Firmy nie tylko muszą płacić składki na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne, lecz także ponosić koszty związane z badaniami lekarskimi czy szkoleniem bhp. Można tego uniknąć tylko w wyjątkowych sytuacjach.

Czy przedsiębiorca musi przeszkolić zleceniobiorcę

Właściciel firmy zimą na podstawie umowy-zlecenia zatrudnia osoby do odśnieżania dachów. Chętni muszą jednak stawić się wcześniej w firmie, żeby przejść szkolenie z zakresu bhp. Czy faktycznie jest ono konieczne?
Na pracodawcy ciąży obowiązek zagwarantowania bezpiecznych i higienicznych warunki pracy nie tylko osobom zatrudnionym na podstawie umowy o pracę, ale także tym wykonywującym pracę na podstawie umowy-zlecenia. Dotyczy to zarówno czynności wykonywanych na terenie firmy, jak i prac wykonywanych w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę. Tak jak to będzie w tym przypadku. Obowiązek ten wynika z art. 304 kodeksu pracy, który nakłada na pracodawcę obowiązek zapewnienia bezpiecznych warunków pracy bez względu na rodzaj umowy, na podstawie której pracownicy świadczą pracę. Aby nie doszło do wypadku, zleceniobiorcy mają również obowiązek przestrzegania przepisów bhp na równi z pracownikami.
Oznacza to, że takie osoby obowiązkowo muszą stosować się do wydawanych poleceń i wskazówek przełożonych, dbać o należyty stan maszyn, urządzeń, narzędzi i sprzętu oraz o porządek i ład w miejscu pracy. Będzie to jednak możliwe dopiero wówczas, jeśli osoby zatrudnione będą znać przepisy i zasady bezpieczeństwa i higieny pracy. Tym samym niezbędny jest ich udział w szkoleniach i instruktażach z zakresu bhp oraz poddawanie się wymaganym egzaminom sprawdzającym. Osoby powinny być przeszkolone o konieczności niezwłocznego zawiadomienia przełożonego o zauważonym w zakładzie pracy wypadku albo zagrożeniu życia lub zdrowia ludzkiego oraz ostrzeżenia współpracowników, a także innych osób znajdujących się w rejonie zagrożenia, o grożącym im niebezpieczeństwie.
Podstawa prawna
Art. 211, 304, 3041 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn. zm.).

Czy pracujący na zlecenie jest zwolniony ze składki

Firma transportowa na podstawie umowy-zlecenia zatrudnia kierowców rozwożących towar na terenie całego województwa. Takie osoby wykonują prace wyłącznie na rzecz jednej firmy. Czy przedsiębiorca może być zwolniony z obowiązku opłacania składek wypadkowych?
Ubezpieczenie wypadkowe obowiązuje w przypadku wszystkich osób podlegających ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu.
Płatnicy składek na ubezpieczenia wypadkowe podzieleni są na trzy grupy. Pierwsza to firmy zgłaszające do wypadkowego nie więcej niż dziewięć osób. Druga to płatnicy zgłaszający do ubezpieczenia wypadkowego co najmniej 10 osób. Ostatnia, trzecia grupa, to ci przedsiębiorcy, którzy przez ostatnie trzy kolejne lata składali w ZUS dokument o nazwie: Informacja o danych do ustalenia składki na ubezpieczenie wypadkowe na formularzu ZUS IWA.
Wszyscy płatnicy z pierwszej grupy, to znaczy ci zgłaszający do ubezpieczenia wypadkowego nie więcej niż dziewięć osób, płacą składkę wypadkową w jednakowej wysokości, wynoszącej obecnie 1,93 proc. podstawy wymiaru składek. Składka dla tej grupy płatników jest zryczałtowana i wynosi 50 proc. najwyższej stopy procentowej ustalonej na dany rok składkowy dla poszczególnych grup działalności gospodarczej (według PKD). Płatnicy z drugiej grupy to te firmy, które zgłaszają do ubezpieczenia 10 i więcej osób, i jednocześnie nie mają obowiązku przekazywania ZUS informacji ZUS IWA za trzy ostatnie lata. Ustalają one wysokość stopy procentowej składki wypadkowej w zależności od grupy działalności PKD, do której należy płatnik. W ostatnim, trzecim przypadku stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe ustala ZUS. Firmy którym stawki ubezpieczenia, wypadkowego wylicza ZUS, do 20 kwietnia otrzymują z ZUS zawiadomienie o wysokości stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe. Jeśli jednak płatnik do 30 kwietnia nie otrzyma tego zawiadomienia, to powinien sam zgłosić się do swojego oddziału ZUS, gdzie zostanie mu podana odpowiednia stawka.
Podstawa prawna
Art. 27–33 ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (t.j. Dz.U. z 2009 r. nr 167 poz. 1322 z późn. zm.).

