Najpóźniej w czerwcu powinna wejść w życie ustawa z 21 lutego 2014 r. o świadczeniach odszkodowawczych przysługujących w razie wypadku lub choroby pozostających w związku ze służbą. Obecnie ustawa wróciła do Sejmu, który ma rozpatrzyć kilka doprecyzowujących poprawek Senatu.
pdf icon Wykaz chorób pozostających w związku z warunkami lub właściwościami służby
pobierz plik
Procedowana ustawa zmienia zasady wypłaty wsparcia dla policjantów, strażaków, pograniczników oraz funkcjonariuszy Biura Ochrony Rządu, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu i Centralnego Biura Antykorupcyjnego. Określa także zasady pomocy członkom rodziny funkcjonariusza, który zmarł wskutek wypadku albo choroby.
Aktem wykonawczym do ustawy będzie rozporządzenie z nowym wykazem chorób mających związek ze służbą. Wskazanie choroby z wykazu przez resortowego lekarza orzecznika będzie oznaczało, że mundurowy, który zapadł na taką przypadłość, nie tylko otrzyma odszkodowanie za uszczerbek na zdrowiu, ale dodatkowo, przebywając na zwolnieniu lekarskim, otrzyma pełne uposażenie.

Trudne definicje

Zmianie ulega definicja wypadku pozostającego w związku ze służbą. Dotychczas obowiązująca określa jedynie przesłankę pełnienia służby bez określenia następstwa w postaci rozstroju zdrowia funkcjonariusza. W nowej ustawie definicję rozszerzono o następstwo zdarzenia w postaci uszkodzenia tkanek ciała, uszkodzenia lub zaburzenia funkcjonowania narządów (urazu) albo śmierci. Tym samym rozszerzenie definicji o wymienione kryterium wyłącza możliwość kwalifikowania zdarzeń niewywołujących żadnych negatywnych skutków w stanie zdrowia funkcjonariusza jako wypadku pozostającego w związku z pełnieniem służby. Zdarzenie pozostające bez wpływu na zdrowie funkcjonariusza nie będzie uprawniać go do otrzymania świadczenia pieniężnego z tytułu wypadku.
Po wejściu w życie nowych przepisów za wypadek będzie uważane nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, powodujące uraz lub śmierć. Ustawowo zostało określone, że musi on mieć miejsce w czasie wykonywania lub w związku z wykonywaniem obowiązków służbowych albo poleceń przełożonych. Wypadkiem jest nagłe zdarzenie mające miejsce na przykład w drodze do lub ze służby, kiedy podjęcie interwencji było niezbędne bez polecenia przełożonych. Tak będzie, kiedy policjant, wracając do domu, musi bronić zaatakowanych przez bandytów przechodniów lub przeciwdziałać napadowi.
Prawo do wszystkich świadczeń będą mieć także ci funkcjonariusze, którzy zostali ranni w czasie uczestniczenia w obowiązkowych zajęciach związanych z podnoszeniem kwalifikacji zawodowych i sprawności fizycznej funkcjonariuszy.
Nie pozostaną bez pomocy mundurowi, którzy ulegli urazom w czasie wykonywania lub w związku z wykonywaniem funkcji lub zadań zleconych przez działający w konkretnej służbie związek zawodowy funkcjonariuszy albo organizacje zawodowe lub społeczne. Stopień uszczerbku na zdrowiu ustala się w procentach, przy czym ich suma nie może przekroczyć 100 proc.

Wsparcie dla rodziny

Jeżeli w wyniku wypadku lub choroby zawodowej nastąpi zgon funkcjonariusza, uprawnionym członkom jego rodziny będzie przysługiwać prawo do jednorazowego odszkodowania. Taką wypłatę m.in. otrzymają:
- małżonek, z wyjątkiem przypadku orzeczonej separacji,
- dzieci własne, dzieci drugiego małżonka, dzieci przysposobione, dzieci przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności.
Ustawa zmienia także zasady określania wysokości jednorazowego odszkodowania. Kompensata finansowa za jednakowe uszczerbki na zdrowiu będzie jednakowa dla wszystkich poszkodowanych funkcjonariuszy, niezależnie od stanowiska, stopnia i rodzaju służby. Do tej pory wysokość jednorazowego odszkodowania była ustalana w relacji do uposażenia funkcjonariusza, a poszczególne służby miały odmienne przepisy w zakresie zdefiniowania pojęcia uposażenia (zasadnicze lub zasadnicze powiększone o dodatki). Po zmianach podstawą obliczenia wysokości wypłaty będzie przeciętne miesięczne wynagrodzenie w gospodarce narodowej w poprzednim roku, ogłaszane przez prezesa Głównego Urzędu Statystycznego.

