Subskrybuj nas na Youtube
Jeśli stosunek pracy ustaje na skutek śmierci zatrudnionego, jego spadkobiercy mają prawo do ekwiwalentu za niewykorzystaną przez niego część urlopu. Prawo do corocznego, płatnego wypoczynku ma bowiem ściśle majątkowy charakter. Śmierć nie może z mocą wsteczną pozbawiać takiego majątku.
Tak wynika z wyroku Trybunału Sprawiedliwości UE z 6 listopada 2018 r. Rozpatrywał on połączone sprawy dwóch spadkobierczyń z Niemiec, których mężowie zmarli w trakcie trwania stosunku pracy. Pierwsza z nich wystąpiła do pracodawcy publicznego o wypłatę ekwiwalentu za 25 dni urlopu niewykorzystanego przez zmarłego męża. Druga zawnioskowała o to do pracodawcy prywatnego (chodziło o świadczenie za 32 dni). W obu przypadkach odmówiono przekazania pieniędzy. Sprawy ostatecznie trafiły do federalnego sądu pracy, a ten powziął wątpliwości co do zgodności niemieckiego prawa z ustawodawstwem unijnym. Chodzi o przepis, który w praktyce przewiduje, że prawo do corocznego płatnego urlopu przysługujące pracownikowi wygasa z chwilą jego śmierci, wobec czego nie może zostać przekształcone w roszczenie o ekwiwalent pieniężny (ani wejść do masy spadkowej). Niemiecki sąd skierował więc pytania prejudycjalne do TSUE (m.in., czy ustawodawstwo unijne bezpośrednio zobowiązuje pracodawcę do wypłaty ekwiwalentu za urlop niewykorzystany przez osobę zmarłą, nawet jeśli przepisy krajowe wykluczają taką możliwość).
Trybunał wskazał, że pozbawienie spadkobierców prawa do ekwiwalentu jest sprzeczne z art. 7 dyrektywy 2003/88/WE z 4 listopada 2003 r. dotyczącej niektórych aspektów organizacji czasu pracy (Dz.U. z 2003 r., L 299, s. 9) oraz art. 31 ust. 2 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej (Dz.U. z 2012 r., C 326/391). Wynika to z wcześniejszego orzecznictwa TSUE. W wyroku z 12 czerwca 2014 r. (sprawa Bollacke, sygn. akt C 118/13) orzekł on, że niedopuszczalne jest wprowadzanie przepisów krajowych, zgodnie z którymi prawo do płatnego urlopu wygasa, a prawo do ekwiwalentu pieniężnego nie powstaje w sytuacji, gdy stosunek pracy ustaje ze względu na śmierć zatrudnionego. Wspomniany art. 7 dyrektywy nie ustanawia żadnego warunku w zakresie przyznania prawa do ekwiwalentu poza ustaniem stosunku pracy i niewykorzystaniem przez pracownika całego urlopu, do którego miał on prawo w chwili zakończenia zatrudnienia. Powód ustania stosunku pracy nie ma więc w tym zakresie znaczenia. Trybunał podkreślił, że nabyte prawo do corocznego, płatnego urlopu ma charakter ściśle majątkowy. Skoro stało się częścią majątku danej osoby, to śmierć nie może z mocą wsteczną pozbawić jej tych środków (oraz osób, którym przekazuje się je w drodze dziedziczenia).
TSUE wskazał też, że jeśli przepisy krajowe wprost wykluczają możliwość wypłaty ekwiwalentu spadkobiercom, to sąd krajowy ma obowiązek odstąpić od ich stosowania i zapewnić wypłatę świadczenia następcom majątkowym. W przypadku pracodawcy publicznego podstawą takiego działania będzie art. 7 dyrektywy 2003/88/WE oraz art. 31 ust. 2 karty, a w przypadku firmy prywatnej – druga z przywołanych regulacji.
Wyrok ma istotne znaczenie dla zatrudnionych w Niemczech. W przypadku osób pracujących w Polsce doprecyzowuje on jedynie uprawnienie, które już jest zagwarantowane w krajowych przepisach (na podstawie art. 631 kodeksu pracy).
ORZECZNICTWO
Wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE z 6 listopada 2018 r. (w sprawach połączonych C 569/16 i C 570/16).
