Już nie sąd w wyroku, ale prezes UOKiK w drodze decyzji stwierdzi abuzywność zapisów. Będzie również zakazywał stosowania takich postanowień.
Do tej pory zanim postanowienie trafiło do rejestru klauzul niedozwolonych, prezes UOKiK musiał najpierw złożyć pozew do Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Dopiero po wydaniu prawomocnego orzeczenia mógł je wpisać do rejestru, a następnie skontrolować, czy przedsiębiorca przestał używać takiej klauzuli. Taki tryb był czasochłonny i mało efektywny. Teraz to najpierw prezes UOKiK stwierdzi abuzywność, a dopiero po tym przedsiębiorca będzie mógł poskarżyć się na jego decyzję do SOKiK. Będzie miał na to miesiąc od momentu jej doręczenia.
Dzięki przeniesieniu kontroli klauzul abuzywnych do kompetencji prezesa UOKiK przedsiębiorca będzie miał większy wpływ na ostateczne rozstrzygnięcie. Zarówno przed, jak i w trakcie postępowania prowadzonego przez prezesa UOKiK będzie mógł podjąć określone działania lub zobowiązać się do ich podjęcia. To z kolei może pozwolić mu uniknąć środków przymusu. Prezes urzędu będzie jednak mógł uchylić decyzję w sprawie zobowiązania się przedsiębiorcy, jeśli okaże się, że była podjęta w oparciu o nieprawdziwe, niekompletne lub wprowadzające w błąd informacje albo dokumenty. Inną przesłanką do jej uchylenia będzie niewywiązywanie się przez przedsiębiorcę z obowiązków.
Istotne jest także to, że przedsiębiorca współpracujący z prezesem UOKiK będzie mógł uniknąć dotkliwej kary pieniężnej. Jeśli jeszcze przed wszczęciem postępowania dobrowolnie zareaguje na zasygnalizowane zastrzeżenia, uniknie prowadzenia postępowania i nałożenia sankcji finansowej. Jeżeli postępowanie zostanie wszczęte, przedsiębiorca może zobowiązać się do określonego zachowania (np. zmiany wzorców umów, poinformowania klientów o niedozwolonym charakterze postanowień), co ma szansę zakończyć się wydaniem decyzji zobowiązującej, czyli bez kary pieniężnej.
Wprowadzenie nowego modelu kontroli postanowień umownych nie wyklucza kontroli incydentalnej, czyli indywidualnego dochodzenia praw przez konsumenta w związku ze stosowaniem klauzuli. Nadal może on wnieść pozew do właściwego sądu cywilnego.
Zgodnie z nowymi regulacjami prezes UOKiK nie będzie wszczynał postępowania w sprawie o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone, jeżeli od końca roku, w którym zaprzestano ich stosowania, upłynęły 3 lata.
Podstawa prawna
Art. 1 pkt 2 ustawy o zmianie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2015 r. poz. 1634).