Rzecznik praw obywatelskich zwrócił się do Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego w sprawie zrównania prawa do wolnego w przypadku badaczy, którzy pracują w instytutach.
Obecnie zgodnie z art. 134 ust. 3 ustawy z 27 lipca 2005 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 572 ze zm.) nauczyciel akademicki przygotowujący rozprawę doktorską może otrzymać płatny urlop naukowy w wymiarze nieprzekraczającym trzech miesięcy – prawo do niego mają zarówno osoby zatrudnione na etatach dydaktycznych, jak i naukowych.
Wskazany powyżej przepis nie dotyczy jednak pracowników instytutów badawczych. Ustawa z 30 kwietnia 2010 r. o instytutach badawczych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 1095 ze zm.) nie przewiduje możliwości udzielenia pracownikom płatnych urlopów na pisanie doktoratu. Taka opcję przewidywała natomiast obowiązująca uprzednio ustawa z 25 lipca 1985 r. o jednostkach badawczo-rozwojowych (Dz.U. z 2008 r. nr 159, poz. 993 ze zm.).
Pracownicy instytutów nie skorzystają też z przywilejów wynikających z k.p. Zgodnie z nim zatrudnionym przysługuje prawo do urlopu szkoleniowego w wymiarze 21 dni w ostatnim roku studiów – na przygotowanie pracy dyplomowej oraz przygotowanie się i przystąpienie do egzaminu dyplomowego. Nie ma to jednak zastosowania do pracowników instytutów badawczych, którzy nie są słuchaczami studiów doktoranckich.
Już raz w tej sprawie RPO zwrócił się do resortu nauki. Wówczas ten wskazał, że podstawową przyczyną odmiennego potraktowania pracowników instytutów badawczych i nauczycieli akademickich zatrudnionych w uczelniach są różnice wynikające z obowiązków obu grup zawodowych, które są konsekwencją odmiennych zadań, jakie wyznaczone zostały przez ustawodawcę instytutom i szkołom wyższym. Jednocześnie rzecznik został poinformowany, że w toku prac nad nowelizacją ustawy o instytutach badawczych problem ten zostanie powtórnie przeanalizowany. Ponieważ do tej pory przepisy nie uległy zmianie, RPO zwrócił się ponownie do resortu z pytaniem, czy w najbliższym czasie planuje prace legislacyjne w tym zakresie.