Do końca roku trzeba wydać nowe zezwolenia przewoźnikom. Zegar tyka

Jakie obowiązki ustawa nakłada na firmy zajmujące się regularnym przewozem osób?

Między innymi obowiązkiem nałożonym na przewoźników jest uzyskanie nowych zezwoleń na wykonywanie regularnych przewozów osób w krajowym transporcie drogowym. Wynika to z tego, że:

► Zgodnie z art. 78 u.p.t.z. zezwolenia na wykonywanie regularnych przewozów osób w krajowym transporcie drogowym, wydane na podstawie przepisów dotychczasowych, zachowują ważność do 31 grudnia 2025 r. Warto wspomnieć, że okres vacatio legis tego przepisu był wielokrotnie przedłużany (po raz ostatni – we wrześniu 2023 r. – termin został przedłużony o dwa lata), a pierwotnie stare zezwolenia miały obowiązywać do końca 2016 r.

► Jednocześnie w myśl art. 79 ust. 1 u.p.t.z. działalność w zakresie krajowego regularnego przewozu osób może być podejmowana i wykonywana na podstawie przepisów dotychczasowych, jednak nie dłużej niż do dnia 31 grudnia 2025 r., w krajowym transporcie drogowym.

► Z art. 79 ust. 1 u.p.t.z. jest skorelowany jego ust. 2, zgodnie z którym w okresie vacatio legis zezwolenia na podejmowanie i wykonywanie działalności w zakresie krajowego regularnego przewozu osób w transporcie drogowym (ramka) mogą być wydawane na okres nie dłuższy niż do 31 grudnia 2025 r.

Jakie działania powinny podjąć samorządy, odpowiedzialne za wydanie zezwoleń?

O konieczności uwzględnienia powyższych zmian Ministerstwo Infrastruktury przypominało już w piśmie z 5 lutego br. (nr DTD-2-1.4310.26.2025). Wskazywało w nim, że „bardzo istotne jest sprawne przeprowadzenie procedury uzyskania przez przewoźników zezwoleń zastępujących zezwolenia z terminem ważności do 31 grudnia 2025 r. Z tego względu w pełni uzasadnione jest, aby przewoźnicy odpowiednio wcześniej, w terminie umożliwiającym wydanie przez organ zezwolenia przed 1 stycznia 2026 r. mieli możliwość złożenia wniosku o jego wydanie”.

Resort poprosił też o to, by samorządy umożliwiły przewoźnikom złożenie wniosków w terminie, który pozwoli na ich rozpatrzenie i udzielenie zezwoleń przed 1 stycznia 2026 r. „Takie działanie pozwoli na niezakłócone funkcjonowanie regularnych przewozów osób od 1 stycznia 2026 r.” – wskazał.

W praktyce niektóre gminy wyznaczyły przedsiębiorcom konkretne terminy na złożenie wniosku o wydanie nowego zezwolenia – tak, same mogły zdążyć wydać zezwolenia na czas. Na przykład starostwo powiatowe w Złotoryi wyznaczyło datę 30 września 2025 r. Z kolei urząd miasta i gminy Bogatyni będzie czekać na dokumenty od przedsiębiorców do 30 listopada 2025 r., a Koszalin – do 30 października.

Czy czeka nas paraliż komunikacyjny?

Jeśli wnioski zostaną złożone zbyt późno, gmina lub inne odpowiednie organy wymienione niżej mogą nie zdążyć ich rozpatrzyć i wydać decyzji administracyjnej przed Nowym Rokiem. W takim przypadku przewoźnicy mogą być zmuszeni do zaprzestania wykonywania regularnych przewozów, ponieważ od 1 stycznia 2026 r. bez ważnego zezwolenia ich działalność w tym zakresie stanie się nielegalna.

Kto wydaje zezwolenia na przewozy regularne osób w krajowym transporcie drogowym?

Organami właściwymi do wydania zezwolenia na przewozy regularne w krajowym transporcie drogowym są, w zależności od zasięgu tych przewozów, odpowiednio (w myśl art. 18 ust. 1 pkt 1 ustawy o transporcie drogowym; dalej: u.t.d.):
a) wójt – na wykonywanie przewozów na liniach komunikacyjnych na obszarze gminy,
b) burmistrz albo prezydent miasta – na wykonywanie przewozów na liniach komunikacyjnych w komunikacji miejskiej,
c) burmistrz albo prezydent miasta, któremu powierzono to zadanie na mocy porozumienia,
d) burmistrz albo prezydent miasta, będącego siedzibą związku międzygminnego – na wykonywanie przewozów na liniach komunikacyjnych na obszarze gmin, które utworzyły związek międzygminny,
e) prezydent miasta na prawach powiatu, w uzgodnieniu z właściwym starostą ze względu na planowany przebieg linii komunikacyjnej – na wykonywanie przewozów na liniach komunikacyjnych przebiegających na obszarze miasta i sąsiedniego powiatu,
f) starosta w uzgodnieniu z wójtami, burmistrzami lub prezydentami miast właściwymi ze względu na planowany przebieg linii komunikacyjnej – na wykonywanie przewozów na liniach komunikacyjnych na obszarze powiatu, z wyłączeniem linii komunikacyjnych określonych powyżej w lit. a–d,
g) marszałek województwa, w uzgodnieniu ze starostami właściwymi ze względu na planowany przebieg linii komunikacyjnej – na wykonywanie przewozów na liniach komunikacyjnych wykraczających poza obszar co najmniej jednego powiatu, jednakże niewykraczających poza obszar województwa,
h) marszałek województwa właściwego dla siedziby albo miejsca zamieszkania przedsiębiorcy, w uzgodnieniu z marszałkami województw właściwymi ze względu na planowany przebieg linii komunikacyjnej – na wykonywanie przewozów na liniach komunikacyjnych wykraczających poza obszar co najmniej jednego województwa.

