Praca w jednej miejscowości wyklucza możliwość zakwalifikowania zatrudnienia za granicą jako wykonywanego w ramach odbywania stałej podróży służbowej.
Sygn. akt II UK 150/13
WYROK SĄDU NAJWYŻSZEGO
z 14 stycznia 2015 r.
STAN FAKTYCZNY
Sąd Apelacyjny oddalił apelację płatnika składek A sp. z o.o. od wyroku sądu okręgowego oddalającego odwołanie płatnika składek od decyzji organu rentowego ustalającej, że podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe zainteresowanego z tytułu zatrudnienia u płatnika w okresach: wrzesień – grudzień 2007 r., styczeń – grudzień 2008 r., styczeń – marzec 2009 r. oraz maj – listopad 2009 r. stanowi kwota przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. W tej sprawie ustalono, że zainteresowany, zatrudniony przez płatnika składek, w spornych okresach wykonywał pracę w Belgii i we Francji jako pracownik delegowany w rozumieniu art. 14 ust. 1 lit. a obowiązującego wówczas rozporządzenia Rady (EWG) nr 1408/71 z 14 czerwca 1971 r. w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych, osób prowadzących działalność na własny rachunek i do członków ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie (Dz.Urz. WE z 1971 r. L 149, s. 2 i Dz.Urz. UE wyd. spec. rozdz. 5 t. 1, s. 35). Zostało to potwierdzone przez organ rentowy w zaświadczeniach E-101 określających ustawodawstwo właściwe w rozumieniu rozporządzenia nr 1408/71 i rozporządzenia nr 574/72 z 21 marca 1971 r. w sprawie wykonywania rozporządzenia nr 1408/71. Spór w sprawie sprowadzał się do wyjaśnienia, czy zainteresowany – jak twierdził w odwołaniu od zaskarżonej decyzji płatnik składek – został delegowany do pracy na terenie Belgii i Francji zgodnie z przepisami kodeksu pracy dotyczącymi podróży służbowych i oprócz wynagrodzenia otrzymywał także przewidziane w odrębnych przepisach diety, czy też, zgodnie ze stanowiskiem organu rentowego, zainteresowany wykonywał pracę na terenie Belgii i Francji stale, w związku z czym art. 775 k.p. nie miał zastosowania. Wyjaśnienie tej kwestii przekładało się na ustalenie wysokości składek na ubezpieczenie społeczne od spornej podstawy ich wymiaru. Wyrok sądu apelacyjnego płatnik zaskarżył skargą kasacyjną.
UZASADNIENIE
Polski pracownik, oddelegowany przez polskiego pracodawcę do pracy za granicą podlega polskiemu systemowi ubezpieczeń społecznych, ze względu na siedzibę pracodawcy prowadzącego istotną część działalności gospodarczej w Polsce albo porządkowi prawnemu świadczenia pracy w innym kraju Unii Europejskiej, jeżeli polski pracodawca nie prowadzi w istotnym stopniu działalności gospodarczej w Polsce. Oznacza to, że obywatela polskiego, zatrudnionego na podstawie stosunku pracy w Polsce lub w innym kraju UE, nie można w żadnym razie pozbawić ochrony właściwego krajowego bądź obcego porządku zabezpieczenia społecznego. Według miarodajnych ustaleń zainteresowani pracownicy wykonywali na rzecz skarżącego wyłącznie zatrudnienie za granicą i „tylko w jednej miejscowości”, w której skarżący ówcześnie realizował zadanie inwestycyjne (budowę) oraz nie wykonywali pracy w Polsce, która nawet nie była im proponowana. Takie okoliczności wykluczały możliwość zakwalifikowania opisanego „stałego” zatrudnienia za granicą jako wykonywanego w ramach odbywania permanentnej podróży służbowej, która w rozumieniu prawa wymaga wykonywania pracy w innym miejscu pracy niż siedziba pracodawcy lub stałe miejsce zatrudnienia (art. 775 k.p.).
Sąd Najwyższy podkreślił, że niedopuszczalne jest określenie podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracownika zatrudnionego za granicą u polskiego pracodawcy jako kwoty przeciętnego wynagrodzenia, o którym mowa w par. 2 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia z 18 grudnia 1998 r., jeżeli faktycznie wypłacone mu wynagrodzenie było niższe od tej kwoty. Oznacza to, że ZUS nie może podwyższać podstawy wymiaru składek pracownika delegowanego do kwoty przeciętnego wynagrodzenia, jeżeli było ono niższe od wynagrodzenia faktycznie uzyskanego w poszczególnych miesiącach.
Biorąc powyższe pod uwagę, SN uchylił wyrok w części dotyczącej podstawy wymiaru składek za miesiące, w których wysokość wynagrodzenia zainteresowanego nie przekraczała kwoty przeciętnego wynagrodzenia i w tym zakresie przekazał sprawę sądowi apelacyjnemu do ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania kasacyjnego; w pozostałej części skargę kasacyjną oddalił.