Liczenie pieniędzy

Funkcjonariusze poszkodowani w czasie służby zyskają prawo do jednorazowego odszkodowania w wysokości 20 proc. przeciętnego wynagrodzenia za każdy procent uszczerbku na zdrowiu. Dodatkowo będzie możliwe zwiększenie tej formy wsparcia o 20 proc. przeciętnego wynagrodzenia za każdy procent uszczerbku na zdrowiu przewyższający procent, według którego było ustalone to odszkodowanie. Taka sytuacja będzie możliwa, jeśli nastąpi pogorszenie stanu zdrowia.
Z kolei w przypadku gdy funkcjonariusz wskutek wypadku lub choroby zostanie uznany za całkowicie niezdolnego do służby ze znacznym ograniczeniem sprawności organizmu lub niezdolnego do samodzielnej egzystencji, jednorazowe odszkodowanie ulegnie zwiększeniu o kwotę stanowiącą 3,5-krotność przeciętnego uposażenia. O taką dodatkową pomoc będzie można wystąpić, jeżeli zmiany w stanie zdrowia funkcjonariusza uzasadniające jego przyznanie nastąpiły, w przypadku gdy doznał on uszczerbku na zdrowiu lub zmarł wskutek wypadku w ciągu 3 lat od dnia wypadku bądź gdy doznał on uszczerbku na zdrowiu wskutek choroby, nie później jednak niż w ciągu 3 lat od dnia zwolnienia ze służby.
Ustawa także reguluje wysokość jednorazowego odszkodowania, w przypadku gdy uprawniony będzie tylko jeden członek rodziny zmarłego funkcjonariusza. Wówczas jednorazowe odszkodowanie będzie przysługiwać w wysokości:
- 18-krotnego przeciętnego wynagrodzenia, gdy uprawnionym jest małżonek lub dziecko,
- 9-krotnego przeciętnego wynagrodzenia, gdy uprawnionym jest inny członek rodziny.
Jeśli do takiego odszkodowania będą uprawnieni równocześnie małżonek i jedno lub więcej dzieci, wówczas odszkodowanie dodatkowo zostanie zwiększone o 3,5-krotne przeciętne wynagrodzenie na każde dziecko. Jeśli zaś prawo do wsparcia ma dwoje lub więcej dzieci, to odszkodowanie dodatkowo zostanie zwiększone o 3,5-krotne przeciętne wynagrodzenie na drugie i każde następne dziecko. Natomiast w przypadku gdy obok małżonka lub dzieci do jednorazowego odszkodowania będą uprawnieni równocześnie inni członkowie rodziny, każdemu z nich odszkodowanie będzie przysługiwać w wysokości 3,5-krotnego przeciętnego wynagrodzenia, niezależnie od odszkodowania przysługującego małżonkowi lub dzieciom.

PRZYKŁADY

1. Czy małżonka będąca w separacji będzie mieć prawo do odszkodowania po śmierci męża

Małżeństwo policjanta i pielęgniarki stało się fikcją. Ze względu na dobro małych dzieci małżonkowie zdecydowali się na separację. Mąż obiecał, że będzie się zajmować dziećmi oraz domem. Okazało się, że chwilowa przerwa dobrze zrobiła związkowi. Małżonkowie zastanawiali się nad zniesieniem separacji. Nie zdążyli jednak tego przeprowadzić, bowiem mężczyzna zginął na służbie. Czy żona będzie mogła dostać jednorazowe odszkodowanie od policji?

Po wejściu nowych przepisów w razie śmierci funkcjonariusza na skutek wypadku lub choroby prawo do świadczenia mają małżonkowie. Ustawodawca wprowadził jednak wyjątek od tej reguły. O pomoc ze strony państwa nie mogą bowiem liczyć małżonkowie w separacji. W czasie prac w Sejmie zwrócono uwagę, że osoba w separacji nie może korzystać z takich samych praw jak małżonek. Zgodnie z polskim prawem podstawą do stwierdzenia separacji jest zupełny rozkład pożycia małżonków rozumiany jako całkowity zanik więzi psychicznej, fizycznej oraz gospodarczej pomiędzy małżonkami. Orzeczenie separacji wywołuje podobne skutki, jak orzeczenie rozwodu, znosząc m.in. wspólność majątkową pomiędzy małżonkami. Ustaje jednak obowiązek wspólnego pożycia, obowiązek wierności, a także współdziałania dla dobra rodziny. W tym konkretnym przypadku prawo do świadczenia odszkodowawczego mają dzieci.

2. Czy funkcjonariusz będący w chwili wypadku pod wpływem alkoholu dostanie odszkodowanie

Mundurowy w czasie służby uległ wypadkowi. Pogotowie ratunkowe wezwane na miejsce kolizji stwierdziło, że osoba poszkodowana była pod wpływem alkoholu. Czy w takiej sytuacji funkcjonariusz otrzyma odszkodowanie?

Nowa ustawa w sposób jednoznaczny stwierdza, że funkcjonariusze nie będą mieć prawa do żadnego odszkodowania z tytułu wypadku, jeśli ulegli do jego powstania przyczyniło się zachowanie funkcjonariusza spowodowane stanem po spożyciu alkoholu, środków odurzających, substancji psychotropowych lub innych substancji o podobnym działaniu. W przypadku podejrzenia, że do wypadku przyczyniło się zachowanie funkcjonariusza spowodowane stanem po spożyciu alkoholu, środków odurzających, substancji psychotropowych lub innych substancji o podobnym działaniu, funkcjonariusz jest obowiązany poddać się odpowiednim badaniom w celu wyeliminowania takiego podejrzenia. W przypadku odmowy poddania się badaniu świadczenia odszkodowawcze nie przysługują. Policjant nie otrzyma także żadnego wsparcia, jeśli uszczerbek na zdrowiu został spowodowany przez niego samego i została mu udowodniona wina umyślna.

Podstawa prawna

Ustawa z 21 lutego 2014 r. o świadczeniach odszkodowawczych przysługujących w razie wypadku lub choroby pozostających w związku ze służbą