W razie stosowania rozkładów czasu pracy przewidujących pracę każdego dnia tygodnia minimalną liczbę dni wolnych należy ustalić, odejmując od liczby dni kalendarzowych w danym okresie rozliczeniowym (w tym przypadku w miesiącu) maksymalną liczbę dni pracy.
Wyznaczenie czasu bez pracy
W naszym przypadku harmonogram tworzony jest na cały okres rozliczeniowy (przy czym minimalny okres, na jaki można tworzyć harmonogramy, jest jednocześnie przyjętym okresem rozliczeniowym czasu pracy). Zatem w grafiku zaplanowana powinna być zawsze liczba dni wolnych odpowiadająca co najmniej liczbie niedziel, świąt oraz dni wolnych od pracy w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy przypadających w tym okresie. Najłatwiej ustalić ją w następujący sposób:
KROK 1. Ustalamy wymiar czasu pracy dla danego okresu rozliczeniowego. W październiku wynosi on 168 godzin. Wynika to z następujących obliczeń:
4 tygodnie x 40 godzin + 1 dzień x 8 godzin = 160 godzin + 8 godzin = 168 godzin
KROK 2. Dzielimy wymiar czasu pracy dla danego okresu rozliczeniowego przez dobową normę czasu pracy, co pozwoli nam obliczyć maksymalną liczbę dni pracy.
KROK 3. Wynik z pkt 2 odejmujemy od liczby dni kalendarzowych w okresie rozliczeniowym.
31 dni (dni kalendarzowe w październiku) – 21 dni = 10 dni
Tyle musi więc wynosić minimalna liczba dni wolnych oznaczona w grafiku październikowym.
Trzeba jeszcze pamiętać o ich rozkładzie – oczywiście nieprawidłowe byłoby np. zaplanowanie 10 dni wolnych z rzędu. Należy przy tym pamiętać o zapewnieniu:
- dnia wolnego za pracę w niedzielę generalnie w ciągu 6 dni poprzedzających lub następujących po tej niedzieli,
- co najmniej jednej niedzieli wolnej w ciągu 4 tygodni w przypadku, gdy pracownik pracuje w niedziele.
Przy ustalaniu niedzieli wolnej od pracy musimy przyjmować zasadę, że w każdym dowolnie wybranym okresie obejmującym cztery kolejne tygodnie jedna niedziela musi być wolna (tak też wskazuje Główny Inspektorat Pracy w piśmie z 4 sierpnia 2009 r., nr GPP-459-4560-49/09/PE/RP).
W zakresie pojęcia dnia wolnego wynikającego z przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy wypowiedziała się Komisja Prawna GIP. W stanowisku z 12 września 2013 r. wskazała, że obecnie nie ma podstaw prawnych, aby twierdzić, iż taki dzień wolny zgodnie z przyjętym rozkładem może rozpocząć się dopiero po zakończeniu ostatniej doby pracowniczej (po 24 godzinach od rozpoczęcia pracy w danym dniu – art. 128 par. 3 pkt 1
kodeksu pracy) lub co najmniej po upływie 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku dobowego. Nie może bowiem być tak, że dzień wolny z tytułu przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy trwałby dłużej niż 24 godziny i byłby uprzywilejowany względem innych dni wolnych (np. niedziele i święta to również 24 godziny, choć liczone od godz. 6.00 do 6.00).
Oznacza to, że dzień wolny to 24 kolejne godziny od godziny zakończenia pracy w ostatnim dniu. Jeżeli np. w piątek pracownik kończy pracę o godz. 14.00, to dzień wolny zostanie zapewniony, jeżeli kolejne rozpoczęcie pracy zostanie oznaczone nie wcześniej niż w sobotę na godz. 14.00.
Przykładowy harmonogram na październik
Pon.
|
Wt.
|
Śr.
|
Czw.
|
Pt.
|
Sob.
|
Ndz.
|
|
|
|
|
|
1
|
2
|
|
|
|
|
|
W5
|
6.00–18.00
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
Wn
|
8.00–15.00
|
8.00–16.00
|
10.00–18.00
|
W5
|
14.00–20.00
|
14.00–20.00
|
10
|
11
|
12
|
13
|
14
|
15
|
16
|
16.00–20.00
|
Wn
|
7.00–19.00
|
7.00–19.00
|
8.00–20.00
|
W5
|
Wn
|
17
|
18
|
19
|
20
|
21
|
22
|
23
|
6.00–12.00
|
6.00–13.00
|
8.00–14.00
|
8.00–16.00
|
9.00–15.00
|
W5
|
Wn
|
24
|
25
|
26
|
27
|
28
|
29
|
30
|
10.00–20.00
|
11.00–19.00
|
12.00–19.00
|
Wn
|
9.00–20.00
|
10.00–16.00
|
12.00–18.00
|
31
|
|
|
|
|
|
|
W5
|
|
|
|
|
|
|
Wn – niedziela wolna od pracy albo dzień wolny za pracę w niedzielę
W5 – dzień wolny z tytułu przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy
Art. 129 par. 3, art. 1519 par. 1 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1502 ze zm.).