Pracownik chce udać się na półroczny bezpłatny odpoczynek. Złożył w tej sprawie wniosek. Czy pracodawca może odmówić zgody?
Wojciech Ostrowski, radca prawny / Dziennik Gazeta Prawna
Kwestie związane z udzielaniem urlopu bezpłatnego reguluje art. 174 k.p. Pracownik zamierzający z niego skorzystać powinien złożyć pracodawcy pisemny wniosek, w którym nie musi podawać przyczyn swojej decyzji. Jego złożenie nie jest jednoznaczne z otrzymaniem zgody, ponieważ – podobnie jak w przypadku urlopu wypoczynkowego lub na żądanie – ostateczny głos należy do pracodawcy (wyrok SN z 10 listopada 1982 r., sygn. akt I P 2374/82). W przypadku odmowy zatrudnionemu nie przysługuje prawo odwoławcze.
Z drugiej strony pracodawca nie może wysłać pracownika na urlop bezpłatny bez jego zgody i pisemnego wniosku, na przykład w celu obniżenia kosztów zatrudnienia. W wyroku z 15 października 1996 r. (III AUa 34/96) Sąd Apelacyjny w Łodzi orzekł, że wysłanie pracownika na taki urlop bez jego wniosku jest bezskuteczne. W okresie takiego urlopu stosunek pracy trwa, lecz prawa i obowiązki stron stosunku pracy pozostają zawieszone (wyrok SN z 9 maja 1992 r. sygn. akt II PK 318/07). Zgodnie z art. 174 par. 2 k.p. stanowi on przerwę w wykonywaniu obowiązków i nie wlicza się go do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownika u dotychczasowego pracodawcy. Ten ostatni nie ma obowiązku wypłacania w tym okresie wynagrodzenia ani też opłacania składek na ubezpieczenie społeczne pracownika (wyrok SA w Katowicach z 4 października 2005 r., sygn. akt III AUa 1383/04). Urlop bezpłatny trwający nie dłużej niż miesiąc w ciągu roku nie ogranicza uprawnień pracownika do urlopu wypoczynkowego. Gdy trwa dłużej, wymiar urlopu wypoczynkowego jest proporcjonalnie obniżony (art. 1552 k.p.).
Szczególnym rodzajem urlopu bezpłatnego jest ten udzielany na czas pracy u innego pracodawcy, o którym mowa w art. 1741 k.p. Jego czas trwania wlicza się do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze u danego pracodawcy. Jest on też udzielany w szczególny sposób, a mianowicie dochodzi do niego w wyniku porozumienia (umowy) pomiędzy pracodawcami, za pisemną zgodą pracownika. Brak takiej zgody po stronie pracownika powoduje, że urlop ten będzie bezskuteczny.