Dyrektywa omnibus: Lepsza ochrona seniorów, ale tylko na pokazach i wycieczkach

Samo wydłużenie do 30 dni terminu na odstąpienie od umowy zawartej podczas nieumówionej wizyty w domu konsumenta lub wycieczki na pewno nie zwiększy bezpieczeństwa seniorów. Kluczowy będzie zakaz przyjmowania płatności przed upływem terminu na odstąpienie od umowy.

W związku z wprowadzeniem zmian w prawie konsumenckim od stycznia 2023 roku lepiej chronieni są także seniorzy. W szczególności ci, którzy będą uczestnikami różnego rodzaju pokazów czy wycieczek połączonych z pokazami. Jednocześnie, kiedy senior zgodzi się na pokaz w swoim domu, musi bardziej się mieć na baczność.

Zgodnie z nowymi przepisami wydłużono do 30 dni termin na odstąpienie od umowy zawartej podczas nieumówionej wizyty w domu konsumenta lub wycieczki. W przypadku pokazów nadal jest to 14 dni.

Wprowadzono też zakaz zawierania umów finansowych podczas pokazu lub wycieczki. Zawarta w takiej sytuacji umowa, np. umowa pożyczki, jest nieważna i nie wywołuje skutków dla konsumenta.

Prawo przewiduje też dziś zakaz przyjmowania płatności przed upływem terminu na odstąpienie od umowy. Dotyczy to umów zawieranych podczas pokazu, wycieczki lub nieumówionej wizyty u konsumenta. Rozwiązanie miało pozwolić na podjęcie świadomej decyzji o zakupie, a konsumenci nie są narażeni na straty finansowe, gdy z niego zrezygnują w ustawowym terminie.

Warto też przypomnieć, że od 1 stycznia 2023 roku obowiązuje możliwość odstąpienia od niektórych umów o świadczenie usług zdrowotnych zawieranych poza lokalem przedsiębiorstwa lub na odległość. Chodzi przede wszystkim o tzw. umowy obejmujące abonamenty medyczne.

Nowe prawo w odniesieniu do ochrony seniorów skomentowała dla nas Katarzyna Racka, radca prawny, wspólnik w BWHS Wojciechowski Springer i Wspólnicy.

Czy nowe przepisy chroniły lepiej seniorów niż dotychczas?

W przypadku seniorów wprowadzono kilka rozwiązań, które kompleksowo stosowane w mogą wzmocnić ich ochronę w przypadku zawierania umów poza lokalem przedsiębiorstwa, np. na wycieczcie, czy pokazie.

Zawieranie umów poza lokalem przedsiębiorstwa wiąże się niejednokrotnie z działaniem w pośpiechu i pod presją czasu oraz z ryzykiem zaskoczenia konsumenta, jego nieprzygotowaniem i brakiem wiedzy odnośnie do prezentowanej oferty. Z tego typu umowami wiąże się też często stosowanie technik marketingowych ze strony przedsiębiorcy (konsument dokonujący transakcji poza lokalem przedsiębiorstwa może być potencjalnie narażony na presję psychologiczną lub na element zaskoczenia, niezależnie od tego, czy wizyta przedsiębiorcy była przez konsumenta zamówiona, czy też nie). Dlatego też, w takich sytuacjach, konsumentowi przyznany został czas do namysłu (tempus ad deliberandum), który materializuje się w postaci prawa do odstąpienia od umowy. Konsument, mimo że zawarł z przedsiębiorcą skutecznie umowę, ma prawo do odstąpienia od niej po świadomym namyśle zrealizowanym w określonym czasie.

A co z wydłużeniem terminu na odstąpienie od umowy?

Samo wydłużenie do 30 dni terminu na odstąpienie od umowy zawartej podczas nieumówionej wizyty w domu konsumenta lub wycieczki na pewno nie zwiększy bezpieczeństwa seniorów, zwłaszcza że w przypadku pokazów nadal będzie to 14 dni.

Natomiast wprowadzenie zakazu przyjmowania płatności przed upływem terminu na odstąpienie od umowy należy ocenić jako słuszne rozwiązanie. Dotyczy to umów zawieranych podczas pokazu, wycieczki lub nieumówionej wizyty u konsumenta. Rozwiązanie to pozwoli na podjęcie świadomej decyzji o zakupie, a konsumenci nie będą narażeni na straty finansowe, gdy z niego zrezygnują w ustawowym terminie.

Co Pani zdaniem jest kluczowe dla ochrony seniorów wraz z wdrożeniem nowego prawa?

Istotne w praktyce może okazać się wprowadzenie definicji pokazu, co pozwoli ograniczyć dyskusje kiedy taki pokaz ma miejsce, a w konsekwencji, jakie obowiązki wobec konsumentów ma przedsiębiorca, który taki pokaz organizuje.

Dobrym rozwiązaniem z punktu widzenia ochrony seniorów jest także wprowadzenie zakazu zawierania umów o świadczenie usług finansowych (np. kredytu, pożyczki) podczas pokazu i wycieczki. Rozwiązanie to ma szanse wyeliminować wywieranie presji na konsumenta, łącznie z przypadkami „podwożenia” konsumentów do banków i innych podmiotów świadczących usługi finansowe, w celu zawarcia umowy pożyczki czy kredytu. Od 1 stycznia 2023 zawarcie takiej umowy podczas pokazu lub wycieczki jest nieważne z mocy prawa.

Jednocześnie trzeba pamiętać, regulacja ta nie ma zastosowania do pokazu zorganizowanego na wyraźne zaproszenie konsumenta, np. w jego miejscu zamieszkania, co może pozostawiać pewną przestrzeń do nadużyć ze strony niektórych przedsiębiorców. Jednak zdaniem ustawodawcy takie pokazy w domach z inicjatywy samych konsumentów nie niosą ze sobą ryzyka analogicznego do tego, jakie występuje np. na pokazach organizowanych przez przedsiębiorcę w wynajętych salach, na których konsumenci często są wprowadzeni w błąd co do samego charakteru spotkania lub nie mają świadomości, jakie towary albo usługi będą im prezentowane lub sprzedawane.

Źródło: własne, UOKiK.