Subskrybuj nas na Youtube
Czy możliwe jest rozwiązanie umowy o pracę z pracownikiem w wieku przedemerytalnym i w jakich okolicznościach może to nastąpić? Jak wygląda sytuacja po wydłużeniu wieku uprawniającego do zakończenia pracy – pyta pani Zofia.
/>
Zgodnie z kodeksem pracy pracodawca nie może wypowiedzieć umowy pracownikowi, któremu brakuje nie więcej niż cztery lata do osiągnięcia wieku emerytalnego. Ma to zapewnić trwałość zatrudnienia.
Ochrona przedemerytalna jest uprawnieniem, które nabywa wyłącznie osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, niezależnie od wymiaru etatu (może to być nawet 1/16), pod warunkiem że okres zatrudnienia umożliwia zainteresowanemu uzyskanie prawa do emerytury wraz z osiągnięciem tego wieku. Do 2013 r. wiek emerytalny wynosił 60 lat dla kobiet i 65 dla mężczyzn. Czteroletnia ochrona przed zwolnieniem rozpoczynała się więc odpowiednio po ukończeniu 56 lub 61 lat. Od 2013 r. rozpoczęło się wydłużanie wieku uprawniającego do zakończenia aktywności zawodowej do 67 lat, z zachowaniem jednak przywileju ochronnego.
Zakaz wypowiadania umowy o pracę pracownikowi w wieku przedemerytalnym dotyczy każdej umowy o pracę. Nie ma znaczenia, czy jest to kontrakt zawarty na czas określony, czas nieokreślony, czy też na okres próbny. Jednak zakaz wypowiadania nie chroni pracownika przed rozwiązaniem umowy terminowej wraz z upływem czasu, na który została ona podpisana. Co ważne, jeżeli pracownik równocześnie zatrudniony jest u kilku pracodawców, to z parasola bezpieczeństwa korzysta u każdego z nich.
Okres ochrony przedemerytalnej nie jest uprawnieniem dotyczącym wyłącznie świadczenia powszechnego. Bezpieczeństwo zatrudnienia ma również pracownik na cztery lata przed emeryturą wcześniejszą, pomostową czy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Ci ostatni na świadczenie mogą odejść w wieku 55 lat (kobieta) i 60 (mężczyzna). Chronieni są więc przed zwolnieniem po ukończeniu 51 lat (kobieta) i 56 lat (mężczyzna). Ochrony przedemerytalnej będzie pozbawiony natomiast pracownik, który nabył prawo do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, oraz ten, który pobiera już wcześniejszą emeryturę i jeszcze dorabia.
Zakaz wypowiadania umowy nie oznacza też, że z pracownikiem nie można rozwiązać umowy bez wypowiedzenia, jeśli zajdą okoliczności zmuszające pracodawcę do takiego kroku. Okres ochronny nie obowiązuje więc w przypadku zwolnienia dyscyplinarnego pracownika. A jeśli pracodawca wręczy mu wypowiedzenie nawet dzień przed objęciem ochroną, to mimo że wypowiedzenie kończy się już w okresie ochronnym, nic to nie pomoże. Podwładny nie jest już chroniony.
Uwaga
Ochrona nie obowiązuje w przypadku ogłoszenia upadłości lub likwidacji zakładu pracy. Natomiast przy tzw. wypowiedzeniach grupowych pracodawca może zmienić warunki pracy i wysokość płacy, np. obniżając pensję, a pracownikowi będzie przysługiwał dodatek wyrównawczy.
Sąd przywróci do pracy
Pracownik, któremu pracodawca wypowiedział umowę o pracę w okresie trwania ochrony przedemerytalnej, może złożyć do sądu pracy odwołanie od wypowiedzenia w terminie siedmiu dni od dnia wypowiedzenia tej umowy. Podwładny może żądać odszkodowania lub przywrócenia do pracy na poprzednich warunkach. Jeśli zostanie przywrócony do pracy, przysługuje mu wynagrodzenie za cały czas pozostawania bez zatrudnienia.
PORADA EKSPERTA
Według poprzednich regulacji ustawy emerytalnej, obowiązujących do 31 grudnia 2012 r., wyliczenie, od kiedy zaczyna obowiązywać okres ochrony przedemerytalnej, nie było problemem. Po nowelizacji obowiązującej od 1 stycznia 2013 r. wyliczenie to już nie jest takie oczywiste, bowiem w okresie zrównania wieku emerytalnego do 67 lat, urodzonym w różnych latach okres ochronny będzie obliczany od innej granicy wieku emerytalnego.
Pracownik, który okresem ochronnym został objęty przed 1 stycznia 2013 r., ale w związku z nowelizacją ustawy musi pracować dłużej, aby osiągnąć nowy wiek emerytalny, będzie miał wydłużony okres ochronny do czasu nabycia prawa do emerytury. Okres dłuższej ochrony objął kobiety urodzone od 1953 do 1956 r. i mężczyzn urodzonych od 1948 do 1951 r., którzy w dniu wejścia w życie wydłużonego wieku emerytalnego byli już objęci ochroną przed zwolnieniem. Jeśli pani Zofia urodziła się np. 10 września 1956 r., to w dniu 10 września 2012 r. miała 56 lat i cztery lata do osiągnięcia wieku emerytalnego (60 lat). Od 1 stycznia 2013 r. wiek emerytalny dla pani Zofii wydłużył się do 61 lat i trzech miesięcy, mimo to zachowała ona uprawnienia wynikające z ochrony przedemerytalnej, który dla niej będzie wynosił pięć lat i trzy miesiące. Podobnie mężczyźni, którzy ukończyli 61. rok życia przed wejściem w życie ustawy emerytalnej, są chronieni do emerytury, czyli ponad pięć lat.
Obecnie mamy znów czteroletnią ochronę przedemerytalną. Kobiety urodzone w 1957 r. i później oraz mężczyźni urodzeni, począwszy od 1952 r., nie korzystają już z przedłużonego okresu ochronnego, gdyż znaleźli się w nim dopiero po wejściu w życie ustawy o wydłużeniu wieku emerytalnego.
Kolejne młodsze roczniki wraz z wydłużającym się wiekiem emerytalnym będą coraz później objęte ochroną przed zwolnieniem. Załóżmy, że pan Marek urodził się 14 kwietnia 1952 r. Prawo do emerytury nabędzie w wieku 66 lat i 6 miesięcy, czyli z dniem 14 października 2018 r., okres ochronny zacznie biec od 14 października 2014 r., dokładnie przez cztery lata.
Podstawa prawna
Art. 39 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze. zm.).