Kodeks pracy nie definiuje pojęcia stażu pracy, ale w praktyce jest on rozumiany albo jako ogólny okres zatrudnienia pracownika, albo jako zakładowy staż pracy, czyli okres zatrudnienia u danego pracodawcy.
Ogólny staż pracy. Do ogólnego stażu pracy zalicza się przede wszystkim okresy zatrudnienia na podstawie stosunku pracy, a więc na podstawie umowy o pracę, mianowania, powołania, wyboru lub spółdzielczej umowy o pracę. Nie ma w tym wypadku znaczenia wymiar etatu czy sposób rozwiązania stosunku pracy.
Natomiast do stażu pracy nie wlicza się okresów, kiedy pracownik wykonywał pracę na podstawie umów cywilnoprawnych oraz gdy prowadził działalność gospodarczą. Jednocześnie niemal każda umowa zlecenie podlega obowiązkowo ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu, dlatego na przykład okres pracy na zleceniu wlicza się do emerytury jako okres składkowy. Więcej na ten temat przeczytasz tutaj>>
Do okresu zatrudnienia wlicza się przy tym wszystkie okresy pracy w poprzednich zakładach, bez względu na przerwy w zatrudnieniu oraz sposób ustania stosunku pracy. Jednak jeżeli w jednym z okresów pracownik był zatrudniony na podstawie więcej niż jednego stosunku pracy, to do stażu pracy wlicza się tylko okres pracy w jednym miejscu pracy.
Do staży pracy wliczają się także okresy pozostawania poza stosunkiem pracy, jeśli konkretne przepisy prawa stanowią, że jest to dopuszczalne. Zalicza się do nich między innymi okres:
- za który sąd przyznał wynagrodzenie pracownikowi przywróconemu do pracy, jeśli pracownik podjął pracę;
- o który skrócono czas wypowiedzenia w razie zwolnienia pracownika z pracy z przyczyn leżących po stronie pracodawcy, za który przyznano pracownikowi odszkodowanie;
- prowadzenia indywidualnego gospodarstwa rolnego lub pracy w takim gospodarstwie prowadzonym przez współmałżonka;
- czynnej i zawodowej służby wojskowej;
- pobierania zasiłku dla bezrobotnych i stypendium otrzymywanego przez bezrobotnego w trakcie szkolenia, na które został skierowany przez starostę, a także stypendium otrzymywanego bądź w trakcie odbywania stażu na podstawie skierowania starosty, bądź przez uczestnika przygotowania zawodowego dorosłych;
- pracy za granicą u pracodawcy zagranicznego;
- odbywania studiów doktoranckich – jednak nie więcej niż 4 lata i pod warunkiem uzyskania stopnia doktora.
Powyższe okresy oraz okresy zatrudnienia podlegają zsumowaniu i wliczeniu do ogólnego stażu pracy.
Staż pracy ma wpływ na przy ustalaniu uprawnień pracowniczych zatrudnionego, takich jak prawo do urlopu wypoczynkowego - przy zatrudnieniu poniżej 10 lat wynosi on 20 dni, powyżej 10 lat – 26 dni czy urlopu wychowawczego, który przysługuje najwcześniej po sześciu miesiącach zatrudnienia.
Staż zakładowy. Wyróżniamy jeszcze staż zakładowy, czyli okres zatrudnienia u danego pracodawcy. Sumuje się przy tym wszystkie okresy pracy w danej firmie, a więc jeśli pracownik był kilkakrotnie zatrudniany przez tego pracodawcę (także w znacznych odstępach czasu), wszystkie te okresy uwzględnia się przy ustalaniu zakładowego stażu pracy. Do stażu zakładowego wlicza się również okresy zatrudnienia u poprzedniego pracodawcy, jeżeli zmiana pracodawcy nastąpiła z powodu przejścia zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę. We wszystkich tych wypadkach chodzi o okresy zatrudnienia na podstawie stosunku pracy.
Od stażu zakładowego zależy między innymi:
- prawo do dłuższego okresu wypowiedzenia - w przypadku umowy na czas nieokreślony wynosi: 2 tygodnie, jeśli pracownik zatrudniony był krócej niż 6 miesięcy u danego pracodawcy; miesiąc, jeśli pracownik był zatrudniony przynajmniej 6 miesięcy; 3 miesiące, jeśli pracownik pracuje u danego pracodawcy co najmniej 3 lata;
- ochrona przed rozwiązaniem umowy bez wypowiedzenia z powodu długotrwałej choroby - w przypadku pracowników, których staż zakładowy jest krótszy niż 6 miesięcy, przesłanką rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia przez pracodawcę jest okres niezdolności do pracy pracownika, spowodowany chorobą trwającą przez okres dłuższy niż 3 miesiące,
- prawo do odprawy pracowniczej - wysokość odprawy zależy u stażu zatrudnienia u danego pracodawcy, a więcej na ten temat czytaj tutaj>>
- wysokość odprawy pośmiertnej;
- prawo do nagrody jubileuszowej czy dodatku za wieloletnią pracę- więcej na ten temat czytaj tutaj>>