Pracownik może podważyć wypowiedzenie w dwóch przypadkach - w razie nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy, albo w przypadku bezprawnego zwolnienia dyscyplinarnego. Niesłusznie zwolniona osoba ma wtedy 7 dni od otrzymania dokumentu wypowiadającego umowę (14 dni przy dyscyplinarce), aby skierować sprawę do sądu, który może przyznać pracownikowi odszkodowanie lub zdecydować o przywróceniu go do pracy. Zobacz, jak odwołać się od wypowiedzenia umowy o pracę>>
Na przywrócenie do pracy mogą liczyć w szczególności (o ile pracodawca nie ogłosił upadłości lub nie jest w stanie likwidacji):
- pracownicy, którym brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego,
- pracownice w ciąży lub korzystające z urlopu macierzyńskiego,
- pracownicy korzystający ze szczególnej ochrony stosunku pracy na podstawie przepisów szczególnych (innych niż Kodeks pracy).
Jak zgłosić gotowość do pracy? Po korzystnym dla pracownika wyroku sądowym, pracodawca nie może odmówić ponownego zatrudnienia tej osoby, jeżeli w ciągu 7 dni od przywrócenia do pracy zgłosiła ona gotowość niezwłocznego podjęcia pracy (chyba, że przekroczenie terminu nastąpiło z przyczyn niezależnych od pracownika). Nie jest przy tym wymagana żadna szczególna forma zgłoszenia - jak orzekła Sąd Najwyższy (wyrok z dnia 3 czerwca 1998 r., I PKN 161/98), może to zostać dokonane przez każde zachowanie pracownika objawiające w dostateczny sposób jego zamiar kontynuacji reaktywowanego stosunku pracy.
Natomiast jeśli pracownik podjął już zatrudnienie u innego pracodawcy, jeszcze przed przywróceniem do pracy, to może bez wypowiedzenia, tylko za trzydniowym uprzedzeniem rozwiązać z nową firmą umowę o pracę w ciągu 7 dni od przywrócenia do pracy.
Na jakie stanowisko wraca pracownik? Pracownik powinien przy tym powrócić do pracy na poprzednich warunkach zatrudnienia. Stwierdzenie to zostało doprecyzowane przez orzecznictwo sądowe. Zasadniczo powinno być to więc to samo stanowisko co przed zwolnieniem. Zgodnie z orzeczeniem SN z dnia 26 stycznia 1999 r. (I PKN 557/98) pracownik powinien zostać dopuszczony do wykonywania czynności należących do jego obowiązków sprzed rozwiązania umowy o pracę. W wyroku z dnia 24 października 1997 r. (I PKN 326/97) SN jeszcze bardziej to doprecyzował, zaznaczając, iż przywrócenie do pracy na poprzednich warunkach oznacza, że pracodawca jest obowiązany zatrudnić pracownika na takim samym stanowisku jakie zajmował poprzednio, zapewnić mu możliwość wykonywania takiej samej pracy i za wynagrodzeniem zgodnym z obowiązującym u tego pracodawcy regulaminem lub taryfikatorem wynagrodzeń. Więcej na ten temat przeczytasz tutaj>>
Jakie wynagrodzenie dla powracającego pracownika? Powracającemu do firmy pracownikowi przysługuje wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy - maksymalnie za 2 miesiące, a przy 3-miesięcznym okresie wypowiedzenia nie więcej niż za miesiąc. W przypadku zwolnienia dyscyplinarnego wynagrodzenie przysługuje nie więcej niż za 3 miesiące i nie mniej niż za miesiąc. Pracownikom szczególnie chronionym przez zwolnieniem (np. w okresie przedemerytalnym czy kobietom w ciąży) przysługuje wynagrodzenie za cały czas pozostawania bez pracy.
Okres, za który pracownikowi przyznano wynagrodzenie, wlicza się do okresu zatrudnienia ponownie zatrudnionej osoby. Z kolei okresu bez wynagrodzenia nie uważa się za przerwę w zatrudnieniu pozbawiającą uprawnień, przy których liczy się nieprzerwany staż pracy.
Pracownik bez urlopu wypoczynkowego. Pomimo ciągłości zatrudnienia, pracownik za okres przymusowego bezrobocia nie nabywa prawa do urlopu wypoczynkowego. Pomiędzy rozwiązaniem umowy a ponownym podjęciem pracy nie istniał bowiem stosunek pracy, a jest on niezbędny do naliczania urlopu wypoczynkowego.
Odprawa do zwrotu. Pracownik będzie musiał także dokonać zwrotu odprawy pracowniczej, która otrzymał, jeśli stracił pracę w wyniku zwolnień grupowych czy z przyczyn niedotyczących pracowników. Jeśli sąd uzna, że faktyczną przyczyną zwolnienia nie była na przykład restrukturyzacja zakładu czy likwidacja stanowiska pracy zatrudnionego, ale chęć pozbycia się pracownika, to poszkodowany zostanie przywrócony do pracy, ale jednocześnie będzie musiał zwrócić pracodawcy już pobraną odprawę.