Czy zleceniobiorca musi mieć badania lekarskie

Osoba zainteresowana podjęciem pracy na podstawie umowy-zlecenia powinna ze względu na rodzaj wykonywanej pracy przejść badanie u lekarza medycyny pracy. Czy takie badanie jest obowiązkowe?
Obowiązkiem przedsiębiorcy jest zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków podczas świadczenia usług przez zleceniobiorcę. Natomiast osoby fizyczne, wykonujące pracę na innej podstawie niż stosunek pracy (a zatem także zleceniobiorcy) mają obowiązek poddawania się wstępnym, okresowym, kontrolnym i innym zaleconym badaniom lekarskim, w zakresie określonym przez pracodawcę lub inny podmiot organizujący pracę.
Oznacza to, iż to pracodawca decyduje, czy skieruje zleceniobiorcę na badania lekarskie, czy też nie. A zależy to właśnie od rodzaju pracy. Jeżeli zagrożenia związane z warunkami pracy lub jej przebiegiem są na tyle duże, że nawet do doraźnego wykonywania tych prac lub przebywania w tych warunkach były dopuszczane wyłącznie osoby fizyczne z odpowiednim stanem zdrowia i przeszkoleniem bhp, to pracodawca lub inny podmiot organizujący pracę może wymagać od osoby, z którą zawiera umowę cywilną, aby poddała się badaniu lekarskiemu lub szkoleniu w zakresie bhp.
Takie stanowisko potwierdza również orzecznictwo. W ocenie sądów ubezpieczeń społecznych, jeśli pomimo braku wyraźnego nakazu przeprowadzania szkoleń z zakresu bhp oraz kierowania na badania lekarskie, rodzaj wykonywanej pracy i stopień zagrożeń związanych z warunkami pracy wskazywał na celowość dopuszczania do pracy wyłącznie osób cieszących się odpowiednim stanem zdrowia i przeszkolonych w zakresie bhp, pracodawca może wymagać od osoby, z którą zawiera umowę cywilnoprawną, poddania się badaniu lekarskiemu.
Kwestie związane z przeprowadzaniem badań lekarskich zleceniobiorców należy jednak zapisać w umowie-zleceniu. Także tam trzeba określić również to, która ze stron ponosi koszty tych badań. Jeśli ta kwestia nie zostanie uregulowana w takim dokumencie, to należało przyjąć, że skoro obowiązkiem pracodawcy jest zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków podczas świadczenia usług przez zleceniobiorcę, to koszt tych badań powinien również ponieść zleceniodawca. Takie badanie zleceniobiorca może wykonać u każdego lekarza medycyny pracy.
Podstawa prawna
Art. 211, 304, 3041 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn. zm.).

