Grażyna Stronikowska pierwszym polskim prokuratorem europejskim

W zeszłym tygodniu Rada Unii Europejskiej powołała prokurator Grażynę Stronikowską na pierwszego polskiego prokuratora europejskiego. Jednocześnie do Sejmu wpłynął przygotowany przez resort sprawiedliwości projekt ustawy dostosowującej przepisy krajowe do regulacji unijnych związanych z funkcjonowaniem Prokuratury Europejskiej.

Grażyna Stronikowska jest prokuratorem Prokuratury Krajowej, doktorem nauk prawnych oraz członkiem Krajowej Rady Prokuratorów. Ma już doświadczenie w instytucjach unijnych – w latach 2016–2022 była członkiem Komitetu Nadzoru Europejskiego Urzędu ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF).

Prokuratura Europejska odpowiada za prowadzenie postępowań przygotowawczych oraz wnoszenie i popieranie oskarżeń przeciwko sprawcom przestępstw naruszających interesy finansowe Unii Europejskiej. Instytucja ta składa się z dwóch poziomów: centralnego z siedzibą w Luksemburgu, tworzonego przez prokuratorów europejskich, oraz krajowego, w którego skład wchodzą delegowani prokuratorzy europejscy. Jej funkcjonowanie reguluje rozporządzenie 2017/1939 z 12 października 2017 r. wdrażające wzmocnioną współpracę w zakresie ustanowienia Prokuratury Europejskiej. I choć akt ten jest stosowany w państwach członkowskich bezpośrednio, to konieczne jest dostosowanie do niego przepisów krajowych.

Taki jest też cel ustawy, której projekt wpłynął w ubiegłym tygodniu do Sejmu, a który wprowadza m.in. zmiany w ustawie – Prawo o prokuraturze (tekst jednolity Dz.U z 2024 poz. 390; dalej: p.o.p.) oraz w kodeksie postępowania karnego.

W p.o.p. zostanie określone, że prokuratorzy wskazani na urząd prokuratora europejskiego lub na urząd delegowanego prokuratora europejskiego zostaną uniezależnieni od władz prokuratury polskiej. Prowadząc postępowania europejskie, nie będą podlegali krajowym przełożonym ani nie będą wykonywali ich zarządzeń, poleceń, wytycznych – z wyjątkiem tych o charakterze organizacyjnym. Od zgody europejskiego prokuratora generalnego uzależnione będzie także odwołanie delegowanego prokuratora europejskiego bądź wszczęcie wobec niego postępowania dyscyplinarnego z powodów, które wiążą się z jego obowiązkami wynikającymi z regulacji europejskich.

Wśród projektowanych zmian można też wskazać umożliwienie delegowanym prokuratorom europejskim zwracania się o zainicjowanie zadań związanych z czynnościami operacyjno-rozpoznawczymi podejmowanymi przez właściwe służby oraz zapoznawania się z materiałami zgromadzonymi w toku takich czynności.

W k.p.k. zostanie dodany dział regulujący współpracę z Prokuraturą Europejską. Zastrzeżono w nim m.in., że dowody przeprowadzone w postępowaniu europejskim są dowodami w postępowaniu krajowym, choćby czynności dowodowe były prowadzone w innym państwie UE lub zgodnie z przepisami tego państwa, jeżeli sposób przeprowadzenia czynności nie jest sprzeczny z zasadami polskiego porządku prawnego.©℗