Przepisy są niedopracowane. Brakuje regulacji wskazujących, jak stosować zmienione prawo do pracowników, którzy korzystają z urlopu w dniu jego wejścia w życie.
Od 1 października obowiązują zmiany w urlopach wychowawczych, w wyniku których rodzice muszą się podzielić urlopem, by móc wykorzystać go w całości. Każde z nich musi pobrać i wykorzystać na wyłączność co najmniej jeden miesiąc. Zmiany wprowadziła nowelizacja kodeksu pracy (ustawa z 26 lipca 2013 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy, Dz.U. poz. 1028). Od tej daty rodzice mogą również m.in. wykorzystać urlop wychowawczy w pięciu częściach (wcześniej maksymalnie w czterech) oraz wspólnie przebywać na urlopie przez cztery miesiące (do końca września tylko przez trzy).
Zdaniem prawników w ustawie wprowadzającej nowe przepisy zabrakło jednak przepisów przejściowych, regulujacych stosowanie nowych zasad do już udzielonych urlopów, na których pracownicy przebywali 1 października 2013 r.
– Ustawa nowelizująca kodeks pracy wprowadza tylko dwa przepisy przejściowe. Jeden z nich dotyczy możliwości wydłużenia o miesiąc czasu, w którym oboje rodzice mogą równocześnie korzystać z urlopu. Drugi zaś daje możliwość podzielenia go na więcej części, tak aby ich suma wyniosła pięć – wskazuje Karolina Schiffter, adwokat z Kancelarii Raczkowski i Wspólnicy.
Jej zdaniem w pozostałych przypadkach, gdy występuje zbieg przepisów nowych i starych, trudno udzielić jednoznacznej odpowiedzi, które z nich należy stosować.
Obniżenie o miesiąc
Problem, czy stosować nowe regulacje, pojawia się np. wtedy, gdy matka dziecka 1 października 2013 r. przebywa na 3-letnim urlopie wychowawczym. Zgodnie z obecnymi przepisami, jeśli zamierza go wykorzystać tylko jedno z rodziców, to ulega on skróceniu do 35 miesięcy. W sytuacji pobranego już, pełnego 36-miesięcznego urlopu pojawia się pytanie, czy pracodawca powinien go skrócić. Eksperci nie są zgodni, jak powinna postąpić firma.
– Zasadą jest stosowanie nowych przepisów również do stanów i sytuacji, które mają miejsce w chwili wejścia w życie tych regulacji, gdy nie ma do nich przepisów przejściowych. Stosując tę regułę w tym przypadku, należałoby obniżyć wymiar urlopu o miesiąc – uważa Karolina Schiffter.
– W mojej ocenie jest to niedopuszczalne – mówi tymczasem Grzegorz Orłowski, radca prawny z kancelarii Orłowski-Patulski-Walczak. – Skrócenie już udzielonego urlopu, musiałby przewidywać przepis przejściowy. Takiej regulacji brak, nie ma więc podstawy prawnej do obniżenia wymiaru – argumentuje.
W jego opinii kłopotu nie będzie, jeśli wychowawczy udzielany jest nie w całości, lecz w częściach. – Wówczas skrócenie go o miesiąc będzie dopuszczalne. Decydujący jest bowiem moment udzielenia danej części urlopu – podkreśla Grzegorz Orłowski.
Opieka a wypoczynek
Problemy mogą powstać także w związku z wprowadzeniem nowej zasady, w myśl której wymiar urlopu wypoczynkowego pracownika nie będzie obniżany, jeśli w danym roku kalendarzowym korzystał on z urlopu wychowawczego i w tym samym roku powrócił do pracy. Przepisy obowiązujące do końca września przewidywały proporcjonalne obniżenie urlopu wypoczynkowego o czas, w którym pracownik korzystał z urlopu wychowawczego. Nowe regulacje znoszą to ograniczenie. Od 1 października zatrudniony, mimo korzystania z opieki nad dzieckiem, powinien móc wykorzystać także pełny urlop wypoczynkowy za dany rok. Również i w tym przypadku nie wiadomo, jak nowe przepisy stosować do osób wracających po wychowawczym po 1 października 2013 r.
– Za okres urlopu wychowawczego, z którego pracownik korzystał przed 1 października, należałoby zastosować proporcjonalne obniżenie jego urlopu wypoczynkowego. A nowe zasady, przewidujące nieobniżanie tego drugiego, zastosować dopiero po tej dacie. To rozwiązanie sprawiedliwe, ale wobec braku przepisów przejściowych ryzykowne. Sąd lub Państwowa Inspekcja Pracy mogą ocenić to inaczej – zauważa Karolina Schiffter.
Według Grzegorza Orłowskiego w tym wypadku należy stosować tylko nowe przepisy. Urlop wypoczynkowy powinien być udzielony pracownikowi w całości, bez jego proporcjonalnego obniżenia za okres urlopu wychowawczego przed 1 października 2013 r.
