją przedsięwzięć;
- z tytułu umów, których realizacja w roku budżetowym i w latach następnych jest niezbędna do zapewnienia ciągłości działania jednostki i z których wynikające płatności wykraczają poza rok budżetowy.
W zbliżonym stanie faktycznym, w którym analiza dotyczyła zakładu budżetowego, Regionalna Izba Obrachunkowa w Opolu w piśmie z 17 października 2017 r., znak NA.III-0221-35/2017, wskazała, że do zawarcia umowy leasingu wykraczającej poza jeden rok budżetowy niezbędne jest przede wszystkim upoważnienie od organu stanowiącego dla organu wykonawczego udzielone na podstawie art. 228 ust. 2 w zw. z art. 226 ustawy o finansach publicznych. Następnie organ wykonawczy będzie umocowany do przekazania kompetencji dyrektorowi domu pomocy społecznej.
Dodatkowo zaznaczyć należy, że przy umowie leasingu (jako umowie wieloletniej) wydatki związane z jej realizacją powinny zostać ujęte w planach finansowych kolejnych lat, w których ponoszone będą poszczególne płatności domu pomocy społecznej. Ponadto należy podkreślić, że umowa powinna również zostać ujęta w załączniku do uchwały w sprawie wieloletniej prognozy finansowej danej jednostki samorządu terytorialnego.
Dyrektor DPS pod wymienionymi warunkami może więc zawrzeć umowę leasingu pojazdu.
Podstawa prawna
Art. 47 ust. 1 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1875 ze zm.).
Art. 53, art. 226 i art. 228 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 2077 ze zm.).
