Warunki techniczne dla budownictwa ekologicznego 2026 - jakie zmiany?

Poniżej omawiamy, jak - według stanu na koniec 2025 roku - mają wyglądać regulacje prawne w 2026 roku, jakie wymagania techniczne są istotne z perspektywy budownictwa ekologicznego oraz na co powinni zwrócić uwagę inwestorzy i deweloperzy planujący nowe inwestycje. Należy pamiętać, że część opisów dotyczy projektu nowego rozporządzenia w sprawie warunków technicznych i może jeszcze ulec zmianie na etapie prac legislacyjnych.

Czym jest budownictwo ekologiczne w świetle przepisów?

Polskie prawo budowlane i warunki techniczne nie posługują się wprost pojęciami „budynek pasywny” czy „budynek zeroemisyjny” jako kategoriami prawnymi. Są to głównie standardy branżowe i projektowe, oparte na:

• wymaganiach efektywności energetycznej budynku;
• niskim zapotrzebowaniu na energię użytkową, końcową i pierwotną;
• wysokiej jakości izolacji cieplnej przegród, szczelności powietrznej i ograniczeniu mostków cieplnych;
• maksymalnym wykorzystaniu odnawialnych źródeł energii (OZE);
• ograniczaniu emisji gazów cieplarnianych związanych z eksploatacją budynku.

W praktyce, w 2026 roku „budynek ekologiczny” to taki, który:

• spełnia obowiązujące warunki techniczne,
• osiąga lepsze parametry energetyczne niż ustawowe minimum,
• wykorzystuje technologie zmniejszające zużycie energii i wody,
• ogranicza ślad węglowy zarówno materiałów, jak i eksploatacji.

Podstawowe ramy prawne w 2026 roku dla budownictwa ekologicznego

Na wymagania dla budownictwa ekologicznego w 2026 roku wpływają w szczególności:

• Prawo budowlane - określa ogólne obowiązki inwestora, projektanta i uczestników procesu budowlanego.
• Rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie - zawiera szczegółowe wymogi dotyczące m.in. izolacyjności cieplnej, instalacji, bezpieczeństwa użytkowania, akustyki, nasłonecznienia.
• Projekt nowego rozporządzenia Ministra Rozwoju i Technologii w sprawie warunków technicznych (numer z wykazu: 68) - na dzień przygotowania tekstu pozostaje na etapie opiniowania. Projekt przewiduje wejście w życie zasadniczej części przepisów 20 września 2026 r., z odrębnymi terminami dla wybranych regulacji, które według projektu mają zacząć obowiązywać odpowiednio z końcem 2026 roku lub 2029 roku.
• Unijna dyrektywa w sprawie charakterystyki energetycznej budynków (EPBD) - wyznacza kierunek długoterminowych zmian, w tym stopniowe przechodzenie w stronę budynków o bardzo niskim zużyciu energii oraz zwiększenie udziału OZE.

Na 2026 rok brak jest w polskim prawie jednej, ustawowej definicji budynku pasywnego czy zeroemisyjnego - są to nadal standardy oparte na normach, wytycznych i systemach certyfikacji (np. standardy instytutów budownictwa pasywnego, certyfikacje środowiskowe BREEAM/LEED itp.).

Typy budynków ekologicznych - podejście praktyczne

Choć przepisy nie definiują tych pojęć, w praktyce rynkowej najczęściej wyróżnia się trzy grupy budynków ekologicznych:

Budynki energooszczędne

• mają zredukowane zapotrzebowanie na energię w stosunku do budynków projektowanych „na minimum” warunków technicznych;
• posiadają lepszą izolacyjność przegród, dobre okna i drzwi, ograniczone mostki cieplne;
• często wykorzystują nowoczesne źródła ciepła (np. pompy ciepła) i wentylację mechaniczną z odzyskiem ciepła (rekuperacja);
• zużywają mniej energii na ogrzewanie, chłodzenie i przygotowanie ciepłej wody użytkowej.

Budynki pasywne (w sensie standardu technicznego)

W ujęciu projektowym budynek pasywny to obiekt, który:

• ma bardzo niskie zapotrzebowanie na energię do ogrzewania, osiągane dzięki ponadprzeciętnej izolacji, szczelności i wykorzystaniu zysków wewnętrznych oraz słonecznych;
• wymaga tylko niewielkich, uzupełniających źródeł ciepła;
• w praktyce niemal zawsze korzysta z rekuperacji i rozwiązań OZE;
• osiąga parametry energetyczne istotnie lepsze niż minimalne wymagania wynikające z warunków technicznych.

