Ze względu na brak wolnej przestrzeni roboczej oraz szczególne potrzeby pracodawcy zamierzamy utworzyć czasowe stanowisko pracy w pomieszczeniu bez dostępu do oświetlenia naturalnego. Czy takie działanie wymaga zgody inspekcji sanitarnej? Zastanawiamy się również, czy ma jakieś znaczenie to, że pracownik zatrudniony na tym stanowisku będzie wykonywał pracę w niepełnym wymiarze czasu pracy?
Generalny obowiązek zapewnienia odpowiednich warunków lokalowych w miejscu, w którym jest wykonywana praca, przewiduje art. 214 kodeksu pracy. Stosownie do postanowień tego przepisu pracodawca ma obowiązek zagwarantować wykonywanie obowiązków w pomieszczeniach pracy odpowiednich do rodzaju wykonywanych prac i liczby zatrudnionych pracowników. Jest on również zobowiązany utrzymywać obiekty budowlane i znajdujące się w nich pomieszczenia pracy, a także tereny i urządzenia z nimi związane w stanie zapewniającym bezpieczne i higieniczne warunki pracy.
Kwestie dotyczące oświetlenia na stanowiskach pracy reguluje rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Zgodnie z par. 25 tego rozporządzenia w pomieszczeniach stałej pracy (czyli w pomieszczeniach pracy, w których łączny czas przebywania tego samego pracownika w ciągu jednej doby przekracza cztery godziny) należy zapewnić oświetlenie dzienne. Możliwy jest jednak wyjątek od tej reguły. Stanowisko pracy może nie mieć dostępu do światła dziennego, jeśli jest to niemożliwe lub niewskazane ze względu na technologię produkcji, a na stosowanie wyłącznie elektrycznego oświetlenia pracodawca uzyska zgodę właściwego państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego, wydaną w porozumieniu z okręgowym inspektorem pracy.
W świetle powyższego należy więc stwierdzić, że pracodawca, który organizuje pracę w pomieszczeniu bez dostępu do oświetlenia naturalnego, nie ma obowiązku uzyskiwania zgody właściwego państwowego inspektora sanitarnego wydanej w porozumieniu z okręgowym inspektorem pracy, jeśli czas pracy zatrudnionej w nim osoby (osób) nie przekroczy czterech godzin w ciągu doby.
Ponadto w myśl par. 26 przywołanego wyżej rozporządzenia oświetlenie dzienne na poszczególnych stanowiskach pracy powinno być dostosowane do rodzaju wykonywanych prac i wymaganej ich dokładności oraz powinno spełniać wymagania określone w Polskiej Normie. Niezależnie od oświetlenia dziennego w pomieszczeniach pracy należy również zapewnić oświetlenie elektryczne o parametrach zgodnych z Polskimi Normami.
Odrębne normy w tym zakresie, które pracodawcy powinni również mieć na uwadze, przewiduje par. 57 rozporządzenia ministra infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Zgodnie z tym przepisem pomieszczenie przeznaczone do pobytu ludzi powinno mieć zapewnione oświetlenie dzienne dostosowane do jego przeznaczenia, kształtu i wielkości (z uwzględnieniem warunków określonych w par. 13 tego rozporządzenia oraz w ogólnych przepisach bezpieczeństwa). W pomieszczeniu przeznaczonym do pobytu ludzi stosunek powierzchni okien liczonej w świetle ościeżnic do powierzchni podłogi powinien wynosić co najmniej 1:8, natomiast w innym pomieszczeniu, w którym oświetlenie dzienne jest wymagane ze względów na przeznaczenie – co najmniej 1:12.
Przepisy dopuszczają jednak oświetlenie pomieszczenia przeznaczonego do pobytu ludzi wyłącznie światłem sztucznym, jeżeli:
1) oświetlenie dzienne nie jest konieczne lub nie jest wskazane ze względów technologicznych,
2) jest to uzasadnione celowością funkcjonalną zlokalizowania tego pomieszczenia w obiekcie podziemnym lub w części budynku pozbawionej oświetlenia dziennego.
Warto przy tym również przypomnieć, że pomieszczeniami pracy są tylko te pomieszczenia przeznaczone do pobytu pracowników, w których wykonywana jest praca. Natomiast nie uważa się za przeznaczone do pobytu pracowników pomieszczeń, w których:
a) łączny czas przebywania tych samych pracowników w ciągu jednej zmiany roboczej jest krótszy niż dwie godziny, a wykonywane czynności mają charakter dorywczy bądź praca polega na krótkotrwałym przebywaniu związanym z dozorem albo konserwacją urządzeń lub utrzymaniem czystości i porządku,
b) mają miejsce procesy technologiczne niepozwalające na zapewnienie odpowiednich warunków przebywania pracowników w celu ich obsługi, bez zastosowania środków ochrony indywidualnej i zachowania specjalnego reżimu organizacji pracy,
c) prowadzona jest hodowla roślin lub zwierząt, niezależnie od czasu przebywania w nich pracowników zajmujących się obsługą.
Podstawa prawna
Art. 214 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1666 ze zm.).
Par. 25 i par. 26 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (t.j. Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650 ze zm.).
Par. 13 oraz par. 57 rozporządzenia ministra infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 1422 ze zm.).