Co określa zezwolenie na przewozy regularne osób?

Zgodnie z art. 20 ust. 1 u.t.d. w zezwoleniu określa się w szczególności:
1) warunki wykonywania przewozów;
2) przebieg trasy przewozów, w tym miejscowości, w których znajdują się miejsca początkowe i docelowe przewozów;
3) miejscowości, w których znajdują się przystanki – przy przewozach regularnych osób.
Dodatkowo załącznikiem do zezwolenia jest obowiązujący rozkład jazdy.

Zwrot „w szczególności” sugerowałby, że wskazany katalog elementów zezwolenia to minimum, a zatem organ udzielający zezwolenia ma pewną swobodę i kompetencje do uwzględnienia innych treści w wydawanym przez niego zezwoleniu. Wątpliwości jednak budzi możliwość modyfikacji formularza zezwolenia (o czym więcej w odpowiedzi na pytanie 1 poniżej). Zwrócić należy uwagę, że takie zezwolenia jest decyzją administracyjną (na to wskazuje wprost art. 4 pkt 18 u.t.d.) o charakterze konstytutywnym, bowiem na jego podstawie dochodzi do nabycia praw.

Uwaga! Zezwolenia wydawane są na wzorze ustalonym w rozporządzeniu ministra infrastruktury i rozwoju z 6 marca 2014 r. w sprawie wzorów zezwoleń na wykonywanie krajowych i międzynarodowych przewozów drogowych osób oraz wypisów z zezwoleń.

Gminy zachowały kompetencje

Przypomnijmy, że u.p.t.z. pierwotnie zakładała wprowadzenie systemu potwierdzenia zgłoszenia przewozu (w art. 5 ust. 2 pkt 2). Celem ustawodawcy było ograniczenie kompetencji gmin co do reglamentacji tego rodzaju działalności. Przewoźnik miałby tylko zgłosić zamiar wykonywania regularnych przewozów, a gmina wydawać potwierdzenie. Miało to ograniczyć uznaniowość urzędów i otworzyć rynek.

Jednak ustawą z 16 czerwca 2023 r. o zmianie ustawy o publicznym transporcie zbiorowym oraz niektórych innych ustaw, która weszły w życie 28 września 2023 r., ustawodawca odstąpił od tego pomysłu i zdecydował się utrzymać bezterminowo funkcjonowanie systemu zezwoleń na wykonywanie regularnych przewozów osób w krajowym transporcie drogowym.

Odpowiedzi na pytania

Wygaszanie starych zezwoleń na przewóz osób

PYTANIE 1:Skoro zezwolenia na wykonywanie regularnych przewozów osób w krajowym transporcie drogowym, wydane na podstawie przepisów dotychczasowych, zachowują ważność do 31 grudnia 2025 r., to czy możemy wydać nowe przed tą datą? Na wzorze zezwolenia jest tylko data obowiązywania – do wyznaczonego terminu i nie ma w nim miejsca na wpisanie daty rozpoczęcia obowiązywania? Jak zaznaczyć, że są one ważne od 1 stycznia 2026 r.?

ODPOWIEDŹ: Niestety, daty początkowej nie można wpisać na formularzu zezwolenia. Jak już wskazałam wcześniej, wzór zezwolenia na wykonywanie krajowych i międzynarodowych przewozów drogowych osób określa rozporządzenie MIiR. Stanowi on zatem źródło powszechnie obowiązującego prawa, a organ wydający zezwolenie nie może we własnym zakresie modyfikować takiego wzoru. Gdyby intencją ustawodawcy było umożliwienie wskazywania przez organy konkretnych dat, np. daty początkowej i końcowej obowiązywania zezwolenia, przewidywałby to wzór.