W 2026 roku inwestorzy planujący budynek „pasywny” powinni pamiętać, że jest to dobrowolny standard jakości, a kluczowe jest rzetelne obliczenie charakterystyki energetycznej i odpowiednia jakość wykonawstwa.

Budynki nisko‑ lub niemal zeroemisyjne

Mowa tu o budynkach, które:

• ograniczają wykorzystanie paliw kopalnych, stawiając na OZE (fotowoltaika, pompy ciepła, kolektory słoneczne);
• dążą do zbilansowania energii zużywanej i produkowanej na miejscu (lub z OZE w systemie);
• łączą cechy budynków energooszczędnych z rozwiązaniami ograniczającymi emisję CO₂.

Takie budynki odpowiadają kierunkowi wyznaczanemu przez unijne regulacje klimatyczne i - niezależnie od minimalnych wymogów prawnych - będą coraz częściej oczekiwanym standardem na rynku także po 2026 roku.

Wymagania techniczne istotne dla budownictwa ekologicznego w 2026 roku

Izolacyjność cieplna przegród i stolarki

Warunki techniczne określają maksymalne wartości współczynnika przenikania ciepła U dla przegród zewnętrznych (ściany, dachy, podłogi na gruncie, okna, drzwi). W budynkach ekologicznych przyjmuje się zwykle parametry lepsze niż minimum ustawowe, np.:

• ściany zewnętrzne i dach projektowane z „nadwyżką” izolacji,
• stolarka okienna o niższym współczynniku U i ciepłych ramach,
• eliminację mostków termicznych na wieńcach, balkonach, nadprożach, połączeniach konstrukcji.

W praktyce 2026 rok będzie okresem, w którym projektanci łączą obowiązujące jeszcze przepisy oraz planowane nowe wymagania warunków technicznych z oczekiwaniami rynku dotyczącymi klas energetycznych budynków i świadectw charakterystyki energetycznej.

Efektywność energetyczna i wskaźniki EP

Warunki techniczne od lat wymagają, aby budynek spełniał określone maksymalne wartości wskaźnika EP (energii pierwotnej). Projekt nowego rozporządzenia nie zmienia kierunku polityki - utrzymuje nacisk na budownictwo niskoenergetyczne i powiązanie wymagań energetycznych z celami klimatycznymi UE. W projekcie przewidziano również szczegółowe wymagania dotyczące wybranych budynków sektora finansów publicznych w dłuższej perspektywie (po 2026 roku).

Dla inwestora oznacza to, że:

• wybór źródła ciepła,
• rodzaj wentylacji,
• udział OZE

będą mieć kluczowe znaczenie dla spełnienia wymagań EP oraz uzyskania korzystnej klasy energetycznej budynku.

Odnawialne źródła energii (OZE)

Projekt nowego rozporządzenia przewiduje dodatkowe rozwiązania promujące wykorzystanie energii ze źródeł odnawialnych, w tym energii słonecznej, jednak na dzień przygotowania niniejszego tekstu nie wprowadza jednolitego, bezwzględnego obowiązku montażu instalacji OZE w każdym nowym budynku. Zakres i kształt tych wymagań może jeszcze ulec zmianie na etapie prac legislacyjnych.

Niezależnie od tego, w 2026 roku inwestorzy planujący budynki ekologiczne powinni traktować OZE jako standard rynkowy, a nie jedynie „opcję dodatkową”, ponieważ:

• poprawiają bilans energetyczny i wskaźniki EP,
• obniżają koszty eksploatacji,
• zwiększają atrakcyjność inwestycji w oczach nabywców i instytucji finansujących.

Wentylacja, jakość powietrza i komfort użytkowania

Budynki o bardzo dobrej izolacyjności wymagają świadomie zaprojektowanej wentylacji, aby zapewnić odpowiednią jakość powietrza i uniknąć problemów z wilgocią. W praktyce:

• w budynkach energooszczędnych i pasywnych standardem jest wentylacja mechaniczna z odzyskiem ciepła,
• należy zadbać o właściwe parametry akustyczne i komfort cieplny,
• rośnie znaczenie rozwiązań umożliwiających chłodzenie pasywne oraz ochronę przed przegrzewaniem (żaluzje, okapy, odpowiednie przeszklenia).

Woda, retencja i rozwiązania proekologiczne

Choć główny nacisk w warunkach technicznych kładzie się na energię, w budownictwie ekologicznym ważne są także:

• systemy oszczędzania wody (armatura o mniejszym przepływie, w niektórych projektach odzysk wody szarej),
• retencja wód opadowych - ogrody deszczowe, zbiorniki retencyjne, zielone dachy,
• wybór materiałów o niższym śladzie węglowym (np. certyfikowane drewno, materiały z recyklingu).

