Jestem pracownikiem służby cywilnej. Ostatnia ocena okresowa zamiast po 24 została dokonana właściwie po 7 miesiącach. Tak długo bowiem pełni swoją funkcję mój obecny przełożony. Wprawdzie zwrócił się on o wystawienie oceny przez poprzednią szefową, ale nie jestem pewien, czy tę ocenę uwzględnił. Uważam, że zamiast oceny „na poziomie oczekiwań” powinienem otrzymać ocenę „powyżej poziomu oczekiwań”. Złożyłem sprzeciw do dyrektora generalnego urzędu. Ten jednak nie uwzględnił sprzeciwu. Czy mogę w sądzie skutecznie dochodzić zmiany oceny okresowej?
Nie. Członek korpusu służby cywilnej nie może skutecznie się domagać od sądu, aby ten dokonał podwyższenia uzyskanej oceny okresowej. Jak wskazał Sąd Apelacyjny w Szczecinie w wyroku z 23 maja 2016 r. (sygn. akt III APa 7/14), sąd pracy nie ma kompetencji do merytorycznego rozstrzygania o zasadności pozytywnych ocen przyznanych urzędnikowi służby cywilnej. W istocie zakres upoważnienia sądu obejmuje wyłącznie kontrolę tego, czy pracodawca zachował i zastosował przepisy proceduralne dotyczące przeprowadzenia oceny okresowej.
Wyłączne uprawnienie przełożonego
Szczeciński sąd apelacyjny zaznaczył, że sąd nie może wkraczać w kompetencje pracodawcy i dokonywać ponownej oceny kwalifikacji zawodowych pracownika w jego zastępstwie. Nie można bowiem z art. 83 ust. 1, 4 i 5 ustawy z 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej (dalej u.s.c.) wyciągać wniosku, że sąd może samodzielnie zmienić ocenę okresową lub wystawić ocenę powtórną. W razie więc uwzględnienia powództwa w tego rodzaju sprawie nie zmienia on oceny okresowej, a jedynie uchyla ją w całości lub części, co obliguje pracodawcę do jej ponownego sporządzenia.
W ocenie szczecińskiego sądu apelacyjnego z regulacji wyraźnie wynika, że sąd pracy nie jest uprawniony do podwyższania pozytywnej oceny kwalifikacyjnej na wyższą ocenę pozytywną. Kontroluje on jedynie zachowanie przez pracodawcę standardów wyznaczonych przez art. 94 pkt 9 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (dalej k.p.), tj. obowiązek stosowania obiektywnych i sprawiedliwych kryteriów oceny pracowników oraz wyników ich pracy.
Stanowisko Sądu Apelacyjnego w Szczecinie należy przywołać w jeszcze jednej kwestii. Otóż uznał on, że nie można przyjąć naruszenia art. 81 ust. 4 u.s.c. w sytuacji, gdy oceny okresowej dokonuje nowy przełożony. Pod warunkiem że uwzględni on wystawianą ocenę przez poprzedniego przełożonego za czas, gdy pełnił on swoją funkcję. Zgodnie z art. 81 ust. 4. u.s.c. ocenę okresową sporządza się co 24 miesiące. Bezpodstawny jest więc zarzut czytelnika, że wobec niego ocenę okresową dokonano po 7 miesiącach.
Wyjątkowa regulacja
Jak wskazał Sąd Apelacyjny w Poznaniu w wyroku z 30 października 2014 r. (sygn. akt III APa 17/14), sądowa kontrola oceny okresowej napotyka trudności wynikające z wymogu ścisłego stosowania kryteriów kontroli przy ich opisowym ujęciu w normach prawa, zakładających tym samym sporą dozę subiektywnych zachowań ze strony oceniających.
Zdaniem poznańskiego sądu apelacyjnego ocena okresowa jest wyrażeniem poglądu i zawsze, nawet w przypadku pracowników korpusu służby cywilnej, dla których prawodawca dokonał daleko idących ograniczeń poprzez wyznaczenie opisowych jej kryteriów, jest aktem uznaniowym opartym na osądach wartościujących i trudno weryfikowalnych.
Sąd wskazał też, że regulacja przyznająca pracownikowi służby cywilnej ochronę prawną w zakresie wystawianych ocen okresowych poprzez możliwość zgłoszenia roszczenia do sądu ma charakter wyjątkowy. Wśród pragmatyk służbowych jest jednym z nielicznych wyjątków. Sposób wykonywania obowiązków przez pracowników korpusu służby cywilnej jest bezpośrednio powiązany z interesem państwa. Z jednej strony pracownikom tym stawia się wysokie wymagania, z drugiej ich właściwa realizacja jest obiektywną przesłanką awansu zawodowego. Zapewne te względy przesądziły o zagwarantowaniu im możliwości sądowej kontroli ocen okresowych. Nie oznacza to jednak, iż sąd może zastąpić pracodawcę w przysługujący mu uprawnieniach wystawiania ocen.
Jednolite orzecznictwo
Pogląd Sądu Apelacyjnego w Szczecinie wpisuje się w utrwaloną już linię orzeczniczą. Warto wspomnieć, że Sąd Najwyższy w uchwale z 27 stycznia 2016 r. (sygn. akt III PZP 10/15) wskazał, że sąd, rozpoznając sprawę z odwołania od oceny okresowej pracownika służby cywilnej (art. 83 ust. 5 u.s.c.), jest uprawniony wyłącznie do kontroli zachowania trybu dokonania oceny oraz uzasadnienia negatywnych ocen cząstkowych (na poziomie „poniżej oczekiwań” i znacznie „poniżej oczekiwań”) pod kątem prawdziwości podanych okoliczności faktycznych oraz zastosowania obiektywnych i sprawiedliwych kryteriów (art. 94 pkt 9 k.p.). SN podkreślił, że uwzględniając powództwo pracownika, sąd nie zmienia oceny okresowej, ale uchyla ją w całości lub części, co zobowiązuje pracodawcę do jej ponownego dokonania.
Podobnie orzekł SN w wyroku z 17 czerwca 2014 r. (sygn. akt II PK 246/13), w którym stwierdził, że do kognicji sądu rozpoznającego odwołanie członka korpusu służby cywilnej od oceny okresowej należy wyłącznie kontrola dochowania przepisanego trybu oceny oraz uzasadnienia negatywnych ocen cząstkowych (na poziomie „poniżej oczekiwań” i „znacznie poniżej oczekiwań”) pod kątem prawdziwości podanych w nim okoliczności faktycznych.
WAŻNE
Członek korpusu służby cywilnej może się odwołać do sądu pracy w terminie 14 dni od dnia doręczenia decyzji o nieuwzględnianiu sprzeciwu od oceny okresowej albo od upływu czasu do wydania tego rozstrzygnięcia.
Podstawa prawna
Art. 94 pkt 9 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2016 poz. 1666).
Art. 9, art. 81 ust. 4, art. 83 ust. 5 ustawy z 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1345 ze zm.).
