Prawo do reprezentowania inwestora nie zależy od zasobności jego portfela

Organizacja konsumencka ma prawo reprezentować interesy konsumentów niezależnie od tego, jakiej wielkości sumy zainwestowali oni w produkty finansowe. Przepisy dyrektywy 2004/39 w sprawie rynków instrumentów finansowych nie wprowadzają tego rodzaju rozróżnienia. Nie można więc wykluczyć bardziej zamożnych konsumentów-inwestorów z grona osób, w imieniu których może występować organizacja konsumencka – uznał Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

Z przedstawionej przez TSUE analizy wynika, że prawo europejskie nie dopuszcza sytuacji, w której najpierw dane państwo członkowskie przyznaje organizacjom konsumenckim legitymację procesową do występowania przed sądem w celu obrony indywidualnych interesów ich członków, a następnie ogranicza taką możliwość z powodu dużych zdolności finansowych członków organizacji i szczególnego rodzaju produktu finansowego, w który zainwestowali. Te kryteria mogą być jednak brane pod uwagę przy rozstrzyganiu, czy organizacja może skorzystać z państwowej pomocy prawnej, np. zwolnienia z kosztów postępowania albo obowiązku poniesienia kosztów przeciwnika procesowego, na wypadek przegranej.

Czego dotyczył spór

Sprawa dotyczyła sporu pomiędzy hiszpańskim bankiem Banco Santander a Andreą i Albertem reprezentowanymi przez stowarzyszenie konsumentów i użytkowników usług ogólnych Auge. W latach 2007–2010 Andrea i Alberto złożyli do banku polecenie zakupu produktów finansowych na łączną kwotę 900 tys. euro. Następnie Auge, działając w ich imieniu i powołując się na nieprawidłowości formalne, zażądało unieważnienia zawartych umów i zwrotu części wpłaconych środków. Sprawa znalazła finał w hiszpańskim sądzie najwyższym, który zadał pytania TSUE.

Wątpliwości hiszpańskich sędziów sprowadzały się do tego, czy legitymacja procesowa stowarzyszenia konsumentów może zostać ograniczona, gdy roszczenie dotyczy inwestorów o dużych zdolnościach finansowych. W pytaniu prejudycjalnym wskazano, że w tym przypadku dokonano transakcji, które trudno ocenić jako zwykłe i powszechne. Skorzystanie zaś przez zamożnych inwestorów z pośrednictwa stowarzyszenia konsumentów pozwala im na równi z pozostałymi konsumentami korzystać ze ,,zwolnienia z kosztów sądowych w postępowaniach sądowych o bardzo dużej wartości przedmiotu sporu, unikając zapłaty opłat sądowych i zapłaty kosztów strony przeciwnej w przypadku bezpodstawnych lub stanowiących nadużycie roszczeń”.

Z kolei Banco Santander argumentowało, że Auge nie powinno być uprawnione do występowania przed sądem w imieniu swoich członków ze względu na to, że „subskrybowane przez nich towary są spekulacyjnymi produktami finansowymi o dużej wartości ekonomicznej, a nie towarami bieżącego i powszechnego użytku, co oznacza, że wytoczone powództwo nie podlega ochronie konsumentów”.

TSUE odpowiada

TSUE nie podzielił tego punktu widzenia i uznał, że prawo do reprezentowania konsumentów przez organizacje konsumenckie nie podlega ograniczeniom ze względu na zainwestowane przez nich kwoty. Natomiast o zwolnieniu z kosztów sądowych bądź jego braku musi zadecydować sąd krajowy. ©℗

orzecznictwo