W wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów pojawił się projekt ustawy o zmianie ustawy o społecznych formach rozwoju mieszkalnictwa oraz niektórych innych ustaw. Co zakłada?

Celem projektu ustawy jest wprowadzenie rozwiązań ułatwiających realizację lokalnej polityki mieszkaniowej. To pierwszy, niezbędny etap zmian, przede wszystkim w sektorze wsparcia społecznego i komunalnego budownictwa mieszkaniowego. Ma na celu przywrócenie społecznego charakteru finansowanych z budżetu państwa inwestycji mieszkaniowych oraz umożliwienie znacznego wzrostu skali tego typu inwestycji w najbliższych latach, odpowiadającej zapotrzebowaniu zgłaszanemu przez samorządy i inwestorów. Kolejne rozwiązania zapewniające wsparcie budownictwa dla rodzin niedysponujących dochodami pozwalającymi na zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych na rynku komercyjnym będą uzależnione od dogłębnej analizy obowiązujących regulacji. Do czasu wypracowania tych rozwiązań, projektowana ustawa umożliwi znaczny wzrost potencjału tego sektora mieszkaniowego w krótkim okresie. Będzie to miało stabilizujący wpływ na rynek mieszkaniowy, bowiem wsparcie tego sektora opiera się przede wszystkim na instrumentach podażowych.

Projektowane unormowania umożliwią ponadto budowę i remonty powierzchni zaspokajających potrzeby mieszkaniowe studentów, które to rozwiązanie wpisuje się w szeroko rozumianą politykę mieszkaniową i społeczną, dając samorządom dodatkowy bodziec do rozwoju lokalnego potencjału. Mając na uwadze ogólną sytuację na rynku mieszkaniowym, w tym zwyżkujące ceny najmu mieszkań, konieczne jest wprowadzenie rozwiązań, które pozwolą na wsparcie tego szczególnego sektora mieszkaniowego. Ułatwi to w znacznym stopniu migrację w celach edukacyjnych, wyrównując szanse mieszkańców całego kraju, mając bezpośredni wpływ na rozwój profesjonalnych kadr w Polsce.

Zaproponowane rozwiązania dotyczą przede wszystkim instrumentu wsparcia samorządów, tj. programu budownictwa socjalnego i komunalnego, zwanego dalej „programem BSK” oraz inwestorów, tj. programu preferencyjnych kredytów dla inwestorów społecznego budownictwa czynszowego, zwanego dalej „programem SBC”. Rozszerzenie tego instrumentu o komponent dotyczący tworzenia powierzchni zaspokajających potrzeby mieszkaniowe studentów sprawi, że jego beneficjentami staną się także uczelnie wyższe.
W celu wsparcia dynamiki budownictwa mieszkaniowego, również na rynku prywatnym, pilnej korekty wymagają regulacje stanowiące obecnie silny hamulec dla zwiększenia liczby rozpoczynanych inwestycji mieszkaniowych.

W celu likwidowania zbędnych barier administracyjnych i prawnych, konieczne jest wprowadzenie możliwości modyfikacji przez gminy minimalnego wskaźnika liczby miejsc postojowych przewidzianych do realizacji w ramach inwestycji mieszkaniowej lokalizowanej w trybie określonym w ustawie z dnia 5 lipca 2018 r. o ułatwieniach w przygotowaniu i realizacji inwestycji mieszkaniowych oraz inwestycji towarzyszących (Dz. U. z 2024 r. poz. 195), zwanej dalej „specustawą mieszkaniową”. Obecne regulacje w tym zakresie ograniczają możliwość modyfikacji tego wskaźnika przez gminę i uniemożliwiają dostosowanie go do lokalnych uwarunkowań w danej miejscowości, uwzględniających np. lokalizację terenu inwestycji, stopień rozwoju transportu publicznego, czy sieci dróg rowerowych, tak jak jest to ustalane w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego.

Konieczna jest ponadto korekta w ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2023 r. poz. 344, z późn. zm.), mająca na celu likwidację kolejnej bariery, również dla budownictwa komunalnego, poprzez ograniczenie obligatoryjnego udzielania pomocy publicznej w ramach limitu pomocy de minimis wyłącznie do przypadków sprzedaży gruntów ich użytkownikom wieczystym. Rozwiązanie to w pełni koresponduje z zakresem uzgodnień z Komisją Europejską w procesie negocjacji rynkowego modelu odpłatności za grunty wykorzystywane do prowadzenia działalności gospodarczej.

Z dniem 1 stycznia 2024 r. weszło w życie nowe rozporządzenie Komisji Europejskiej w przedmiocie pomocy de minimis, tj. rozporządzenie Komisji (UE) 2023/2831 z dnia 13 grudnia 2023 r. w sprawie stosowania art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do pomocy de minimis (Dz. Urz. UE L, 2023/2831 z 15.12.2023), które zastąpiło rozporządzenie Komisji (UE) nr 1407/2013 z dnia 18 grudnia 2013 r. w sprawie stosowania art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do pomocy de minimis (Dz. Urz. UE L 352 z 24.12.2013, str. 1, z późn. zm.). Rodzi to konieczność dostosowania do tej zmiany przepisów dotyczących stosowania pomocy de minimis w kontekście działalności społecznych agencji najmu. W przeciwnym razie z końcem 30 czerwca 2024 r. (tj. z dniem zakończenia okresu przejściowego, w jakim mogą być stosowane przepisy dotychczasowego rozporządzenia Komisji w tym przedmiocie) wygaśnie możliwość udzielania pomocy właścicielom wydzierżawiającym mieszkania i domy jednorodzinne społecznym agencjom najmu w postaci zwolnień podatkowych.

Projekt przewiduje ponadto stworzenie na gruncie ustawowym podstaw prawnych do wydawania świadectw uprawnień zawodowych w zakresie szacowania nieruchomości według nowego wzoru. Potrzeba modyfikacji obecnego wzoru tego dokumentu stanowi realizację obowiązku nałożonego na ministra właściwego do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa przepisami ustawy z dnia 22 listopada 2018 r. o dokumentach publicznych. Przywołana ustawa skatalogowała dokumenty funkcjonujące w obiegu prawnym w trzech kategoriach (w zależności od ich znaczenia dla bezpieczeństwa państwa) i przypisała im wymagane zabezpieczenia przed fałszerstwem. Ustawa nałożyła również na właściwe organy obowiązek dostosowana, w określonym czasie, dokumentów, które nie spełniają wymogów przewidzianych w przepisach tej ustawy.

Obecnie świadectwo nadania uprawnień rzeczoznawcy majątkowego wydawane jest w formie papierowej i nie spełnia żadnego z wymogów związanych z zabezpieczeniami. W związku z powyższym konieczne jest dostosowanie świadectwa do nowych wymogów. Świadectwo w obecnej formie może być wydawane nie dłużej niż do dnia 12 lipca 2024 roku (5 lat od wejścia w życie ustawy o dokumentach publicznych). Do tego czasu niezbędne jest wdrożenie nowych rozwiązań.