Pracownik samorządowy tymczasowo aresztowany może pobierać połowę pensji przez cały okres nieobecności. Zatrudniony w administracji rządowej – tylko przez trzy miesiące.
Praca urzędnika państwowego wiąże się z obowiązkiem posiadania m.in. nieskazitelnej opinii. Takie określenie nie zostało szczegółowo zdefiniowane w przepisach. W efekcie dla jednego szefa sytuacja, w której pracownik jest podejrzany o przestępstwo, wystarcza do jego zwolnienia, a z kolei inny będzie czekał na ostateczne rozstrzygnięcie sądu.
Przepisy dotyczące urzędów państwowych, służby cywilnej i pracowników samorządowych określają, jakie kroki może podjąć przełożony wobec tymczasowo aresztowanego.

Połowa wynagrodzenia

Do zatrudnionych m.in. w kancelariach Sejmu, Senatu, a także niektórych innych urzędach centralnych, w tym regionalnych izbach obrachunkowych, ma zastosowanie ustawa o pracownikach urzędów państwowych. Zgodnie z art. 11 urzędnik państwowy zostaje z mocy prawa zawieszony w pełnieniu obowiązków służbowych w razie tymczasowego aresztowania do czasu wygaśnięcia stosunku pracy. To oznacza, że jeśli jest zatrudniony na stałe, nie zostaje w takim przypadku automatycznie zwolniony.
Wspomniane zawieszenie nie jest stosowane, jeśli zatrudniający zwolnił wcześniej pracownika dyscyplinarnie lub przed zatrzymaniem podwładnego upłynął już okres wypowiedzenia. Jeśli nie zdecyduje się na zwolnienie bez wypowiedzenia, musi się zastosować do art. 11 ustawy (czyli poczekać na rozstrzygnięcie lub wygaśnięcie umowy terminowej). Nie można zastosować art. 151, który przewiduje zwolnienie z pełnienia obowiązków.
Co ważne, w okresie aresztowania pracownik nie świadczy pracy, lecz jego wynagrodzenie w tym czasie ulega tylko ograniczeniu do połowy. Jeśli zapadnie wyrok uniewinniający lub postępowanie karne zostanie umorzone, wypłaca mu się pozostałą część wynagrodzenia. Takiego wyrównania nie otrzyma, jeśli postępowanie karne zostało umorzone warunkowo lub na podstawie amnestii.

Problemy z wyliczeniem

Inaczej kwestie tymczasowego aresztowania pracownika reguluje ustawa o służbie cywilnej. Na podstawie art. 68 stosunek pracy członka korpusu służby cywilnej czasowo zatrzymanego jest zawieszany z mocy prawa. W tym okresie otrzymuje on połowę wynagrodzenia przysługującego mu do dnia aresztowania. W przypadku ustawy o pracownikach państwowych jest mowa tylko o połowie wynagrodzenia (nie precyzuje ona, o jaką pensję chodzi). W efekcie mogą wystąpić problemy przy interpretacji, jak ma być naliczane to świadczenie, czy np. ma być to połowa średniej pensji z ostatniego roku. W tym przypadku warto posiłkować się rozwiązaniami dotyczącymi członków korpusu służby cywilnej.
W przypadku umorzenia postępowania karnego albo wydania wyroku uniewinniającego osoby zatrudnionej w administracji rządowej (cały korpus służby cywilnej) trzeba jej wypłacić pozostałą część wynagrodzenia miesięcznego. Takim urzędnikom też nie należy się wyrównanie w razie warunkowego umorzenia postępowania karnego. Ustawa o służbie cywilnej nie wspomina już jednak np. o amnestii (jak ma to miejsce w przepisach o pracownikach urzędów państwowych).
W administracji rządowej, do której należy korpus służby cywilnej, jest też doprecyzowane, jak należy rozumieć okres zawieszenia stosunku pracy w trakcie tymczasowego aresztowania. Zgodnie z art. 68 ust. 3 ustawy czas ten musi być wliczony do zatrudnienia.

Dłuższa nieobecność

W administracji rządowej inaczej jest też rozstrzygnięta sprawa nieobecności zatrudnionego z powodu przeciągającego się zatrzymania. Na podstawie art. 70 pkt 6 stosunek pracy urzędnika służby cywilnej wygasa po upływie trzech miesięcy od momentu tymczasowego aresztowania.
Dyrektor generalny musi przyjąć urzędnika ponownie do pracy, jeśli postępowanie karne zostało umorzone lub gdy zapadł wyrok uniewinniający. Warunkiem jest, aby zainteresowany zgłosił swój powrót do pracy w ciągu siedmiu dni od uprawomocnienia się orzeczenia. Ta zasada nie ma zastosowania w przypadku, gdy postępowanie karne umorzono z powodu przedawnienia albo amnestii, a także w razie warunkowego umorzenia postępowania. W razie odmowy ponownego zatrudnienia w służbie cywilnej przysługuje odwołanie do sądu pracy.
Ta zasada dotyczy tylko urzędników mianowanych, których w korpusie służby cywilnej jest nieco ponad 6 proc. W kwestiach nieuregulowanych wobec pracowników służby cywilnej stosuje się kodeks pracy. Można przyjąć, że do tej grupy osób ma zastosowanie art. 66 k.p. Ten przewiduje wygaśnięcie stosunku pracy po upływie trzech miesięcy tymczasowego aresztowania, chyba że pracodawca wcześniej zwolnił go dyscyplinarnie. Zatrudniający ma obowiązek ponownego przyjęcia takiej osoby na tych samych zasadach i trybie, jak w przypadku urzędników mianowanych służby cywilnej. Nie było orzeczeń SN, które kwestionowałyby mechanizm zastosowania k.p. do tymczasowo aresztowanych pracowników służby cywilnej.

Trwanie na stanowisku

W odniesieniu do osób zatrudnionych m.in. w gminach zasady postępowania wobec zatrzymanego urzędnika tylko w ograniczonej części są zbliżone do ustawy o służbie cywilnej. SN uznał też, że nie można stosować wobec nich rozwiązań przewidzianych w kodeksie pracy.
Na podstawie art. 35 zatrudnienie pracownika samorządowego tymczasowo aresztowanego ulega zawieszeniu z mocy prawa. W tym okresie otrzymuje on połowę wynagrodzenia. W przypadku umorzenia postępowania karnego albo wyroku uniewinniającego musi otrzymać pozostałą część pensji. Podobnie jak w służbie cywilnej, obowiązuje wyjątek, który nie dotyczy warunkowego umorzenia postępowania karnego. W ustawie o pracownikach samorządowych nie określa się, że po trzech miesiącach stosunek pracy ulega wygaśnięciu.
SN w uchwale z 14 stycznia 2010 r. (sygn. akt III PZP 4/09) orzekł, że art. 35 ustawy o pracownikach samorządowych zawiera całą regulację z zakresu prawa pracy dotyczącą aresztu tymczasowego. Nie ma podstaw do stosowania, na mocy art. 43 ust. 1 tej ustawy, przepisu art. 66 par. 1 k.p. przewidującego wygaśnięcie stosunku pracy z upływem 3 miesięcy tymczasowego aresztowania.
Podstawa prawna
Art. 35 ustawy z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (t.j. Dz.U. nr 223, poz. 1458 z późn. zm.).
Art. 11 ustawy z 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 269).
Art. 68, 70, 96 ustawy z 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej (t.j. Dz.U. nr 227, poz. 1505 z późn. zm.).
Art. 66 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn. zm.).