Trzeba pamiętać, że w obrocie prawnym nie mogą pozostawać równolegle dwa zezwolenia o tożsamej treści (choćby w części). Mając to na uwadze, wydaje się, że zasadne jest zastosowanie rozwiązania, w którym podmiot wnioskujący o wydanie zezwolenia przed 1 stycznia 2026 r. równocześnie wnioskuje o wygaszenie obecnie obowiązującego do 31 grudnia 2025 r., pod warunkiem uzyskania kolejnego. Takie rozwiązanie zapewnia przewoźnikom możliwość zachowania ciągłości w posiadanych zezwoleniach i w konsekwencji prowadzenia bez przerwy działalności przewozowej. Nie powoduje również konieczności modyfikacji wzoru zezwolenia. W przypadku korzystania z tego rozwiązania istotne jest, aby wniosek o wydanie nowego zezwolenia był związany z wnioskiem o wygaszenie dotychczasowego zezwolenia. W przeciwnym wypadku organ musiałby odmówić wydania zezwolenia z uwagi na już posiadane zezwolenie. Wobec tego, że ustawodawca nie uregulował wprost sytuacji, w której w obrocie prawnym mogłyby pozostawać równolegle dwa zezwolenia, przyjęcie takiego rozwiązania wydaje się racjonalne.

W praktyce niektóre gminy proponują przewoźnikom gotowy wniosek, w którym wyraźnie wskazują, że dotyczy on wydania nowego zezwolenia w miejsce obecnie posiadanego. Na przykład we wniosku dostępnym w urzędzie miasta Mielno jego tytuł brzmi: „Wniosek o wydanie zezwolenia (za zezwolenie ważne do dnia 31.12.2025 r.)”. Część samorządów żąda oprócz wniosku o wydanie zezwolenia dodatkowego osobnego wniosku o wygaszenie obecnie obowiązującego zezwolenia (np. urząd miasta i gminy Bogatnia). Urząd województwa dolnośląskiego przygotował nawet osobny druk w tej sprawie.

Wydawanie wypisów z zezwoleń na wykonywanie przewozów

PYTANIE 2. Czy wraz z wnioskiem o wydanie zezwolenia na wykonywanie przewozów trzeba wydać nowe wypisy?

ODPOWIEDŹ: Na podstawie art. 18 ust. 4 u.t.d. organy właściwe ds. zezwoleń wydają na wniosek przedsiębiorcy wypis albo wypisy z tychże zezwoleń. Wydają je w liczbie zgodnej ze wskazaną we wniosku, która powinna być taka sama jak liczba pojazdów samochodowych wykorzystywanych dla realizacji przewozów objętych zezwoleniem.

Należy zwrócić uwagę, że niewyposażenie kierowcy w wypis z zezwolenia stanowi naruszenie obowiązków lub warunków przewozu drogowego, o których mowa w art. 92a ust. 2 u.t.d. i podlega karze pieniężnej w wysokości 500 zł (pkt 1.1.1. załącznika nr 4 do u.t.d.). A zatem przedsiębiorca powinien oprócz złożenia wniosku o wydanie nowego zezwolenia wystąpić o wydanie wypisów.

Czy stare druki można wykorzystać

PYTANIE 3: Gmina ma znaczny zapas formularzy starych zezwoleń oraz wypisów z zezwoleń. Tymczasem weszły w życie nowe wzory tych formularzy. Czy nowe zezwolenia możemy wydawać jeszcze na tych starych formularzach? Czy zezwolenia i wypisy zezwoleń wydane w poprzednich latach na starych wzorach obowiązują?

ODPOWIEDŹ: Zezwolenia muszą być wydawane na wzorach obowiązujących w dacie ich wydawania. Od 12 lipca 2024 r. obowiązują nowe wzory formularzy zezwoleń. Wprowadziło je rozporządzenie ministra infrastruktury z 8 lipca 2024 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wzorów zezwoleń na wykonywanie krajowych i międzynarodowych przewozów drogowych osób oraz wypisów z zezwoleń. Zatem nowe zezwolenia trzeba wydawać na tych nowych formularzach.

Natomiast zezwolenia wydane w poprzednich latach na wówczas obowiązujących wzorach formularzy – nadal są ważne. Zmiana wzoru nie powoduje bowiem z mocy prawa utraty ważności zezwoleń już wydanych, a zezwolenie na wykonywanie regularnych przewozów osób w krajowym transporcie drogowym jest ważne przez okres wskazany w zezwoleniu.

Warto dodać, że WSA w Lublinie w wyroku z 6 listopada 2012 r. (sygn. akt III SA/Lu 548/12) stwierdził: „Pomimo wejścia w życie u.p.t.z. wprowadzającej nowe zasady organizacji regularnego przewozu osób, dotychczasowe zezwolenia obowiązują nadal i na ich podstawie może być wykonywana działalność w zakresie regularnego przewozu osób”.

Uwaga! Inne są terminy w przypadku wypisów z zezwolenia na wykonywanie regularnych specjalnych przewozów osób w krajowym transporcie drogowym. Nowy wzór formularzy wprowadziło rozporządzenie ministra infrastruktury z 26 maja 2025 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wzorów zezwoleń na wykonywanie krajowych i międzynarodowych przewozów drogowych osób oraz wypisów z zezwoleń. Zgodnie z par. 2 tego rozporządzenia wypisy z zezwolenia na wykonywanie regularnych specjalnych przewozów osób w krajowym transporcie drogowym mogą być wydawane na drukach sporządzonych zgodnie ze wzorem określonym w przepisach dotychczasowych, jednak nie dłużej niż do 12 lipca 2026 r. ©℗