Tego typu rozwiązania nie zawsze są wprost narzucone przepisami, ale coraz częściej pojawiają się w wytycznych projektowych, zamówieniach publicznych czy wymaganiach instytucji finansujących inwestycje.

Tabela porównawcza - budynek „na minimum”, energooszczędny i pasywny (podejście orientacyjne)

Tabela ma charakter orientacyjny - konkretne parametry zależą od przyjętych rozwiązań projektowych, materiałów, technologii oraz standardu energetycznego wybranego przez inwestora i projektanta.

Jak przygotować inwestycję ekologiczną na 2026 rok? - praktyczna instrukcja

1. Określ docelowy standard budynkuZastanów się, czy celem jest budynek spełniający tylko minimalne wymagania WT, czy też standard energooszczędny, pasywny lub bardzo niskoemisyjny.
2. Wybierz zespół projektowy z doświadczeniem w budownictwie ekologicznymDobrze dobrany projektant instalacji, architekt i konstruktor to klucz do osiągnięcia zakładanych parametrów energetycznych.
3. Przeprowadź wstępne obliczenia energetyczne już na etapie koncepcjiPozwoli to dobrać grubość izolacji, rodzaj stolarki, system wentylacji i źródła ciepła, zanim projekt zostanie „zabetonowany” w szczegółowych rozwiązaniach.
4. Zaplanuj OZE jako integralny element inwestycjiFotowoltaika, pompy ciepła czy kolektory słoneczne powinny być projektowane od początku, a nie dodawane na końcu jako „dodatek”.
5. Zadbaj o jakość wykonawstwaNawet najlepszy projekt nie zapewni standardu ekologicznego, jeśli budynek zostanie wykonany z licznymi mostkami cieplnymi, nieszczelnościami i błędami montażowymi.
6. Monitoruj zmiany przepisów do i w trakcie 2026 rokuPonieważ projekt nowego rozporządzenia w sprawie warunków technicznych może jeszcze ulec zmianie, warto na bieżąco śledzić publikacje w Dzienniku Ustaw oraz komunikaty Ministerstwa Rozwoju i Technologii i Głównego Urzędu Nadzoru Budowlanego.

FAQ

Jakie wymagania techniczne dotyczące budownictwa ekologicznego w 2026 roku?W 2026 roku kluczowe pozostaną wymagania warunków technicznych dotyczące izolacyjności cieplnej przegród, wskaźnika EP, jakości instalacji i bezpieczeństwa użytkowania. Budownictwo ekologiczne idzie krok dalej - zakłada lepsze parametry energetyczne niż minimum WT, wykorzystanie OZE oraz rozwiązania ograniczające emisję i zużycie zasobów.

Czy w 2026 roku budynek będzie musiał mieć obowiązkowo fotowoltaikę?Na dzień przygotowania tekstu projekt nowego rozporządzenia przewiduje dodatkowe wymogi sprzyjające wykorzystaniu OZE, ale nie wprowadza jednoznacznego obowiązku montażu instalacji fotowoltaicznych w każdym nowym budynku. Ostateczny kształt przepisów może się zmienić - inwestorzy powinni śledzić dalsze etapy procesu legislacyjnego.

Czy istnieje prawna definicja budynku pasywnego w Polsce?Nie - budynek pasywny jest standardem technicznym, a nie osobną kategorią prawną. O tym, czy budynek spełnia takie kryteria, decydują przede wszystkim parametry energetyczne oraz rozwiązania projektowe i materiałowe.

Czy nowe warunki techniczne w 2026 roku będą dotyczyć wszystkich inwestycji?Co do zasady nowe przepisy, zgodnie z projektem, mają znaleźć zastosowanie do inwestycji, dla których wniosek o pozwolenie na budowę (lub zgłoszenie) zostanie złożony po dacie ich wejścia w życie. Projekty przygotowywane na przełomie 2025/2026 roku należy planować z uwzględnieniem możliwych terminów i treści nowego rozporządzenia.

Jakie korzyści daje inwestorowi budynek ekologiczny?Niższe koszty eksploatacji, większy komfort użytkowania, mniejsze ryzyko problemów z przyszłymi zaostrzeniami wymagań, lepsza wartość rynkowa nieruchomości oraz większa atrakcyjność dla nabywców, najemców i instytucji finansujących.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 418)
2. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12.04.2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1225 z późniejszymi zmianami)
3. Projekt rozporządzenia Ministra Rozwoju i Technologii w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (numer z wykazu: 68) wraz z uzasadnieniem, opublikowany w serwisie Rządowego Centrum Legislacji
4. https://www.gov.pl/web/rozwoj-technologia
5. https://www.gov.pl/web/gunb/