Zatrudnianie cudzoziemców: Co zmieniło się w procedurze oświadczeniowej

Najwięcej zmian w przepisach imigracyjnych, które weszły w życie z początkiem 2018 r., dotyczyło procedury powierzania pracy cudzoziemcom z niektórych państw na podstawie oświadczeń pracodawców, rejestrowanych przez powiatowe urzędy pracy. Wielu przedsiębiorców obawiało się tych zmian.

Dotychczas bowiem procedura oświadczeniowa umożliwiała legalizację pracy cudzoziemców we w miarę krótkim terminie, co pozwalało pracodawcom elastycznie reagować, gdy zachodziła potrzeba szybkiego zatrudnienia dodatkowych pracowników zza wschodniej granicy. Obawy przedsiębiorców związane były przede wszystkich z wydłużeniem terminów rejestrowania oświadczeń, a także ze zwiększeniem liczby formalności i dokumentów niezbędnych w tej procedurze.

Problemy z zatrudnianiem cudzoziemców. Oto odpowiedzi na pytania

Choć zmiany są dość znaczne, to jednak z praktyki wynika, że nie powodują one znaczących utrudnień dla przedsiębiorców. Aby jednak procedura przebiegła gładko, warto poznać różnice między „starymi” i „nowymi” zasadami rejestrowania oświadczeń. Ich porównanie będzie przydatne zwłaszcza dla tych, którzy do tej pory nie mieli okazji przetestować nowych rozwiązań w praktyce, a byli przyzwyczajeni do starej procedury.

	Jak było do 31 grudnia 2017 r.	Jak jest od 1 stycznia 2018 r.
Podstawa prawna powierzenia pracy cudzoziemcowi spoza UE	Procedura oświadczeniowa uregulowana była tylko w jednym krótkim przepisie rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej z 21 kwietnia 2015 r. w sprawie przypadków, w których powierzenie wykonywania pracy cudzoziemcowi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest dopuszczalne bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę (par. 1 pkt 20 – obecnie uchylony; Dz.U. poz. 588 – w brzmieniu obowiązującym do końca 2017 r.). Nie było określonych warunków rejestracji oświadczenia i wyraźnych przepisów przewidujących możliwość odmowy rejestracji. W praktyce prowadziło to do licznych nadużyć w uzyskiwaniu oświadczeń, jak np. handel oświadczeniami (oświadczenie pozwalało bowiem uzyskać wizę na wjazd do Polski).	Ustawa z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy(t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1065 ze zm.).
Nazwa dokumentu umożliwiającego cudzoziemcowi podjęcie pracy na oświadczeniu	Oświadczenie o zamiarze powierzenia wykonywania pracy cudzoziemcowi	Oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi
Osoby uprawnione do pracy na oświadczeniu	Wyłącznie obywatele Armenii, Białorusi, Gruzji, Mołdawii, Rosji lub Ukrainy.	Krąg osób, które mogą pracować na podstawie oświadczenia, nie uległ zmianie. Przy czym minister właściwy ds. pracy ma uprawnienie do określenia w drodze rozporządzenia zawodów, w których pracę na podstawie oświadczenia będą mogli wykonywać także obywatele innych państw. Taki akt wykonawczy do tej pory nie został jednak wydany.
Sektory gospodarki, dla których można uzyskać oświadczenie	Oświadczenie można było uzyskać dla wszystkich zawodów wykonywanych we wszystkich sektorach gospodarki.	Nie ma możliwości rejestracji oświadczeń dla prac sezonowych w rozumieniu przepisów dotyczących zezwoleń na pracę sezonową. Dla takich prac pracodawca musi uzyskać zezwolenie na pracę sezonową i nie może zastąpić go uzyskaniem wpisu oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy do ewidencji oświadczeń. Powiatowy urząd pracy (PUP) odmówi bowiem wpisu takiego oświadczenia.
Test rynku pracy	Brak konieczności przeprowadzenia przed złożeniem oświadczenia testu rynku pracy (tj. procedury weryfikacji, czy potrzeby pracodawcy mogą być zaspokojone na lokalnym rynku pracy – obejmującej rekrutację prowadzoną przez urząd pracy). Niektóre urzędy wymagały jednak przeprowadzenia uproszczonego testu rynku pracy, czyli złożenia w PUP oferty pracy w celu weryfikacji przez urząd, czy w rejestrze bezrobotnych nie ma osób spełniających wymagania na dane stanowisko, na którym pracodawca zamierza zatrudnić cudzoziemca.	Brak obowiązku przeprowadzania testu rynku pracy.
Właściwość urzędu pracy	PUP właściwy ze względu na siedzibę pracodawcy.	Bez zmian
Złożoność procedury	Procedura jednoetapowa – wystarczyło złożyć oświadczenie, które było rejestrowane przez urząd.	Procedura dwuetapowa. Oprócz złożenia oświadczenia w urzędzie i uzyskania wpisu do ewidencji oświadczeń pracodawca musi zawiadomić urząd o rozpoczęciu pracy przez cudzoziemca – najpóźniej w dniu, w którym ten zaczyna pracę.
Dokumenty	Brak obowiązku załączania jakichkolwiek dokumentów.	Do oświadczenia należy dołączyć:wypis z Krajowego Rejestru Sądowego,kopię wszystkich stron paszportu cudzoziemca,dowód uiszczenia opłaty,oświadczenie o niekaralności,inne dokumenty wymagane przez urząd, np. kopię karty pobytu.
Opłata od wniosku o rejestrację oświadczenia	Brak	30 zł
Czas rozpatrywania wniosku	Przepisy nie określały terminu – w praktyce trwało to od 1 do 14 dni roboczych w zależności od urzędu.	Siedem dni roboczych. Jednakże w sprawach wymagających postępowania wyjaśniającego ulega on wydłużeniu aż do 30 dni.
Odwołanie od negatywnej decyzji	Brak prawa odwołania od odmowy rejestracji.	Odmowa następuje w formie decyzji administracyjnej, a pracodawca ma prawo odwołać się od negatywnego dla siebie rozstrzygnięcia.
Maksymalny okres pracy na oświadczeniu	Łączny okres zatrudnienia w Polsce (niezależnie od liczby pracodawców) nie może przekraczać 6 miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy.	Bez zmian
Praca po wygaśnięciu oświadczenia	Praca wykonywana po wygaśnięciu oświadczenia i przed uzyskaniem nowego prawa do pracy (np. zezwolenia na pracę) była nielegalna.	Możliwość kontynuowania przez cudzoziemca dotychczasowej pracy po wygaśnięciu oświadczenia, jeżeli w celu jej legalizacji pracodawca złożył wniosek o zezwolenie na pracę lub pracownik złożył wniosek o zezwolenie na pobyt w celu wykonywania pracy (np. zezwolenie na pobyt czasowy i pracę).