Czy firma może być zwolniona z płacenia składek

Wchodząca na polski rynek firma nie chce ponosić kosztów związanych z opłacaniem składek na ubezpieczenie społeczne. Z tego powodu chce zatrudniać osoby tylko na umowę-zlecenia. Czy w takiej sytuacji może być zwolniona z opłacania niektórych składek?
Na podstawie obecnie obowiązujących przepisów o obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne decyduje to, czy zainteresowany podjęciem takiej pracy posiada inny tytuł ubezpieczenia społecznego.
Firma nie będzie miała obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne, jeśli zatrudni uczniów lub studentów, którzy nie ukończyli 26. roku życia. Nadal obowiązują przepisy, zgodnie z którymi osoba zatrudniona w innej firmie, z wynagrodzeniem równym bądź wyższym od minimalnego wynagrodzenia za pracę, opłaca składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe dobrowolnie, chorobowe zaś wcale. Składki wypadkowe są odprowadzane tylko wówczas, jeśli przekazywane są za nią do ZUS opłaty na ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe). Jeśli takowe obciążenia nie są ponoszone, to z tytułu zatrudnienia takiej osoby obowiązkowo są płacone składki zdrowotne. Firmy stosują także podpisywanie kilku umów-zleceń. Składki płacone są wówczas od tej pierwszej umowy zawieranej na najniższą kwotę. Od pozostałych prac ubezpieczenia emerytalne i rentowe mogą być odprowadzana dobrowolnie.
Chorobowe nie jest płacone podobnie jak wypadkowe, bowiem w tym przypadku obowiązuje zasada, że danina jest ponoszona tylko wówczas, jeśli zainteresowany podlega ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu. W takiej sytuacji tylko składki zdrowotne są obowiązkowe. Jeśli zaś przedsiębiorca zdecyduje się na podpisanie umowy-zlecenia z emerytami lub rencistami, wówczas opłaca obowiązkowo składki emerytalne i rentowe. Chorobowe mogą być płacone dobrowolnie. Do tego jeszcze dojdą koszty składek na ubezpieczenie wypadkowe oraz zdrowotne.
Podstawa prawna
Art. 4–9, 13, 18 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2009 r. nr 205, poz. 1585 z późn. zm.).

Czy firma musi zapłacić składki na Fundusz Pracy

Przedsiębiorca rozwija firmę handlową. Obawiając się jednak kosztów związanych z zatrudnianiem pracowników, chce część osób przyjąć na podstawie umów-zleceń. Czy jeśli zatrudni osoby starsze, to będzie musiał za nie płacić składki na Fundusz Pracy?
Składka na Fundusz Pracy nie jest opłacana za osoby, które ukończyły 55 lat (kobieta) i 60 lat (mężczyzna). Zwolnienie obowiązuje od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dana osoba ukończyła ten wiek. Jeżeli data ta przypada pierwszego dnia danego miesiąca, to składka za ten miesiąc nie powinna być opłacana. To zwolnienie ma zastosowanie do wszystkich ubezpieczonych, a więc również do zleceniobiorców.
W sytuacji, gdy płatnik składek opłacał składki na FP także za osoby, za które, z uwagi na wysokość uzyskiwanego wynagrodzenia i brak innych tytułów do obowiązkowych ubezpieczeń, składka nie powinna być opłacana, powstaje nadpłata. Płatnik powinien wówczas złożyć korektę deklaracji rozliczeniowej ZUS DRA za każdy miesiąc, za który składki na FP były nieprawidłowo opłacane, i wykazać tę składkę tylko za zleceniobiorców, za których istniał obowiązek opłacania składki. Po złożeniu korekty dokumentów na koncie płatnika powstanie nadpłata składek, jeżeli płatnik nie posiada zaległości za wcześniejsze okresy. Nienależnie opłacone składki podlegają zaliczeniu przez ZUS z urzędu na poczet zaległych lub bieżących składek, a w razie ich braku – na poczet przyszłych składek, chyba że płatnik składek złoży wniosek o ich zwrot.
Podstawa prawna
Art. 2, 104, art. 104b ust. 2, art. 107 ust. 1–2 ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudniania i instytucjach rynku pracy (Dz.U. z 2008 r. , nr 69, poz. 415 z późn. zm.).